‘Vwarani Mtima Wakuzizipizga’
‘Vwarani Mtima Wakuzizipizga’
‘Vwarani mtima wa cisungusungu, . . . na kukuntirapo.’—ŴAKOLOSE 3:12.
1. Longosorani ciyerezgero ciwemi ca kuzizipizga.
RÉGIS mweneuyo wakukhala kumwera kwa caru ca France wakabapatizika mu 1952 kuŵa Kaboni wa Yehova. Kwa virimika vinandi muwoli wake wakayezga-yezga kumujandizga kuti waleke kuteŵetera Yehova. Iye wakadoloranga matayala ya galimoto yake kuti watondeke kuruta ku maungano. Ndipo zuŵa linyake wakamurondezga Régis peneapo wakapharazganga ku nyumba na nyumba, wakamuhoyanga na kumuseka comene apo wakayowoyanga makani ghaweme gha Ufumu kwa ŵeneko nyumba. Kweni mwambura kupwererako za kunyozeka uku, Régis wakazizipizga. Régis nciyerezgero ciwemi kwa Ŵakristu wose, cifukwa Yehova wakukhumba kuti ŵasopi ŵake wose ŵaŵe ŵakuzizipizga peneapo ŵakucitira vintu lumoza na ŵanyawo.
2. Kasi lizgu lakuti “kuzizipizga” ni vici mu Cigiriki, ndipo lizgu ili likung’anamuraci comene-comene?
2 Lizgu la Cigiriki ilo likung’anamurika kuti “kuzizipizga” likung’anamura “utali wa mzimu.” Baibolo la Cingelezi la New World Translation likugwiriskira ncito lizgu lakuti “kuzizipizga” nyengo zakukwana khumi ndipo katatu likugwiriskirika ncito “ucivindwe” ndiposo kamoza “kukuntirapo.” Kweni mu Cihebere na mu Cigiriki wuwo “kuzizipizga” kukung’anamura ucivindwe, kukuntirapo, na kuleka kukwiya luŵiro.
3. Kasi pali mpambano wuli ya umo Ŵakristu ŵakuwonera kuzizipizga na umo Ŵagiriki ŵa mu virimika vya mu handiredi lakudanga ŵakawoneranga?
3 Ŵagiriki ŵa mu virimika vya mu handiredi lakudanga ŵakawonanga kuzizipizga nga ni mukhaliro uheni. Nanga ŵangaŵa Ŵastoiki ŵakaligwiriskiranga cara ncito lizgu lakuti kuzizipizga. Mwakuyana na umo yikayowoyera nkhwanta yakumanya za Baibolo William Barclay, kuzizipizga “nkhwakupambana na mikhaliro yiwemi ya Ŵagiriki,” cifukwa kukung’anamura kujikuzga panji “kulekelera musinjiro na vintu viheni.” Iye wakati: “Ku Ŵagiriki mwanarumi mweneco ni uyo wakuwezgeranduzga. Kweni ku Ŵakristu mwanarumi mweneco ni uyo wangawezgeranduzga, kweni wakucita nteura cara.” Ŵagiriki ŵakawonanga kuzizipizga nga ncimanyikwiro ca kupusa, kweni pano, nga ni umo viliriso mu vyakucitika vinyake, “ucindere wa Ciuta ngwa mahara kwakuruska ŵantu, ndipo uteciteci wa Ciuta ngwakukhoma kwakuruska ŵantu.”—1 Ŵakorinte 1:25.
Ciyerezgero ca Kristu ca Kuzizipizga
4, 5. Kasi nciyerezgero wuli ciwemi ca kuzizipizga ico Yesu wakarongora?
4 Yesu Kristu uyo ngwaciŵiri kwa Yehova, wakarongora ciyerezgero ciwemi ca kuzizipizga. Peneapo wakazikizgikanga, Yesu wakarongora kujikora muntowa yakuziziswa. Pakuyowoya za iye kukayowoyekerathu kuti: “Wakanyekezgeka, wakakweŵeskeka, ndipouli nta wakajura mlomo wake; wakatoreka kwiza naye nga ndi kanamberere kakuyakakomeka, ndipo nga ndi mberere pamaso pa ŵakukhata yiri cete nteuraso na iye kuti wakajura mlomo cara.”—Yesaya 53:7
5 Mwee, naco nciyerezgero capacanya ca kuzizipizga ico Yesu wakarongora mu uteŵeti wake apo wakaŵa pacaru capasi! Wakazizipizga mafumbo gha ndyali agho ŵarwani ŵake ŵakamufumbanga na kusunjikizgika na awo ŵakamutinkanga. (Mateyu 22:15-46; 1 Petros 2:23) Wakazizipizga na ŵasambiri ŵake, nangauli iwo nyengo na nyengo ŵakapindananga kuti ŵamanye uyo ni mukuru pakati pawo. (Marko 9:33-37; 10:35-45; Luka 22:24-27) Mwee, naco nciyerezgero ciwemi ca kujikora ico Yesu wakarongora pa usiku uwo wakakoreka peneapo Petros na Yohane ŵakafwa na tulo panyuma pakuti ŵaphalirika kuti ‘ŵaŵe maso’ (NW)!—Mateyu 26:36-41,.
6. Kasi Paulos wakawovwirika wuli na kuzizipizga kwa Yesu, ndipo tikusambiraci mu cakucitika ici?
6 Panyuma pa nyifwa na ciwuka cake, Yesu wakarutizga kuzizipizga. Mpostole Paulos wakamanya za ici, cifukwa iye pakudanga wakazikizganga Ŵakristu. Paulos wakalemba kuti: “Nkakugomezgeka kayowoyero, ndipo nkakwenera kupokerereka nkanira, kakuti Yesu Kristu wakiza mu caru kwiza kaponoska ŵakwananga; wa ŵeneaŵo ciŵinda ndine; ndipo uli cifukwa ceneici nkalengekera lusungu, cakuti mwa ine nda ciŵinda Yesu Kristu warongoreremo kuzizipizga kwake kose, nga ndi cirongorero ca aŵo mu nyengo yikwiza ŵati ŵapulikanenge nayo kuya kafika ku umoyo wa muyirayira.” (1 Timote 1:15, 16) Usange tili na cigomezgo mwa Yesu, viheni vyose ivyo tikacitanga kunyuma iye wazamutigowokera uku wakulindirira kuti ise tirongore “milimo yakwenerera kung’anamuka.” (Milimo 26:20; Ŵaroma 2:4) Uthenga uwo Kristu wakatumizga ku mipingo yinkondi na yiŵiri ya ku Asia Minor yikarongora kuti apo iye wakuzizipizga wakulindiriraso kuti ise tisinte mikhaliro yithu.—Civumbuzi, cipaturo 2 na 3.
Cipambi ca Mzimu
7. Kasi pali kukolerana wuli pakati pa kuzizipizga na mzimu utuŵa?
7 Mu cipaturo cacinkondi ca kalata yake iyo wakalembera Ŵagalatiya, Paulos wakarongosora mphambano ya milimo yathupi na vipambi vyamzimu. (Ŵagalatiya 5:19-23) Cifukwa cakuti kuzizipizga ni umoza wa mikhaliro ya Yehova, mukhaliro uwu ukufuma kwa iyo ndipo ncipambi ca mzimu wake. (Exodus 34:6, 7) Enya nadi, pa ndondomeko ya vipambi vyamzimu iyo Paulos wakayowoya, kuzizipizga kuli pa cinayi pamoza na ‘citemwa, cimwemwe, mtende, . . . wezi, uweme, magomezgeko, kuzika, na kujikora.’ (Ŵagalatiya 5:22, 23) Mwanteura peneapo ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakuzizipizga nga ni umo Ciuta wakucitira, iwo ŵakucita nteura mwakuciskika na mzimu utuŵa.
8. Kasi ncivici ico cingatovwira kurongora vipambi vya mzimu, kusazgapo kuzizipizga?
8 Ici kuti cikung’anamura kuti Yehova wakucicizga muntu cara kuti waŵe na mzimu wake. Tikwenera kuwuzomerezga mwawanangwa. (2 Ŵakorinte 3:17; Ŵaefeso 4:30) Tikuzomerezga mzimu utuŵa kuwusa umoyo withu mwakurongora vipambi vyake mu vintu vyose ivyo tikucita. Panyuma pakuzunura milimo ya thupi na vipambi vya mzimu, Paulos wakasazgirapo kuti: “Usange tikukhalira umoyo na mzimu, mu mzimu ndimo tenderenge. Mungapusikikanga: Ciuta kuti wakusekeka cara; cifukwa ceneico muntu wakumija, ndico wati wavunenge. Cifukwa uyo wakumijira ku thupi lake, ku thupi lake wati wavunenge kuvunda; kweni uyo wakumijira ku mzimu, ku mzimu wati wavunenge umoyo wamuyirayira.” (Ŵagalatiya 5:25; 6:7, 8) Usange tikukhumba kuzizipizga, ipo tikweneraso kurongora vipambi vyose ivyo Ŵakristu ŵakurongora kwizira mwa mzimu utuŵa.
‘Citemwa Cikuzizipizga’
9. Ncifukwa wuli Paulos wakaphalira Ŵakorinte kuti ‘citemwa cikuzizipizga’?
9 Paulos wakarongosora kuti pali kukolerana kuwemi pakati pa citemwa na kuzizipizga peneapo wakayowoya kuti: ‘Citemwa cikuzizipizga.’ (1 Ŵakorinte 13:4) Nkhwanta yinyake yakumanya za Baibolo, Albert Barnes, yikasacizga kuti Paulos wakayowoya ici cifukwa ca mpindano iyo yikaŵa mu mpingo Wacikristu ku Korinte. (1 Ŵakorinte 1:11, 12) Barnes wakati: “Lizgu ilo lagwiriskirika ncito [kuzizipizga] likususkana na kukwiya mwaluŵiro. Ilo likung’anamura mukhaliro uwo UNGAZIZIPIZGA para ukuyuzgika ndiposo kukaripirika.” Citemwa na kuzizipizga vikupangiska kuti mu mpingo Wacikristu muŵe mtende.
10. (a) Ni ntowa wuli izo citemwa cikutovwira kuti tiŵe ŵakuzizipizga, ndipo ni urongozgi wuli uwo mpostole Paulos wakapereka? (b) Kasi ni fundo wuli iyo nkhwanta yakumanya za Baibolo yikayowoya yakukhwaskana na kuzizipizga kwa Ciuta na lusungu? (Wonani futunoti)
10 ‘Citemwa cikuzizipizga, ndipo ncalusungu; citemwa . . . kuti cikupenja vyake pera cara, kuti cikutopoka moyo cara.’ Mwanteura, citemwa cikutovwira kuti tizizipizgenge mu ntowa zinandi. a (1 Ŵakorinte 13:4, 5) Citemwa cikutovwira kuti tikhalenge makora na ŵanji na kukumbuka kuti tose tili ŵambura urunji. Cikutovwira kuti tiŵe ŵakughanaghanirana na kugowokera ŵanyithu. Mpostole Paulos wakutikhuŵirizga kuti tendenge ‘na kujiyuyura kose na kuzika, na ucivindwe, pakuzizipizgirana mu kutemwa; na kupampukira kusunga umoza wa mzimu mu cikondo ca cimango.’—Ŵaefeso 4:1-3.
11. Cifukwa wuli ncakukhumbikwa kuzizipizga mu cikaya ico mukukhala Ŵakristu?
11 Kuzizipizga kukupangiska kuti Ŵakristu ŵakhalenge mwamtende ndiposo mwacimwemwe mu cikaya ico ŵakukhala nanga pangaŵa pa mpingo, pa Beteli, panyumba ya ŵamishonale, panji pa sukulu. Cifukwa ca kupambana kaghanaghaniro, mahara, kakuliro, mikhaliro, nyengo na nyengo pangaŵa kupambana kayowoyero. Ivi vikucitikaso mu mbumba. Kweni kuleka kukwiya luŵiro nkhwakukhumbikwa comene. (Zintharika 14:29; 15:18; 19:11) Waliyose wakukhumbikwira kuzizipizga—kukuntirapo na khumbo lakuti vintu viŵe makora.—Ŵaroma 15:1-6.
Kuzizipizga Kukutovwira Kutonda Masuzgo
12. Cifukwa wuli kuzizipizga nkhwakukhumbikwa mu nyengo ya viyezgo?
12 Kuzizipizga kukutovwira kumazga masuzgo ayo yawonekanga kuti yangamazgika cara panji kuti palije ntowa yakumazgira mwaluŵiro. Umu ndimo vikaŵiraso na Régis, uyo wazunurika pakwambilira. Kwa virimika vinandi, muwoli wake wakamukanizganga kuteŵetera Yehova. Kweni zuŵa limoza wakiza kwa iye uku wakulira na kuyowoya kuti: “Nkumanya kuti uwu ni unenesko. Novwirani. Nkukhumba kuti musambirenge nane Baibolo.” Mukuruta kwa nyengo wakabapatizika kuŵa Kaboni. Régis wakayowoya kuti: “Ici cikarongora kuti Yehova wakatumbika virimika ivyo nkasuzgikanga na kuzizipizga ndiposo kukuntirapo.” Iye wakapokera njombe cifukwa ca kuzizipizga kwake.
13. Ncivici ico cikamovwira Paulos kuti wazizipizge, ndipo ici cingatovwira wuli ise?
13 Paulos wakarongora ciyerezgero ciwemi ca kuzizipizga mu virimika vya mu handiredi lakudanga C.E. (2 Ŵakorinte 6:3-10; 1 Timote 1:16) Peneapo wakaperekanga urongozgi kwa Timote, Paulos wakamucenjezga kuti Ŵakristu wose ŵakumanenge na viyezgo. Paulos wakayowoya ciyerezgero cake ndipo wakamanyanga mikhaliro yinyake ya Cikristu yeneiyo njakukhumbikwa pa kuzizipizga. Iye wakalemba kuti: “Iwe ukarondezga kusambizga kwane, kakhaliro, dazgo, cipulikano, kuzizipizga, kutemwa, kuzika, visuzgo, vipyo; vintu vyeneivyo vikandiwira pa Antiyoke, na pa Ikoniyo, na pa Lustra; visuzgo ivyo nkasuzgika navyo; ndipo Fumu yikanditaska ku vyose. Nadi, ndipo ŵose aŵo ŵakukhumba kuŵa ŵasopi-Ciuta mwa Kristu Yesu ŵati ŵazikizgikenge.” (2 Tim. 3:10-12; Milimo 13:49-51; 14:19-22) Kweni kuti tizizipizge, tose tikukhumbikwira kuŵa na cipulikano, citemwa, na kukuntirapo.
Vwarani Mtima Wakuzizipizga
14. Kasi Paulos wakayaniska na vici mikhaliro iyo Ciuta wakutemwa, ndipo ni urongozgi wuli uwo wakapereka ku Ŵakristu ŵa ku Kolose?
14 Mpostole Paulos wakayaniska mikhaliro yinyake iyo Ciuta wakutemwa na cakuvwara ico Mkristu wakwenera kuvwara para wavura mikhaliro iyo yikukolerana na “wuntu wakale.” (Ŵakolose 3:5-10) Iye wakalemba kuti: “Nteura nga mbakusoreka ŵa Ciuta, ŵatuŵa na ŵakutemweka, vwarani mtima wa cisungusungu, wezi, kujiyuyura, kuzika, kukuntirapo; pa kuzizipizgirana, na kugowokerana usange muntu wali na kafukwa pa munyake; nteura umo Fumu yikamugowokererani imwe, namweso ndimo mucitirenge: ndipo pacanya pa vyeneivi vyose vwarani kutemwa, uko ncikondo ca ukongorekwa.”—Ŵakolose 3:12-14.
15. Ni vyakufumapo wuli ivyo vikuŵapo para Ŵakristu ‘ŵajivwarika’ kuzizipizga ndiposo na mikhaliro yinyake iyo Ciuta wakuyitemwa?
15 Para Ŵakristu mu mpingo ‘ŵajivwarika’ na cisungusungu, kujipepula, kuzika, kuzizipizga, na citemwa ŵakumazga masuzgo mwambura suzgo ndipo ŵakurutirizga kuteŵetera Yehova mwakukolerana. Comene-comene ŵalaŵiliri Ŵacikristu ŵakwenera kuzizipizga. Cifukwa yikuŵapo nyengo iyo ŵakukhumbikwira kucenya Mkristu munyake, kweni pali ntowa zinandi za kucenyera. Paulos wakayowoya ntowa yiwemi peneapo wakaphalira Timote kuti:“Ucenye, uciske, na kuzizipizga kose na kusambizga.” (2 Timote 4:2) Enya, nyengo zose mberere za Yehova zikwenera kupwerereka mwancindi ndiposo mwacitemwa.—Mateyu 7:12; 11:28; Milimo 20:28, 29; Ŵaroma 12:10.
‘Tizizipizgirenge Ŵantu Wose’
16. Usange ‘tizizipizgirenge ŵantu wose’ kasi pangaŵa cakufumapo wuli?
16 Cifukwa cakuti Yehova wakuzizipizga, ici cikutipangiska kuti nase ‘tizizipizgirenge ŵantu wose.’ (1 Ŵatesalonika 5:14) Ici cikung’anamura kuti tikwenera kucita vintu mwakuzika na ŵantu awo Mbakaboni cara, ŵazengezgani, ŵanyithu ŵa kuncito, na kusukulu. Kwa virimika vinandi Ŵakaboni ŵatonda masuzgo ghanandi nga ni kutukika panji kunyozeka na ŵantu awo ŵakugwira nawo ncito panji awo ŵakusambira nawo sukulu. (Ŵakolose 4:5, 6) Mpostole Petros wakalemba kuti: ‘Rutilirani kuŵa na kakhaliro kakutowa mu ŵamitundu; mwakuti ŵamucindike Ciuta mu zuŵa la kuyezgekera, cifukwa ca milimo yinu yiwemi iyo ŵakuyiwona, nanga ŵakumunenani kuti muli wakucita uheni.’—1 Petros 2:12.
17. Ni mwauli umo tingarondezgera citemwa ca Yehova na kuzizipizga, ndipo ncifukwa wuli tikwenera kucita nteura?
17 Kuzizipizga kwa Yehova kukung’anamura ciponosko ku ŵantu ŵanandi. (2 Petros 3:9, 15) Usange tirondezgenge citemwa ca Yehova na kuzizipizga, mbwenu tirutilirenge kupharazga makani ghawemi gha Ufumu na kusambizga ŵanji kuti ŵajilambike ku Muwuso wa Kristu. (Mateyu 28:18-20; Marko 13:10) Usange tilekenge kupharazga, kuŵenge nga kuti tikukhumba kulekeska kuzizipizga kwa Yehova na kutondeka kumanya ng’anamuro lake lakuti ŵantu wose ŵang’anamuke.—Ŵaroma 2:4.
18. Kasi Paulos wakaŵaromberaci ŵantu ŵa ku Kolose?
18 Mu kalata yake iyo wakalembera Ŵakristu ku Kolose, na ku Asia Minor, Paulos wakati: “Cifukwa ceneici ise nase, kwamba ku zuŵa lira tikapulika, kuti tikureka cara kumuromberani na kumuŵeyerani, kuti muzuzgike na kamanyiro ka khumbo lake mu vinjeru na kuwamo kose kwa mzimu, kuti mwendenge kwakwenerera Fumu na kuyikondweska kose kose, pakupambika vipambi mu mulimo wose uweme, na kukulira mu kumanyiska Ciuta; pakukhomeskekera na nkongono zose, kwakulingana na mankharo gha ucindami wake, ku cizizipizgo cose na ucivindwe pamoza na kukondwa.”—Ŵakolose 1:9-11.
19, 20. (a) Kasi tingaleka wuli kuwona kuzizipizga kwa Yehova nga nciyezgo? (b) Kasi tizamusanga candulo wuli cifukwa ca kuzizipizga kwithu?
19 Kuzizipizga kwa Yehova panji ucivindwe wake, uzamuŵa ciyezgo cara kwa ise usange tikumanya mwakufikapo za khumbo lake, leneilo ndakuti “ŵantu ŵose ŵaponoskeke, na kufikapo pa kumanya unenesko.” (1 Timote 2:4) ‘Tizamurutizga kucita ncito yiweme,’ comene-comene ya kupharazga ‘makani ghaweme gha Ufumu.’ (Mateyu 24:14) Usange tirutilirenge kucita nteura mwakugomezgeka, Yehova ‘wazamutipa nkongono zinandi kuti tizizipizge na cimwemwe.’ Ndipo ‘tizamwenda mwakwenelera Fumu,’ na kuŵa na mtende cifukwa tikumanya kuti ‘tikumukondweska iye.’
20 Tiŵe ŵakukhorwa nkanira na vinjeru vya Yehova ndiposo na kuzizipizga kwake. Cifukwa kuzizipizga kwa Ciuta nciponosko cithu ndiposo ca ŵantu awo tikuŵapharazgira na kuŵasambizga. (1 Timote 4:16) Mwa kurongora vipambi vya mzimu nga ni citemwa, lusungu, uwemi, kuzika, na kujikora mbwenu tizamuzizipizga mwacimwemwe. Tizamukhala mwamtende na viŵaro vya mbumba yithu ndiposo na ŵabali na ŵadumbu ŵithu mu mpingo. Kuzizipizga kuzamutovwira kuti tikhalenge makora na ŵanyithu ŵa kuncito na kusukulu. Kuzizipizga kwithu kuzamuŵa na cilato cakuti ŵantu ŵakwananga ŵaponoskeke ndipo ŵatumbike Ciuta wakuzizipizga, Yehova.
[Mazgu ghamusi]
a Paulos wakayowoya kuti ‘citemwa cikuzizipizga ndipo nca lusungu,’ ndico cifukwa cake nkhwanta yakumanya za Baibolo Gordon D. Fee yikalemba kuti: “Mwakuyana na umo mpostole wakasambilira, [kuzizipizga na lusungu] vikurongora mikhaliro yiŵiri iyo Ciuta wakuyilongora ku ŵantu (Rom. 2:4). Kulwande linyake, kuzizipizga kwa citemwa kwa Ciuta kukurongoreka kwizira mu kujikora kwake pakurongora ukari ku ŵantu ŵakugaruka; ndiposo lusungu lwake lukusangika mu mazgu ghake ghanandi gha citemwa. Lekani Paulos wakamba kurongosora citemwa ca Ciuta mu vingaŵa viŵiri ivi, kwizira mwa Kristu, Ciuta wajirongora kuti ngwakuzizipizga ndiposo ngwalusungu kurazga ku ŵantu awo ŵakwenelera ceruzgo cake.”
Kasi Mungarongosora?
• Ni ntowa wuli iyo Kristu nciyerezgero ciwemi ca kuzizipizga?
• Kasi ncivici ico cingatovwira kuti tizizipizge?
• Ni mwauli umo kuzizipizga kukovwilira mbumba, Ŵakristu mu cikaya, na ŵarara ŵa mpingo?
• Ni mwauli umo tingasangira candulo na kuzizipizga kwithu ndiposo kwa ŵanji?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 29]
Yesu wakazizipizga na ŵasambiri ŵake nanga ni apo wakaŵa pa suzgo yikuru
[Cithuzithuzi pa peji 30]
Ŵalaŵiliri Ŵacikristu ŵakuciskika kuti ŵarongorenge ciyerezgero ciwemi ca kuzizipizga para ŵakucita vintu na ŵabali ŵawo
[Cithuzithuzi pa peji 31]
Usange tikurondezga citemwa ca Yehova na kuzizipizga, mbwenu tirutizgenge kupharazga makani ghaweme
[Cithuzithuzi pa peji 32]
Paulos wakaromba kuti Ŵakristu wakwenera ‘kuzizipizga na cimwemwe’