Kovwira Vyokoro Vyanakazi mu Viyezgo Vyawo

NKANI yakumanyikwa makora mu Baibolo yakukhwaskana na vyokoro, ni nkani ya Rute na ŵanyinavyara ŵake, ŵa Naomi. Ŵanakazi wose ŵaŵiri aŵa ŵakaŵa vyokoro. Mufumu wa Naomi, na ŵana ŵake ŵaŵiri ŵanarumi, yumoza wa iwo wakaŵa mufumu wa Rute, wose ŵakafwa. Umoyo wa Naomi na Rute ukaŵa pa suzgo cifukwa cakuti ŵakakhalanga mu muzi uwo ukathembanga comene ŵanarumi kuti ndiwo ŵalimenge.—Ruth 1:1-5, 20, 21.

Nangauli vikaŵa ntena, Naomi wakaŵa na bwezi na msanguluski muweme nkanira, mkamwana wake Rute, mweneuyo wakakana kumusida. Nyengo yikati yajumpapo, Rute wakawoneka ‘muweme [kwa Naomi] kuruska ŵana ŵanarumi ŵankonde na ŵaŵiri,’ ici cikaŵa cifukwa cakuti iye wakaŵa na citemwa ceneko pa Naomi pera cara, kweniso cifukwa ca citemwa cake pa Ciuta. (Ruth 4:15) Apo Naomi wakaphalira Rute kuti wawelere ku fuko lakwawo la Moabu, Rute wakazgora mu mazgu ghaweme, ghakupembuzga, wakati: “Mungandikoserezganga kuti ndimusideni, panji kureka kumurondezgani; pakuti kose uko mukuya nane nditindiyeko,  uko mwamgona nane ndamgona papo; ŵantu ŵanyinu nane mbantu ŵanyane, ndipo Ciuta winu ndi Ciuta wane; uko mukafwire nane ndamfwira kuko, na kusungikako. Yehova wandicitire nteura na kwakuruskaso usange nanga ndi nyifwa yatipatulanya.”—Ruth 1:16, 17.

Yehova Ciuta wakawona mtima uweme uwo Rute wakaŵa nawo. Iye wakatumbika mbumba yicoko iyi ya Naomi na Rute, ndipo nyengo yikati yajumpapo, Rute wakatengwa kwa Boazi. Mwana wawo uyo wakazakaŵa sekuru wa fuko ilo Yesu Kristu wakazakababikiramo, wakalereka na Naomi nga kuti wakaŵa mwana wake na wake. Nkani iyi nciyerezgero ca umo Yehova wakutemwera vyokoro vyanakazi ivyo vikusenderera kwa iye na kugomezga mwa iye. Mwakusazgirapo, Baibolo likutiphalira kuti iye wakutemwaso awo ŵakovwira vyokoro vyanakazi mu masuzgo ghawo. Kasi lero tingawovwira wuli vyokoro vyanakazi ivyo vili pakati pithu?—Ruth 4:13, 16-22; Salmo 68:5.

Perekani Covwiro Ceneco Kwambura Kucicizga

Para tikovwira cokoro canakazi, nciweme kupereka covwiro na mtima wose. Tileke kuyowoya kuti: “Niphalirani danka usange mukukhumba nadi covwiro!” Kayowoyero aka kangayana waka na mazgu ghakuti, “Rutaninge mu mtende, muthukire, mukhute” ku muntu uyo wapima ndipo wali na njala kweni tindamucitire kalikose kuti timovwire. (Yakobe 2:16) Ŵantu ŵanandi ŵakuyowoya yayi para ŵakukhumba covwiro; mu malo mwake ŵakudinginyika waka mu mtima mwawo. Kovwira ŵantu ŵa nga ni aŵa kukukhumbikwira kuŵa na vinjeru, kumanya ivyo vikuŵasuzga. Kulwande linyake, kucita vintu nga kuti mukuŵacicizga, comene-comene nga kuti mukuwusa cokoro canakazi ico, kungambiska masuzgo panji ciwawa. Baibolo likutiphalira kuti tikwenera kuŵa na vinjeru pakucita vintu na ŵanyithu. Penepapo Baibolo likuticiska kuti tipwererenge vintu vya ŵanyithu, likutikumbuskaso kuleka kunjilirapo pa nkani zaŵene.—Ŵafilipi 2:4; 1 Petros 4:15.

Rute wakalongora vinjeru kurazga kwa Naomi. Penepapo Rute wakademelera na mtima wose kwa ŵanyinavyara, iye wakaŵacicizganga panji kulongora mazaza pa iwo cara. Iye wakacita milimo ya nga ni kupenja cakurya cake na ca Naomi, kweniso wakapulikiranga vyose ivyo Naomi wakamuphaliranga.—Ruth 2:2, 22, 23; 3:1-6.

Kuyowoya unenesko, ivyo vingakhumbikwa ku muntu munyake vingapambana na vya munyake. Sandra uyo wayowoyeka mu nkani yakwambilira wakati: “Nkasanga covwiro ico nkakhumbanga nkanira apo nkasuzgikanga—ŵabwezi ŵane ŵakutemweka ŵakaŵa nane pafupi.” Kulwande linyake, Elaine uyo wayowoyekaso pakwambilira, wakakhumbanga nyengo yakucitira vintu vyake na vyake. Kupereka covwiro kukusazgapo kugwiriskira ncito umanyi, kuleka kunjilirapo pa nkani zakuudesi za muntu uyo, ndiposo tijipereke kumovwira usange mpakwenelera.

Covwiro ca Mbumba

Mbumba yacitemwa yingacita vinandi kukhwimiska cokoro canakazi kuti ciŵe makora mu ucokoro wake. Nangauli viŵaro vinyake vya mbumba vingawovwirapo comene kuruska ŵanji, kweni wose ŵangacita ncito yiweme. “Usange cokoro cinji ciri na ŵana panji ŵasekuru, iŵo ŵasambire nanga kuŵarongora ulemu ŵa mu mbumba yaŵo, na kuŵawezgera uweme ŵapapi ŵaŵo; cifukwa ceneici ndico nca mapokerereko na Ciuta.”—1 Timote 5:4.

Ku vyaru vinyake, kupereka makopara kungawoneka kwambura candulo. Vyokoro vyanakazi vinyake vili na ndarama zakukwanira zakuti zingawovwira pa suzgo yawo, ndipo mu vyaru vinyake boma ndilo likuŵawovwira pa nkani ya  ndarama. Kweni ku malo uko vyokoro vyanakazi vilije covwiro, viŵaro vya mbumba vikwenera kovwirapo. Usange cokoro canakazi cilije ŵabali ŵake panji ŵabali ŵawo ŵakutondeka kuti wovwire cokoro canakazi, Malemba ghakuciska Ŵakristu kuti ŵawovwirepo pa nkani iyi: ‘Kusopa kuweme na kwambura kukazuzgika pantazi pa Ciuta withu na Dada ndi uku, kupwerera ŵaranda na vyokoro mu kusuzgika kwaŵo.’—Yakobe 1:27.

Awo ŵakucitapo kantu pa mazgu gha Baibolo agha nadi ‘ŵakucindika vyokoro.’ (1 Timote 5:3) Ici cikung’anamura kupereka ncindi zakwenelera ku muntu uyo. Para tikulongora ncindi ku ŵantu, iwo ŵakujiwona kuti mbakukhumbikwa, mbakuzirwa ndiposo mbakutemweka. Iwo ŵakumanya kuti muntu uyu ngwakunweka ndipo kufumira pasi pa mtima wakukhumba nadi kunovwira. Rute, nangauli wakaŵa cokoro panyengo yicoko, kweni wakamucindika nadi Naomi, wakamucitiranga vintu vyakuthupi mwacitemwa ndiposo mwakunweka. Cifukwa ca mukhaliro uweme wa Rute, mufumu wake wakayowoya kuti: “Ŵa muzi ŵamanya kuti iwe ndiwe mwanakazi wa nkharo yiweme.” (Ruth 3:11) Cifukwa cakuti Naomi wakatemwa Ciuta, ndiposo na kacitiro kake ka kuwongera milimo ya Rute na kuleka kumucicizga, lekani Rute wakanweka kumovwira. Mwee, naco nciyerezgero ciweme ico Naomi walikuŵika kwa awo lero ni vyokoro!

Sendererani Kufupi na Ciuta

Kuyowoya unenesko, viŵaro vya mbumba na mabwezi ŵangawundira cara mwanya uwo muntu uyo wafwa wausida. Pa cifukwa ici, ncakuzirwa kuti muntu uyo munyake watayika wasenderere kwa ‘Ŵawiske ŵa lusungu, Ciuta wa cisangulusko cose; mweneuyo wakutisanguluska mu suzgo yithu yose.’ (2 Ŵakorinte 1:3, 4) Tiyeni tiwone ciyerezgero ca Hana, cokoro cakutemwa kusopa ca virimika 84 panyengo iyo Yesu wakababikanga.

Virimika vinkondi na viŵiri kufuma apo Hana wakatengwera, mufumu wake wakatayika, Hana wakalaŵiska kwa Yehova kuti wamusanguluske. “[Hana] wakafumangamo mu tempele cara, wakasopanga na kuziŵizga kurya ndipo na maŵeyerero usiku na muhanya.” (Luka 2:36, 37) Kasi Yehova wakazgora maŵeyerero ghake? Inya! Yehova wakamuwoneska citemwa cake mu ntowa yapadera comene mwa kumuzomerezga kuti wawone bonda mweneuyo wazamukura kufikira kuŵa Mponoski wa caru cose. Mwee, naco cikaŵa cakukondweska na cakusanguluska kwa Hana! Inya nadi, iye wakawona unenesko wa Salmo 37:4, kuti: ‘Jikondweska mwa Yehova ndipo iye tiwakupe ivyo mtima wako ukukhumbiska.’

Ciuta Wakovwira Kwizira mu Ŵakristu Ŵanyithu

Elaine wakuyowoya kuti: “Kufuma panyengo iyo David wakafwira, nkapulikanga urwirwi ukuru nga kuti cimayi canigwaza mu mbambo. Nkatenge panyake cakurya cindagayike makora mu ntumbo. Zuŵa linyake urwirwi ukakoreska ndipo nkaghanaghana kuruta ku cipatala. Mudumbu munyake wakutemwa vintu vyauzimu, kweniso mubwezi wane, wakasacizga kuti citima ico nili naco ndico cacitiska urwirwi, ndipo wakaniciska kuti nirombe kwa Yehova kuti wanipe covwiro na cisangulusko. Nkapulikira urongozgi wake ndipo nyengo yeneyiyo nkapempera mwacisisi kweni mwakufumira pasi pamtima, kuromba Yehova kuti wanovwire mu nyengo ya citima yira. Enya, Yehova wakanovwira nadi.” Elaine wakamba kuŵa makorako, ndipo mwaluŵiro urwirwi ukamara.

Ŵarara ŵa mpingo nawo ŵangapereka covwiro caubwezi kwa vyokoro vyanakazi. Mwakugwiriskira ncito luso na umanyi pakupereka covwiro cauzimu na cisangulusko nyengo na nyengo, ŵarara ŵangawovwira vyokoro vyanakazi kusenderera kwa Yehova mu nyengo ya suzgo. Usange mpakwenelera, ŵarara ŵangaperekaso covwiro ca vintu vyakuthupi. Ŵarara ŵalusungu, na ŵaumanyi ŵa nga ni aŵa, nadi ŵakuŵa “malo ghakubisamamo mpepo.”—Yesaya 32:2; Milimo 6:1-3.

Cisangulusko Camuyirayira Cakufuma kwa Themba Lipya la Caru Capasi

Muntu uyo Hana wakasekelera kumuwona virimika 2,000 ivyo vyajumpa, sono ni Mesiya, Themba la Ufumu. Boma lakucanya ili sono-sono  apa lizamuwuskapo vyose ivyo vikucitiska citima, kusazgapo nyifwa. Pa Civumbuzi 21:3, 4 pakuyowoya kuti: “Ehena, hema la Ciuta liri na ŵantu, . . . ndipo wati wafyurenge sozi lose ku maso ghaŵo; ndipo nyifwa kuti yiti yiŵengekoso cara; panji nesi citengero kuti citi ciŵengekoso cara, nesi kulira, panji nesi kuŵinya: cifukwa vyakudanga viri kuruta.” Asi mwawona kuti lemba ili likuyowoya za “ŵantu”? Enya, ŵantu ŵazamuwombokwa ku nyifwa na vyakuŵinya vyose ivyo vilipo.

Kweni paliso makani ghaweme kuruska apa. Baibolo likulayizgaso kuti ŵakufwa ŵazamuwuka. “Ora likwiza mu leneilo ŵose aŵo ŵali mu mararo ŵati ŵapulike mazgu [gha Yesu], ndipo ŵati ŵafumengemo.” (Yohane 5:28, 29) Nga ni umo Yesu wakawuskira Lazaro ku ŵakufwa, ŵantu awo ŵalikufwa ndimo ŵazamuwukiraso, ŵazamuwuka nga ni mizimu cara. (Yohane 11: 43, 44) Awo ŵazamucita “uweme” ŵazamuŵa ŵarunji ndipo ŵazamujiwonera ŵekha umo Yehova wakucitira vintu apo ‘wakujura woko lake na kukhorweska camoyo cose.’—Salmo 145:16.

Awo ŵakutemweka ŵawo ŵalikufwa, ŵeneawo ŵali na cipulikano mu cilindizga ici ŵakusanguluka comene. (1 Ŵatesalonika 4:13) Usange ndimwe cokoro canakazi, “rombani kwambura kureka” mwakuti muŵe na nkongono zakutondera masuzgo ghinu zuŵa na zuŵa ndiposo kuti mufiske milimo yinu yakupambana-pambana. (1 Ŵatesalonika 5:17; 1 Petros 5:7) Mwakusazgirapo, sangani nyengo yakuŵazgira Mazgu gha Ciuta zuŵa lirilose mwakuti ivyo Ciuta wakuyowoya vimusanguluskani. Usange mucitenge vintu ivi, mujiwonerenge mwekha umo Yehova wakovwilira kuti muŵe na mtende nanga mungaŵa mu viyezgo na vyakumara-mahara.

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 5]

Kupereka covwiro kukusazgapo kugwiriskira ncito umanyi, kuleka kunjilirapo pa nkani zakuudesi za muntu uyo, ndiposo kujipereka kumovwira usange mpakwenelera

[Cithuzithuzi pa peji 7]

Yehova wakatumbika cokoro cicekuru, Hana