Pali ŵanyamata ŵanyake awo ŵakufumapo pa nyumba ya ŵapapi ŵawo na kukakhala paŵekha. Kweni para vinthu vyaŵasuzga, ŵakukhumba kuwelera ku nyumba. Kasi imwe vili kumuchitikiranipo?

Chingaŵa chakusuzga kuwelera ku nyumba, nanga mungaŵa kuti mukuŵatemwa ŵapapi ŵinu. Sarah * wakayowoya kuti: “Apo nkhakhalanga panekha nkhajiwonanga kuti nili mulara chifukwa nkhathembanga munthu yayi. Kweni nkhawonanga kuti para nawelera ku nyumba namuŵaso nga nili mwana.” Richard nayo wakati: “Nkhakhumbanga yayi kuwelera ku nyumba, kweni pakukora pakanisoŵa. Nkhajiwona nga nili wakutondeka.”

Usange namwe muli mu suzgo ili, nkhani iyi yingamovwirani.

Ndalama. Ŵanyamata ŵanandi ŵakuzakati zezelu para ŵawona umo vinthu vikudulira. Richard uyo tamuzunura, wakati: “Tundalama tose uto nkhasunga tukamara.” Ndimo vikaŵira na Shaina, msungwana uyo wakafumapo pa nyumba apo wakaŵa na vyaka 24, kweni wakawelera pakati pajumpha chaka chimoza na hafu. Iyo wakuti: “Nimanyenge, mphanyi nkhaseŵeleska yayi ndalama zane. Pakufuma ku nyumba nkhaŵavya ndalama, ndipo pakuwera nkhaŵa na ngongoli zinandi.” *

Ntchito. Para munthu ntchito yamumalira, vyose vikutimbanizgika. Ivi ndivyo vikachitikira Shaina. Iyo wakati: “Nkhati nasambira vya chipatala ku koleji, nkhanjira gulu ilo likanisangira ntchito. Kweni ntchito yira yikati yanimalira vinthu vikasuzga. Nkhakhalanga ku mizi, ndipo kukaŵavya mwaŵi wakuti ningasangaso ntchito iyo nkhasambira.”

Kuchimbilira. Ŵanyamata ŵanyake ŵakwamba ntchito kweni ŵakumanya yayi umo vikuŵira para munthu wakukhala payekha. Kanandi ntchito izo ŵakugwira zikuŵa zinonono chomene. Ŵakusanga kuti umoyo wakukhala paŵekha uwo ŵakakhumbanga ukunozgaso yayi. Iwo ŵakakhazganga kuti umoyo ungaŵa wakusuzga nthena yayi.

Phalirani ŵapapi ŵinu kuti mukukhumba kwizaso pa nyumba. Para mungatemwa mungadumbiskana vinthu nga ivi: Nyengo iyo mukhalirengepo. Ivyo movwirengepo kulipira pa nyumba. Ntchito za pa nyumba izo muchitengeko. Kweniso ivyo muchitenge kuti musange ndalama zakukakhalira pamwekha. Nangauli ndimwe mulara, kumbukani kuti para mwawelera ku nyumba, mukuŵa pasi pa ŵapapi ŵinu ndipo mukwenera kupulikira malango ghawo.—Fundo ya mu Baibolo: Exodus 20:12.

Sambirani kupwelelera ndalama. Buku linyake likuti: ‘Ivyo munthu wakuchita na ndalama vikulongora usange wangasunga ndalama panji yayi. Fundo yakovwira nkhuleka kumalira ndalama pa vinthu vyambura kukhumbikwa.’ —Fundo ya mu Baibolo: Luka 14:28.

Pemphani mahara ku ŵanyinu. Ŵapapi panji ŵanthu ŵanyake ŵalara ŵangamovwirani umo mungasungira ndalama, kupanga bajeti, na kulipira mabilu. Marie wakati: ‘Nkhambiraso wanu. Munyane wakanovwira kulemba vinthu vyakukhumbikwa na vyambura kukhumbikwa. Nkhazizwa kuwona kuti vinthu vinandi ivyo nkhaguranga vikaŵa vyambura kukhumbikwa. Kweniso nkhasambira kujikora.’—Fundo ya mu Baibolo: Zintharika 13:10.

Penjani ntchito yinyake. Apo muli pa nyumba, penjani ntchito zinyake. Chenjezgo ndakuti ŵanthu ŵanyake ŵamuphaliraninge kuti mupenje ntchito yakumtima winu pera. Kweni para mukupenja waka ntchito yanthena iyi mbwenu mutayenge mwaŵi wa ntchito zinyake izo mungazisanga luŵiro. Imwe penjani waka ntchito yiliyose. Kumalira nyengo pakupenja waka ntchito yimoza yayi. Kumbukani kuti chakukhumbikwa chomene nkhuŵa waluso pa ntchito iyo mukugwira, nanga yingaŵa yamtundu wuli. Nakuti kwawoneka kuti para munthu wayimanya makora ntchito ndipo wakwamba kuyitemwa chomene. Kulimbira kuti musange dankha ntchito iyo mukutemwa yayi!