Cifukwa Ico Kukhala na Umoyo wa Uciuta Kukwiziskira Kukondwa
Cipaturo 13
Cifukwa Ico Kukhala na Umoyo wa Uciuta Kukwiziskira Kukondwa
1. Kasi cifukwa ncici tingayowoya kuti ntowa ya Yehova yikwiziska kukondwa?
YEHOVA ni “Ciuta wakukondwa,” ndipo wakumukhumbirani imwe kuti musekerere na umoyo. (1 Timote 1:11, NW) Mwakwenda mu ntoŵa yake, mungapindura imwe mwaŵene na kuŵa na mtende ukuru na wakukhalirira, nga ndi mronga wambura kukamuka nyengo zose. Kwenda mu ntowa ya Ciuta kungakhuŵirizgaso muntu kucita vintu mwaurunji nyengo zose, “nga ndi majigha gha nyanja.” Ici cikwiziska kukondwa kweneco.—Yesaya 48:17, 18.
2. Kasi ndi mwauli umo Ŵakristu ŵangaŵira ŵakukondwa nangauli nyengo zinyake ŵangatombozgeka?
2 Ŵantu ŵanyake ŵangasuska, ‘Nyengo zinyake ŵantu ŵakusuzgika cifukwa cakucita urunji.’ Mbunenesko, ndipo ico ndico cikacitika ku ŵapostole ŵa Yesu. Nangauli ŵakazikizgika, ndipouli, ŵakakondwa nakurutirira “kupharazga [makani ghaweme ghakunena za, NW] Kristu.” (Milimo 5:40-42) Ise tingasambirako sambiro lakuzirwa kufuma ku cakucitika ici. Limoza ndakuti kukhara kwithu na umoyo wa uciuta kuti kukutisimikizgira ise kuti nyengo zose ŵantu ŵaticitirenge makora cara. “Nadi,” wakalemba nteura mpostole Paulos, “ndipo ŵose aŵo ŵakukhumba kuŵa ŵasopi-Ciuta mwa Kristu Yesu ŵati ŵazikizgikenge.” (2 Timote 3:12) Cifukwa cake ncakuti Satana na caru cake ŵakulimbana comene na aŵo ŵakukhala na umoyo mu ntowa ya uciuta. (Yohane 15:18, 19; 1 Petros 5:8) Kweni kukondwa kweneco kuti kukuthemba pa vintu vyakuwoneka na maso pera cara. Kweni, kukufuma pa kukhorweskeka kuti tikucita ico ncakwenerera ndipo mwanteura tiri na cizomerezgo ca Ciuta.—Mateyu 5:10-12; Yakobe 1:2, 3; 1 Petros 4:13, 14.
3. Kasi ndi mwauli mweneumo kusopa Yehova kungakhwaskira umoyo wa muntu?
3 Pali ŵantu ŵanji aŵo ŵakughanaghana kuti ŵangasanga kutemwa kwa Ciuta mwamacitiro gha kujipereka kwa iye mwa kamoza kamoza kweni ŵangaruwako za iye nyengo zinyake. Kumusopa kweneko Yehova kuti kuli nteura cara. Kukunjizgamo nkaro ya muntu mu nyengo yake yose yakuteŵeta milimo, zuŵa na zuŵa, cirimika na cirimika. Ico ndico ncifukwa kukucemekaso kuti “Ntowa.” (Milimo 19:9; Yesaya 30:21) Nkukhara na umoyo wa uciuta uko kukutipangiska ise kuyowoya na kucita mwakukorereranako na Mazgu gha Ciuta.
4. Kasi cifukwa ncici kusinta nkwakukhumbikwira usange nkwakuti tikhare na umoyo kwakuyana na ntowa za Ciuta?
4 Para aŵo ŵakusambira sono Baibolo ŵawona kuti pakukhumbikwira kusinta mwakuti ŵamukondweske Yehova, iŵo ŵangazizwa kuti, ‘Kasi kukhara na umoyo kwa uciuta nkwakwenerera nadi?’ Imwe mungasimikizga kuti iko nkwakwenerera. Cifukwa ncici? Cifukwa ncakuti “Ciuta nkutemwa,” ndipo mwanteura ntowa zake nzakuphindulira ise. (1 Yohane 4:8) Ciuta ngwamahara ndipo wakumanyaso ico nciweme kwa ise. Pakuti Yehova Ciuta ngwa nkongono zose, iye wangamanya kutikhozga ise kuti tikwaniriske khumbo lithu lakumukondweska iye mwakuleka nkaro yiheni. (Ŵafilipi 4:13) Tiyeni tighanaghanirepo za mapulinsipolo ghanyake ghakunjizgikamo mu kukhala na umoyo wa uciuta nakuwona umo kughagwiriskira ncito kukwiziskira kukondwa.
KUGOMEZGEKA KUKWIZISKA KUKONDWA
5. Kasi Baibolo likuyowoyapoci pakunena za utesi na unkungu?
5 Yehova ndi “Ciuta waunenesko.” (Salmo 31:5) Kwambura na kukayika, imwe mukukhumba kurondezga ciyelezgero cake nakumanyikwa nga ndi muntu wa unenesko. Kugomezgeka kukurongozgera ku ncindi ya iwe wamwene na kujipulika makora. Pakuti kuleka kugomezgeka nkwakuzara comene mu caru ici, ndipouli, Ŵakristu ŵakwenera kukumbukira tchenjezgo ili: “Yowoyeskanani unenesko muntu yose na mzengezgani wake . . . Uyo wakwiba wareke kwibaso: kweni kwakuruska watokatoke, . . . kuti waŵenge naco cakumupako uyo wali mu usokwano.” (Ŵaefeso 4:25, 28) Ŵakulembeka ncito aŵo Mbakristu ŵakugwira ncito mwakugomezgeka nyengo zose. Kuti ŵakutora vintu ivyo nvya bwana wawo cara, kulekapo kwekha usange ŵazomerezgeka na iye. Kwali mpancito, kusukulu, panji pakaya, muntu uyo wakusopa Yehova wakwenera kuŵa ‘wakugomezgeka mu vintu vyose.’ (Ŵahebere 13:18) Wali yose uyo wakupanga cizgoŵi kuteta panji kwiba nta wangaŵa na cizomerezgo ca Ciuta.—Duteronome 5:19; Civumbuzi 21:8.
6. Kasi kugomezgeka kwa muntu uyo wakukhara na umoyo wa uciuta kungapereka uli ucindami kwa Yehova?
6 Kuŵa wakugomezgeka kukwiza na vitumbiko vinandi comene. Selina ncokoro cikavu ca ku Afirika ico cikutemwa Yehova Ciuta na mapulinsipolo ghake gha urunji. Zuŵa limoza, wakasanga kacikwama kakuwoko umo mukaŵa kabuku ka kubanki na ndrama zinandi. Mwakugwiriskira ncito buku la manambala gha telefoni, iye wakasanga uyo wakaŵa mweneco—mwene sitoro uyo ŵakamuskogha. Mwanalume uyu kuti wakapulikiska cara kuwona Selina, nangauli wakaŵa mkati mu matenda, wakaruta kuyakamupira kacikwama na vyose ivyo vikaŵamo. “Kugomezgeka kwanteura uku kukwenera njombe,” wakayowoya nteura mwanarume ndipo wakamupako ndrama. Cakuzirwa comene, muntu uyu wakawonga cisopo ca Selina. Enya, macitiro ghakugomezgeka ghakutozga cisambizgo ca Baibolo, ghakucindika Yehova Ciuta, nakwiziska kukondwa ku ŵakumusopa ŵake ŵakugomezgeka.—Tito 2:10; 1 Petros 2:12.
WANANGWA UKWIZISKA KUKONDWA
7. Kasi ciheni ncivici na kutchova njuga?
7 Muli kukondwa mu kuŵa mwanangwa, ukurwande ŵantu ŵalyezi “kuti ŵamkuharira Ufumu wa Ciuta cara.” (1 Ŵakorinte 6:10) Kacitiro kakuzara ka uryezi ndiko njuga, iyo ndi ntowa yakupangira ndrama kwizira mu kuluza kwa ŵanji. Yehova kuti wakuzomerezga cara aŵo ŵali na “kutemwa ndrama za malikho.” (1 Timote 3:8) Nanga kungaŵa ku malo uko kucita njuga nkwakuzomerezgeka mwadango ndipo muntu wakutchova njuga waka mwa ntowa ya masoŵero, iye wanganjirirwa na kuŵa wakuciska kaluso ako kalivyamo maumoyo ghanandi. Njuga nyengo zose yikwiziska masuzgo ku mbumba ya uyo wakutchova njuga, yeneiyo yingalekeka na ndrama zicoko waka zakugulira vyakukhumbikwa nga ndi cakurya na vyakuvwara.—1 Timote 6:10.
8. Kasi ndi mwauli mweneumo Yesu wakarongolera ciyerezgero ciweme ca wanangwa, ndipo kasi ndi mwauli mweneumo ise tingaŵira ŵanangwa?
8 Cifukwa cakutemwa kwawo wanangwa, Ŵakristu ŵakusanga kukondwa mu kovwira ŵanji, comene-comene ŵakupulikana ŵanyawo. (Yakobe 2:15, 16) Pambere Yesu wandize pano pacaru capasi, iye wakawona wanangwa wa Ciuta ku mtundu wa ŵantu. (Milimo 14:16, 17) Yesu iyemwene wakapereka nyengo yake, maluso ghake, nanga uŵe umoyo wake m’malo mwa mtundu wa ŵantu. Mwanteura, iye wakaŵa wakwenerera kuyowoya kuti: “Nkwa mwaŵi kupa kwakuruska kupokera.” (Milimo 20:35) Yesu wakayowoya makora pakunena za cokoro cikavu ico mwawanangwa cikaŵikamo tundrama tuŵiri mu cakurongeramo-zithiro ico cikaŵa mu tempele, cifukwa cikatayamo “mpango zake zose.” (Marko 12:41-44) Ŵaisrayeli ŵakale na Ŵakristu ŵakutendekera ŵakutipa viyerezgero viwemi comene vya kuŵa mwanangwa mu kupa covwiro cakuthupi ku mpingo na ku ncito ya Ufumu. (1 Midauko 29:9; 2 Ŵakorinte 9:11-14) Kusazgapo pa vyakupereka vya vintu vyakuthupi mwa vifukwa ivi, Ŵakristu ŵa mokono ghano ŵakupereka marumbo kwa Ciuta mwakukondwa nakupereka maumoyo ghaŵo mu kumuteŵetera iye. (Ŵaroma 12:1; Ŵahebere 13:15) Yehova wakuŵatumbika cifukwa cakugwiriskira ncito nyengo yaŵo, nkongono, na vyakunjizgikamo vinyake, kusazgapo ndrama zawo, kovwira kusopa kwaunenesko nakurutirizga ncito ya caru cose yakupharazga makani ghaweme gha Ufumu.—Zintharika 3:9, 10.
VIGAŴA VINYAKE IVYO VIKWIZISKA KUKONDWA
9. Kasi cakubudika ncivici na kumwa vyakumwa vyakuroŵezga mwakujumpa cipimo?
9 Kuti ŵaŵe ŵakukondwa, Ŵakristu ŵakweneraso ‘kupwelerera maghanoghano ghaŵo.’ (Zintharika 5: 1, 2) Ici cikhumbenge kuti iŵo ŵaŵerenge na kulanguruka mu Mazgu gha Ciuta na mabuku ghanyake ghakurongosora za Baibolo. Kweni pali vintu vinyake ivyo vikhumba kuvitcheŵa. Mwaciyelezgero, kumwa vyakumwa vyakuroŵezga kwakujumpa cipimo kungapangiska muntu kutondeka kujikora mukaghanaghaniro. Mu mukhaliro wa nga ndi uwu, ŵantu ŵanandi ŵakunjizgika mu nkaro ziheni zauzaghali, kucita mwaciwawa, nakupangiska ngozi zakukoma. Ncambura kuzizwiska kuti Baibolo likuti ŵaroŵevu kuti ŵamkuhalira Ufumu wa Ciuta cara! (1 Ŵakorinte 6:10) Pakuŵikapo mtima kuŵa “ŵakuziza,” Ŵakristu ŵaunenesko ŵakutcheŵa uroŵevu, ndipo ici cikovwira kwiziska kukondwa pakati pawo.—Tito 2:2-6.
10. (a) Kasi cifukwa ncici Ŵakristu ŵakugwiriskira ncito hona cara? (b) Kasi ncanduro uli ico cikusangika cifukwa cakuleka vizgoŵi viheni?
10 Kujipwelerera kuthupi kukwiziska kukondwa. Kweni, ŵanandi ŵakujizgoŵezga vintu vyakupweteka. Mwaciyerezgero, ghanaghanani pakunena za kukhweŵa hona. Wupu wa vya Umoyo wa Pacaru Cose (WHO) wukuyowoya kuti kukhweŵa hona “kukukoma ŵantu mamiliyoni ghatatu cirimika ciricose.” Kuleka cizgoŵi cakukhweŵa hona kungaŵa kunonono cifukwa ca virongolero vyakufumapo vya kureka mwa kanyengo. Ku cigaŵa cinyake, ŵanandi awo kale ŵakakhweŵanga hona ndipo sono ŵali kuleka ŵakusanga kuti ŵali na mathupi ghaweme na ndrama zinandi zakugulira twakukhumbikwa twa panyumba. Nadi, kuleka cizgoŵi cakukhweŵa hona panji kuzgoŵera mu vintu vyakupweteka kusazgengeko ku kujipwelerera kwa kuthupi, njuŵi ziweme, nakukondwa kwaunenesko.—2 Ŵakorinte 7:1.
KUKONDWA MU NTENGWA
11. Kasi cakukhumbikwa ncici kuti ntengwa yiŵe yakuzomerezgeka mwadango yakukhaliska na yaulemu?
11 Aŵo ŵakukhalira pamoza nga ndi mufumu na muwoli ŵakwenera kuwoneseska kuti ntengwa yawo yalembeskeka mwadango ku ŵamazaza. (Marko 12:17) Ŵakweneraso kuwona kutorana kwawo kuŵa mpingo yikuru comene. Nadi, kupatukana kungaŵa kwamacitiko mu vyakucitika nga ndi kuleka kupereka uvikiriri mwadala, nkaza yakujumpa cipimo, panji kuŵika pangozi umoyo wa munyake wa kumzimu. (1 Timote 5:8; Ŵagalatiya 5:19-21) Kweni mazgu gha mpostole Paulos pa 1 Ŵakorinte 7:10-17 ghakukhuŵirizga ŵakutorana kukhalira pamoza. Mwanadi, kuti paŵe kukondwa kwaunenesko, iŵo ŵakwenera kuŵa ŵakugomezgana uyu na munyake. Paulos wakalemba kuti: “Nthengwa yiŵenge ya ulemu mu ŵantu ŵose, ndipo citara ciŵenge cambura kukazuzgika: cifukwa ŵazaghali na ŵareŵi Ciuta wamkuŵeruzga.” (Ŵahebere 13:4) Mazgu ghakuti “citara” ghakurongora kugonana pakati pa mwanalume na mwanakazi ŵakutorana mwa dango. Kuti mtundu wunyake wakugonana, nga ndi kutora mitara, kungalongosoreka kuŵa “ulemu mu ŵantu wose” cara. Nakwenenako, Baibolo likukana kugonana kwa kuwalo kwa nthengwa na kukazuzgana kwa ŵanarumi pera.—Ŵaroma 1:26, 27; 1 Ŵakorinte 6:18.
12. Kasi vinyake mwa vyakufumapo viheni vya uzaghali ni mvi?
12 Uzaghali ungiziska cikondwerero ca kuthupi kwa kanyengo kakucepa, kweni kuti kukwiziska kukondwa kweneco cara. Kuti ukumkondwereska Ciuta cara ndipo ungapweteka njuŵi za muntu. (1 Ŵatesalonika 4:3-5) Vyakufumapo viheni vya kugonana kwambura dango vingaŵa AIDS na matenda ghanyake ghakupirana mwa kugonana. “Kuli kusacizgika kuti pafupifupi ŵantu ŵakujumpa 250 miliyoni pacaru cose ŵakutora matenda gha gozoli, ndipo ŵanji pafupifupi 50 miliyoni ŵakutora cindoko,” likuyowoya nteura lipoti linyake la vyamankwala. Paliso suzgo ya kutora zintumbo kwambura nthengwa. Wupu wa International Planned Parenthood Federation ukupereka ripoti lakuti, kuzingirira pacaru cose capasi, ŵasungwana ŵakujumpa pa 15 miliyoni ŵa vilimika vya pakati pa 15 na 19 ŵakutora ntumbo cirimika ciri cose ndipo cigaŵa cimoza mu vitatu vya aŵa ŵakufumya ntumbo. Sambiro likarongora kuti mu caru ca Afirika cimoza, ntimbanizgo za pakufumya ntumbo zikupangiska nyifwa 72 mwa ŵasungwana 100 ŵa virimika vya mu uwukirano. Ŵazaghali ŵanyake ŵangacimbira kutora matenda nakutcheŵa kutora ntumbo kwene kuti ŵangacimbira kutimbanizgika kwa maghanoghano cara. Ŵanandi ŵakutaya ncindi zaŵo panji nakujitinka iŵo ŵene.
13. Kasi ndi vyakumara-mahara nvi vyakusazgikira ivyo vikwiza na ureŵi, ndipo kasi cikuŵarindira ncici awo ŵakurutilira kuŵa ŵareŵi na ŵazaghali?
13 Nangauli ureŵi ungagowokereka, iwo ndico cifukwa ca Malemba cakupatirana nayo kwa wakutorana uyo walije kafukwa na munyake. (Mateyu 5:32; yerezgerani na Hoseya 3:1-5) Para uzaghali wanteura wapangiska kusweka kwa nthengwa, ici cingareka mabamba ghakuru comene gha maghanoghano kwa wakutorana nayo uyo walije kafukwa na ku ŵana. Cifukwa ca uweme wa mbumba ya muntu, Mazgu gha Ciuta ghakurongora kuti ceruzgo cake camkwiza pa ŵazaghali na ŵareŵi ŵambura kulapa. Nakwenenako, ghakurongora pakweru kuti aŵo ŵakucita uzaghali “ŵati ŵaharenge Ufumu wa Ciuta cara.”—Ŵagalatiya 5:19, 21.
“MBA CARU CARA”
14. (a) Kasi ndi mikhaliro yinyake nji yakusopa vikozgo iyo muntu uyo wakukhala na umoyo wa uciuta wakutcheŵa? (b) Kasi ndi urongozgi uli uwo ukuperekeka pa Yohane 17:14 na Yesaya 2:4?
14 Awo ŵakukhumba kukondweska Yehova nakusekerera na vitumbiko vya Ufumu ŵakutcheŵa kusopa vikozgo kwa mtundu uliwo se. Baibolo likurongora kuti mbubudi kupanga nakusopa vikozgo, kusazgapo vira vya Kristu, panji vya ŵanyina ŵa Yesu, Mariya. (Exodus 20:4, 5; 1 Yohane 5:21) Nteura, Ŵakristu ŵaunenesko kuti ŵakucindika vithuzithuzi, mpinjika, na vikozgo cara. Iŵo ŵakutcheŵaso mikhaliro ya kusopa vikozgo yambura kumanyikwa makora, nga ndi macitiro ghakugwadira ndembera nakwimba sumu zakucindika mitundu. Para ŵacicizgika kuti ŵacite vyamtundu uwu, iŵo ŵakukumbukira mazgu gha Yesu kwa Satana ghakuti: “Ulambirenge [Yehova, NW] Ciuta wako, ndipo umuteŵeterenge Iyo yekha.” (Mateyu 4:8-10) Yesu wakayowoya kuti ŵalondezgi ŵake kuti “mba caru cara.” (Yohane 17:14) Ici cikung’anamura kureka kutoramo cigaŵa mu vyakucita vya ndyale nakukhala mwamtende mwakukorererana na Yesaya 2:4, ilo likuti: “[Iye, Yehova Ciuta] tiweruzgenge mkati mwa ŵamitundu nakucenya ŵanandi; tiŵafure malupanga ghaŵo ghazgoke vyakulimira, na mikondo yaŵo kuyizgora vimphopo; fuko la ŵantu nta tiliwuskire linyake lupanga, nanga nkusambiraso nkondo nako cara.”
15. Kasi Babulone Mukuru ni vici, ndipo kasi ncici ico ŵasambiri ŵapya ŵa Baibolo ŵanandi ŵakucita kuti ŵafumemo mwa iyo?
15 Kuleka ‘kuŵa ŵa caru’ kukung’anamuraso kumazga ubwezi wose na “Babulone Mukuru,” ufumu wa caru wa cisopo cautesi. Kasopero kakufipirwa kakatandazgika kufuma ku Babulone wakale mpaka kali kwiziska muwuso wa kumzimu wakupweteka pa ŵantu ŵa caru cose capasi. “Babulone Mukuru” wakufukatira visopo vyose ivyo visambizgo na maluso ghawo nvyakupambana na cimanyisko ca Ciuta. (Civumbuzi 17:1, 5, 15) Palije nanga njumoza uyo wakusopa Yehova mwakugomezgeka wanganjira mu vyakucitika vya kunjirirana cipulikano mwakutoramo cigaŵa mu kusopa pamoza na ŵavisopo vinyake panji mwakuŵa na ubwezi wa kumzimu na cigaŵa ciricose ca Babulone Mukuru. (Maŵazgo 25:1-9; 2 Ŵakorinte 6:14) Pacifukwa ici, ŵasambiri ŵapya ŵa Baibolo ŵanandi ŵakutumizga kalata wa kufumako ku cisopo ico kale ŵakongananga naco. Ici caŵapangiska kusenderera kufupi kwa Ciuta waunenesko, nga ndi umo kukarayizgikira kuti: ‘“Fumanimo mwa iŵo, ndipo patukani,” ndimo wanenera [Yehova, NW], “ndipo mungakhwaskanga kantu ka ukazuzi; ndipo Ine nditi ndimupokereraninge.”’ (2 Ŵakorinte 6:17; Civumbuzi 18:4, 5) Kasi nkupokerereka kwa mtundu uwu cara kwakufuma kwa Ŵadada ŵithu ŵakucanya uko imwe mukunwekera kupenja?
KUSUNGA MAZUWA GHA PA CIRIMIKA
16. Kasi cifukwa ncici Ŵakristu ŵaunenesko ŵakukondwerera Krisimasi cara?
16 Umoyo wa uciuta ukutisutula ise ku vikondwerero ivyo nvyakupyora vya maholide gha caru. Mwaciyerezgero, Baibolo kuti likuvumbura nkanira zuŵa leneco lakubabiwira Yesu cara. ‘Ine nkaghanaghananga kuti Yesu wakababika pa December 25!’ ŵanji ŵangacemerezga. Ici kuti ncamacitiko cara cifukwa wakafwa mu masika gha 33 C.E. pa msinku wa vilimika 33 na nusu. Nakwenenako, panyengo yakubabika kwake, ŵaliska “ŵakakhalanga mu dambo, ŵakalindiriranga mskambo waŵo na usiku.” (Luka 2:8) Mu caru ca Israyeli, ku umaliro wa December kukuzizima, ni nyengo ya vura ndipo mberere ŵakuzijalira mu vitupa nyengo ya usiku kuzivikirira kufuma ku mpepo yakuzizima. Mwanadi, zuŵa la December 25 likaŵikika palwande na ŵa Roma nga ndi zuŵa lakubabika kwa ciuta waŵo zuŵa. Pamanyuma pa vilimika mahandredi ghanandi Yesu wati wawukapo pa caru, Ŵakristu ŵakugaruka ŵakatora zuŵa ili kuŵa lakukondwererapo kubabika kwa Kristu. Pa cifukwa ici, Ŵakristu ŵaunenesko kuti ŵakukondwerera Krisimasi panji holide linyake lirilose la pa malufura ghakufuma kuvigomezgo vya cisopo cautesi cara. Cifukwa cakuti ŵakupereka uteŵeti waŵo kwa Yehova na mtima wose, kuti ŵakusunga maholide agho ghakusopa ŵantu ŵakwananga panji mitundu cara.
17. Kasi cifukwa ncici ŵantu ŵakukhara na umoyo wa uciuta ŵakulekera kucita viphikiro vya mazuŵa ghakubabikira, kweni kasi cifukwa ncici ŵana ŵa Cikristu ŵakuŵira ndipera ŵakukondwa?
17 Baibolo likuyowoyapo mwapadera za vikondwerero viŵiri pera vya mazuŵa ghakubabikira, vyose viŵiri wuwo nvya ŵantu aŵo kuti ŵakateŵeteranga Ciuta cara. (Genesis 40:20-22; Mateyu 14:6-11) Pakuti Malemba ghakuvumbura cara zuŵa lakubabikira la muntu wakufikapo Yesu Kristu, nkwaci kuti tiŵike pwerelero lithu ku mazuŵa gha kubabikira gha ŵantu ŵambura kufikapo? (Mupharazgi 7:1) Ninteura nadi, ŵapapi ŵa uciuta kuti ŵakurindilira dazi lapadera kuti ŵalongore kutemwa kwa ŵana ŵawo cara. Msungwana Wacikristu wa vilimika 13 wakayowoya kuti: “Ise mu mbumba yakwithu tikukondwa nyengo zose. . . . Ŵapapi ŵane ŵakunitemwa comene, mwakuti usange ŵana ŵanyane ŵakunifumba kuti kasi cifukwa ncici nkureka kukondwerera maholide, nkuŵaphalira kuti nkukondwerera zuŵa lirilose.” Msepuka munyake Wacikristu wa vilimika 17 wakayowoyaso kuti: “Munyumba yakwithu, kupa vyawanangwa nkwacirimika cose.” Pakuŵa kukondwa kukuru comene usange vyawanangwa vikuperekeka kwambura kuvilindirira.
18. Kasi ndi zuŵa limoza ndi pacirimika ilo Yesu wakaphalira ŵakumurondezga ŵake kulisunga, ndipo kasi ise likutikumbuska vici?
18 Kwa awo ŵakukhara na umoyo wa uciuta, pali zuŵa limoza cirimika ciricose ilo ŵakusunga mwapadera. Ilo ndi zuŵa la Monesko wa Fumu, kanandi likucemeka Cikumbusko ca nyifwa ya Kristu. Pakunena za ilo, Yesu wakaŵaphalira ŵalondezgi ŵake kuti: “Citani ici kuti mundikumbuke Ine.” (Luka 22:19, 20; 1 Ŵakorinte 11:23-25) Apo Yesu wakambiska cakurya ici mu usiku wa Nisan 14, 33 C.E., iye wakagwiriskira ncito cingwa cambura ntukumusi na vinyo liswesi, kwimirako thupi lake lawuntu lambura kwananga na ndopa zake zambura kafukwa. (Mateyu 26:26-29) Aŵo ŵakurya vimanyikwiro ivi Mbakristu ŵakuphakazgika na mzimu mutuŵa wa Ciuta. Iwo ŵali kutoreka kunjira mu pangano lipya na pangano la Ufumu, ndipo ŵali na cirindizga ca umoyo wakucanya. (Luka 12:32; 22:20, 28-30; Ŵaroma 8:16, 17; Civumbuzi 14:1-5) Ndipouli, ŵose aŵo ŵakusangikapo pa mise yakuyana na Nisan 14 pa kalenda yamwaka ya Ciyuda, ŵakupindura comene. Iŵo ŵakukumbuskika za citemwa cakurongoleka na Yehova Ciuta na Yesu Kristu mu sembe ya kuwombora zakwananga iyo yikupangiska umoyo wamuyirayira kuŵa wamacitiko kwa awo ŵali na cizomerezgo ca uciuta.—Mateyu 20:28; Yohane 3:16.
NCITO NA MASOŴERO
19. Kasi ndi suzgo uli ilo Ŵakristu ŵakukumana nalo pakusanga vyakuŵavwira paumoyo?
19 Ŵakristu waunenesko ŵali pasi pa languro lakuteŵeta milimo mwankongono nakujisangira vyakukhumbikwa vyaŵo. Kukwaniriska ici kukupangiska ŵadada kuŵa ŵakukhorwa mu maghanoghano ghawo. (1 Ŵatesalonika 4:11, 12) Mwanadi, usange ncito ya Mkristu yikukoreranako cara na ivyo likuyowoya Baibolo, ici cingamupangiska kuŵa wakureka kukondwa. Kweni, nyengo zinyake ncakusuzga kwa Mkristu kusanga ncito iyo yikukoreranako na vipimo ivyo likuyowoya Baibolo. Mwaciyelezgero, ŵakulembeka ncito ŵanyake ŵakuphalirika kuti ŵapusikenge ŵantu aŵo ŵakwizakagura. Kucigaŵa cinyake, ŵakulemba ncito ŵanandi ŵakuzomerezgana kuti ŵaleke kupweteka njuŵi za wancito wakugomezgeka, mwakuti ŵaleke kumuluza wancito wamagomezgeka. Ndipouli, ciricose ico cikucitika, imwe mungaŵa nacigomezgo kuti Ciuta watumbikenge kuyezgayezga kwinu kwakusanga ncito iyo yingamulekani imwe na njuŵi ziweme.—2 Ŵakorinte 4:2.
20. Kasi cifukwa ncici tikwenera kuŵa ŵakusanka vyakusekereska?
20 Pakuti Ciuta wakukhumba ŵateŵeti ŵake kuŵa ŵakukondwa, ise tikukhumbikwira kujipumuzga ku ncito yinonono na masoŵero. (Marko 6:31; Mupharazgi 3:12, 13) Caru ca Satana cikukhuŵirizga vyakusekereska vyambura uciuta. Kweni kuti tikondweske Ciuta, tikwenera kuŵa ŵakusanka pakunena za mabuku agho tikuŵerenga, maprogramu gha pa wayilesi na sumu izo tikutegherezga, na makonsati, ma filimu, masoŵero gha mtundu wa drama, ma programu gha pa wayilesi ya kanema, na mavidiyo agho tikuwonerera. Usange vyakusekereska ivyo tikasanka ku nyengo yakunyuma vikwimikana na tchenjezgo lakusangika mu malemba nga ndi Duteronome 18:10-12, Salmo 11:5, na Ŵaefeso 5:3-5, ise tikondweskenge Yehova ndipo wakondwenge usange tapanga kusinta.
ŴANCINDI CIFUKWA CA UMOYO NA NDOPA
21. Kasi kucindika kwithu umoyo kungatipangiska kuwona uli kufumya ntumbo, nanga ziŵe nkaro na kacitiro kithu?
21 Kuti tisange kukondwa kwaunenesko, tikwenera kuwona umoyo wa muntu kuŵa wakupatulika, nga ndi umo wakuwuwonera Yehova. Mazgu ghake ghakutikanizga ise kukoma. (Mateyu 19:16-18) Nakwenenako, Dango la Ciuta kwa Israyeli likutirongora kuti iye wakuwona mwana uyo wandababike nga mbumoyo wakuzirwa comene—kuti nga nkantu kakuti kaparanyike cara. (Exodus 21:22, 23) Pa cifukwa ico, tingaseŵereskanga umoyo nga ngwambura kuzirwa cara mwakukhweŵa hona, kwananga thupi lithu na vimankwara panji vyakumwa vyakuroŵezga, panji kucita ngozi zambura kukhumbikwira. Tireke kwamba kucita vintu ivyo viŵikenge umoyo withu pangozi nesi kusurako marango ghakutivikirira, uko kungatinjizga mu murandu wa ndopa.—Duteronome 22:8.
22. (a) Kasi kawonero ka uciuta ka ndopa na kagwiriskiro kake ka ncito nkakuti uli? (b) Kasi ni ndopa za njani zekha izo ndizo zingathaska umoyo?
22 Yehova wakaphalira Nowa na mbumba yake kuti ndopa zikwimira umoyo. Mwanteura, Ciuta wakaŵakanizga kurya ndopa. (Genesis 9:3, 4) Pakuti tiri ŵa mu mpapu yawo, dango ilo likutimanga ise tose. Yehova wakaŵaphalira Ŵaisrayeli kuti ndopa zikenera kuthiskika pasi ndipo kuti zikenera kugwiriskika ncito pavifukwa vyakukhumba muntu mwene cara. (Duteronome 12:15, 16) Ndipo dango la Ciuta pa ndopa likawerezgeka apo Ŵakristu ŵakutendekera ŵakaphalirika kuti: “Muziŵizge . . . ndopa.” (Milimo 15:28, 29) Cifukwa ca kucitira ulemu kupaturika kwa umoyo, ŵantu ŵa uciuta ŵakukana kupokera ndopa, nangauli ŵanji ŵangalimbikira kuti vyamtundu uwu vingathaska umoyo. Ntowa zinandi za kagwiriskiro ncito ka mankwara zakuzomerezgeka na Ŵakaboni ŵa Yehova zarongora kuti nzakovwira ndipo kuti zinganjizga muntu mu ngozi izo zingasangika cifukwa cakupokera ndopa cara. Ŵakristu ŵakumanya kuti nzekha ndopa za Yesu ndizo nzakuthaska nadi umoyo. Cipulikano mwa izo cikwiziska cigowokero na cirindizga ca umoyo wamuyirayira.—Ŵaefeso 1:7.
23. Kasi zinyake mwa njombe zakukhala na umoyo wa uciuta ndi nzi?
23 Mwapakweru, kukhala na umoyo wa uciuta kukukhumbikwira kuŵikapo mtima. Iko kungapangiska kumusekani kwa ŵa mu mbumba yinu panji ŵanyinu. (Mateyu 10:32-39; 1 Petros 4:4) Kweni njombe zakukhara na umoyo wa nteura nzikuru comene mwakuti viyezgo vikuŵa kantu cara. Uko kukwiziska njuŵi yiweme nakupangiska ubwezi weneco na ŵalambiri ŵanyithu mwa Yehova. (Mateyu 19:27, 29) Kweniso, aghanaghanani za kukhala na umoyo kwandanda mu caru cipya ca urunji ca Ciuta. (Yesaya 65:17, 18) Ndipo ’mwe nako nkukondweska uko kuripo mu kungangamira ku unjirikizgi wa Baibolo nakupangiska mtima wa Yehova kukondwa! (Zintharika 27:11) Ncakuziziswa cara kuti kukhala na umoyo wa uciuta kukwiziska kukondwa!—Salmo 128:1, 2.
YEZGANI CIMANYISKO CINU
Kasi vinyake mwavifukwa ivyo vikupangiska kukhala na umoyo wa uciuta kwiziska kukondwa ndi nvi?
Kukhara na umoyo kwa uciuta kungakhumbikwira kusinta uli?
Kasi cifukwa ncici imwe mukukhumba kukhara na umoyo wa uciuta?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 124, 125]
Vyakucitika vya kumzimu pamoza na nyengo zakupumulira vikusazgako cikondwerero kwa awo ŵakukhara na umoyo wa uciuta
