1. Ne a mea ne fai ne faifeau o Fenua Lotu Kelisiano i taimi o te taua?

E MATA, ko te loto o te Atua ke olo a Kelisiano ‵tonu ki te taua o tamate a tino o te suā fenua? Tenā eiloa te mea ne fai ne tino e tokouke kolā ne fai mai i a latou ne Kelisiano i te 100 tausaga ko ‵teka. Ne fakamanuia ne faifeau Katolika a te kautau mo olotou meatau kolā ne taua atu ki nisi tino Katolika i te suā fenua. E penā foki a faifeau Poletesano. A te Taua i te Lua a te Lalolagi ko te ‵toe fakaakoakoga masei i te tamatega o tino e tokouke.

2, 3. Se a te tulaga ne ‵tu i ei a Molimau a Ieova i te Taua i te Lua a te Lalolagi mo taimi mai tua ifo, kae kaia?

² Ne a mea ne fai ne Molimau a Ieova i te taimi tenā o te taua? E fakaasi mai i tala fakasolopito me ne tumau eiloa latou i te lotou tulaga ko te sē ‵kau ki se feitu e pelā me ne Kelisiano ‵tonu. Se a te mea ne fakavae ki ei te lotou tulaga? Ne fakavae eiloa ki fakaakoakoga mo akoakoga a Iesu. Ana muna: “Ona ko te mea tenei ka iloa ei ne tino katoa i a koutou ko oku soko, manafai e fakatau a‵lofa koutou.” (Ioa. 13:35) Ne masaua ne latou a pati a te apositolo ko Paulo ki Kelisiano i Kolinito kae fakagalue ne latou ki te tulaga ko ‵tu latou i ei.—Faitau te 2 Kolinito 10:3, 4.

³ Tela la, a Kelisiano tonu kolā ko oti ne akoako olotou loto lagona ne te Tusi Tapu, e se tauloto io me ‵kau ki taua. Mai te taofi  ‵mau ki te tulaga faka-Kelisiano tenei, ne fakasauāgina ei a te fia afe o Molimau, talavou mo tino ma‵tua, penā foki tāgata mo fāfine. E tokouke ne logo‵mae malosi i falepuipui mo falepuipui fakasauā. I taimi o te kau Nazi i Siamani, ne tamate foki a nisi tino i ei. Faitalia te matagā o fakasauāga ne fe‵paki mo latou i Eulopa, ne seki puli lele i Molimau a te lotou galuega ko te talaiga o te tala ‵lei o te Malo o Ieova. Ne fakamaoni eiloa latou o talai—i loto i falepuipui, i falepuipui fakasauā, mo koga ne ave fakapagota latou ki ei. * Fakamuli ifo, ne seki aofia foki a Molimau i te taua o itukāiga o tino telā ne fai i Rwanda i te 1994. Ne seki ‵kau foki latou ki se feitu i te taua fakamaligi toto telā ne fai i te Balkans i te taimi ne vaelua ei te atufenua mua o Yugoslavia.

4. Ne pokotia pefea a tino kolā ne matea ne latou a te sē ‵kau o Molimau a Ieova ki se feitu?

⁴ Ne tali‵tonu a te fia afe o tino i te lalolagi me i te tumau o Molimau a Ieova i te sē ‵kau ki se feitu e pogai mai i te fakagaluegaga ne latou a te alofa tonu ki te Atua mo tuakoi. I nisi fakamunaga, e fakagalue ne latou a te tulaga o te Kelisiano tonu. E ui i ei, e isi aka foki ne nisi vaega o ‵tou tapuakiga telā e tali‵tonu a te tokoukega o tino me kafai e ‵kilo latou ki Molimau a Ieova, ko ‵kilo atu eiloa latou ki Kelisiano ‵tonu.

5. Se a te ‵fuliga ne fe‵paki mo soko muamua o Keliso?

⁵ Mai te kamataga o tena galuega talai, ne faka‵mafa mai ne Iesu a te tāua o te talaiga o te tala ‵lei o te Malo o te Atua. Ne filifili ne ia a soko e toko 12 ke ‵kau ki te fakatakatoga o te fakavae mō te galuega talai i te lalolagi kātoa; kae fakamuli ifo, akoako ei ne ia se toko 70 soko. (Luka 6:13; 10:1) Ne fakatoka a latou konei ke fakaoko atu te tala ‵lei ki nisi tino, kae mua loa ki tino Iutaia. Kae se mea fakapoi, fakamuli ifo, me ne olo atu a soko o Iesu mo te tala ‵lei ki tino mai fenua fakaa‵tea kolā seki pilitome. Se ‵fuliga lasi eiloa tenā ki soko Iutaia loto finafinau!—Galu. 1:8.

6. Ne iloa pefea ne Petelu i a Ieova e se fakailoga tino?

⁶ Ne uga atu te apositolo ko Petelu ke fano ki te fale o Konelio, se tino mai fenua fakaa‵tea telā seki pilitome. Ne iloa aka ne Petelu i konā i te Atua e se fakailoga tino. Ne papatiso eiloa a Konelio mo tena kāiga. Ko oko atu nei a te lotu Kelisiano ki koga ‵fou; ko mafai o lagona ne tino i atufenua katoa a te munatonu kae talia ne latou. (Galu. 10:9-48) Kae nei la, a te koga talai ko te lalolagi kātoa.

7, 8. Se a te galuega ne fai ne te fakapotopotoga saukātoa a Ieova? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

⁷ I te tala fakasolopito o Molimau a Ieova i aso nei, a latou kolā e fai ne latou te takitakiga e loto finafinau eiloa o talai kae akoako atu a te tala ‵lei i te lalolagi kātoa. Ko tai kātoa te valu miliona Molimau loto finafinau i aso nei e fai ne latou a te ‵toe mea e mafai ne latou o fakasalalau te fekau a Keliso i ‵gana e silia atu i te 600, kae koi tokouke eiloa e ua‵lolo mai! E lavea ‵lei a Molimau a Ieova i te lotou galuega talai mai fale ki fale mo te talai i auala, kae i nisi taimi ko fakaaoga a taipola mo kā e aveave ei a tusi.

⁸ E silia atu i te 2,900 tino ‵fuli tusi ne maua ne latou se akoakoga fakapito i te ‵fuliga o te Tusi Tapu mo tusi faka-te-Tusi Tapu. E mautinoa me e se fakatapulā fua olotou galuega ki te ‵fuli o tusi ki ‵gana kolā e fai pelā me e tāua. E aofia i olotou galuega a te ‵fuliga o tusi ki te fia selau o ‵gana kolā e se lauiloa, kae e faipatigina ne te fia miliona o tino. Pelā me se fakaakoakoga, e lau i miliona tino Catalonia i Sepania e fai‵pati ki te lotou ‵gana eiloa, ko te Catalan, i aso katoa.  I taimi fakamuli nei, ne toe fakaaoga a te Catalan mo kese‵kesega fo‵liki i ei i Andorra, Alicante, Balearic Islands, mo Valencia. Ko ‵lomi nei ne Molimau a Ieova a tusi faka-te-Tusi Tapu i te ‵gana ko te Catalan, kae ko fai a fakatasiga faka-Kelisiano i te ‵gana tenā e fakafiafia atu ei ki loto o tino Catalonia.

9, 10. Se a te mea e fakaasi mai i ei i te fakapotopotoga saukātoa a te Atua e ‵saga tonu ki manakoga faka-te-agaga o tino katoa?

⁹ A te fakatokaga tenei ki te ‵fuliga o tusi mo te faiga o akoakoga ne fai faeloa i atufenua e uke. A Mexico se atufenua telā e fai‵pati ki te ‵gana Sepania kae tokouke foki a nisi tino i ei e fai‵pati ki nisi ‵gana. A te potukau e tasi i ei ko te kau Maya. Ne ‵tofi ne te ofisa lagolago i Mexico a te potukau ‵fuli tusi i te ‵gana Maya ke olo o ‵nofo i se kogā koga o te fenua telā e mafai o fai‵pati kae lagona ne latou a te ‵gana i ei i aso katoa. A te suā fakaakoakoga ko te Nepali, se ‵gana e tasi telā e faipatigina i Nepal, telā e silia atu i te 29 miliona tino i ei. E nofo ki te 120 ‵gana e faipatigina i luga i te fenua, kae silia atu i te sefulu miliona tino e fai‵pati ki te ‵gana Nepali kae e fakaaoga ne te tokoukega o tino e pelā me ko te lua o ‵gana a latou. Ko ‵lomi foki ‵tou tusi faka-te-Tusi Tapu i te ‵gana tenā.

¹⁰ A te ‵lago malosi mai o potukau ‵fuli tusi e uke i te lalolagi kātoa e fakaasi mai i ei a te ‵saga tonu atu o te fakapotopotoga saukātoa a Ieova ki te fakatonuga ke talai a te tala ‵lei o te Malo ki te lalolagi kātoa. E lau i miliona a tamā pepa, polosiua, mo mekesini ko oti ne tufatufa atu i galuega fakapito ne fai i te lalolagi kātoa, kae seai se ‵togi. Ne ‵togi a galuega konā ki meaalofa a Molimau a Ieova kolā e tau‵tali i te fakatonuga a Iesu: “Ne maua ne koutou a mea konei e aunoa mo se ‵togi, tuku atu foki e aunoa mo se ‵togi.”—Mata. 10:8.

11, 12. Ne aoga pefea ki nisi tino a te galuega talai telā ne fai ne Molimau a Ieova i te lalolagi kātoa?

¹¹ E pelā me ne faiakoga Kelisiano mo tino talai kolā ne tukugina atu, e tali‵tonu katoatoa a Molimau a Ieova me ko oti ne maua ne latou te munatonu kae e ‵tau o fai ne latou a te ‵toe mea e mafai ke fakailoa atu te fekau ki tino o nisi atufenua mo potukau kese‵kese o tino. Ko oti ne fakafaigofie ne tino e tokouke olotou olaga, tauloto ki nisi ‵gana, kae fakamasani ki se tuu mo aganuu fakaa‵tea ko te mea ke ga‵lue fakatasi i te galuega faka-Kelisiano tāua tenei. A te galuega talai mo te faiga o akoakoga tenei e fai i te lalolagi kātoa ko te suā pogai e tali‵tonu ei a tino e tokouke i Molimau a Ieova ko soko ‵tonu eiloa o Keliso Iesu.

 ¹² E fai ne Molimau katoa a te mea tenei me e tali‵tonu latou me ko oti ne maua ne latou a te munatonu. Ne a foki a nisi mea ne fakatalitonu atu ki te fia miliona o tino me ko oti ne maua ne Molimau a Ieova a te munatonu?—Faitau te Loma 14:17, 18.

13. Ne tausi pefea ne Molimau a te fakapotopotoga saukātoa ke ‵ma?

¹³ E mafai o maua ne tatou a mea aoga mai i tali a Kelisiano tukugina atu i aso nei, kolā e tali‵tonu me ko oti ne maua ne latou te munatonu. Ne fakaasi mai ne se tokotasi o tino telā ko leva ne tavini ki a Ieova ana lagonaga, penei: “Ne fai a taumafaiga katoa ke tausi te fakapotopotoga saukātoa a Ieova ke ‵ma kae sē lailai i mea tau amioga, faitalia me ko oi e ‵tau o polopoloki io me fakatonutonu.” E fakagalue aka pefea a te tulaga maluga tenei i mea tau amioga? Mai te tau‵tali i tulaga kolā e fakaasi mai i te Muna a te Atua mo te fakaakoakoga telā ne tuku mai ne Iesu mo ana soko. Tela la, i te tala fakasolopito o Molimau a Ieova, ne faka‵tea a nāi tino mai te fakapotopotoga Kelisiano me ne seki tau‵tali latou i tulaga o te Atua. Kae ko te tokoukega—e aofia i ei a nisi tino kolā ne ola mua i se olaga telā ne seki talia ne te Atua kae ko oti ne ‵fuli—ne tumau eiloa i te ola i se olaga ‵ma kae fakamaoni.—Faitau te 1 Kolinito 6:9-11.

14. Ne a mea ne fai ne te tokoukega o tino faka‵tea, kae se a te ikuga ne maua mai i ei?

¹⁴ Kae e a latou kolā ne faka‵tea mai te fakapotopotoga ona ko fakatonuga mai te Tusi Tapu? E lau i afe ko oti ne sala‵mo ki olotou faifaiga sē kelisiano kae ko oti ne talia mo te fiafia ke toe ‵foki mai ki te fakapotopotoga. (Faitau te 2 Kolinito 2:6-8.) A te taofi ‵mau ki tulaga ma‵luga o te Tusi Tapu ne iku atu ki se fakapotopotoga Kelisiano telā e ‵ma pakipaki kae maua i ei a te loto talitonu mo te fakatuagagina. Ona ko Molimau a Ieova e taofi ‵mau ki tulaga o te Atua, ne fakatalitonu atu ei ki tino e tokouke me konei eiloa a tino kolā e fai ne latou a te mea tonu. E ‵kese ‵ki eiloa a te mea tenei mo mea masani kolā e talia i te ukega o lotu.

15. Se a te mea ne fakatalitonu atu ki te taina e tokotasi me ko maua eiloa ne ia a te munatonu?

¹⁵ Kaia e tali‵tonu ei a nisi Molimau ata‵mai me ko oti ne maua ne latou a te munatonu? Ne fakamatala mai se taina e tokotasi telā ko 54 ana tausaga te matua: “Ne talitonu au talu mai te taimi koi talavou ei au me e fakalagolago eiloa toku fakatuanaki ki akoakoga tāua e tolu: (1) me e isi se Atua; (2) me ne aumai i a ia a te Tusi Tapu; kae ko te (3) me e fakaaoga kae fakamanuia ne ia te fakapotopotoga Kelisiano o Molimau a Ieova i aso nei. I tausaga e uke ne fai ei aku sukesukega, ne taumafai faeloa au o tofotofo aka a te ‵tonu o akoakoga tāua konā. Ne gasolo aka eiloa o mautinoa mai a te fakamaoniga o akoakoga takitasi i tausaga katoa, e fakamalosi aka ei a toku fakatuanaki kae faka‵poko a toku loto talitonu me ko maua eiloa ne tatou a te munatonu.”

16. Se a te mea e uiga ki te munatonu telā ne fakamalosi atu ki te tuagane e tokotasi?

 ¹⁶ Ne fai mai se tuagane avaga telā e galue i te laumua i Niu Ioki e uiga ki te fakapotopotoga saukātoa a Ieova: “Ko te fakapotopotoga fua e tasi telā e tumau i te folafola atu a te igoa o Ieova. Ko oko eiloa i te ‵tonu o te mea tenā māfai e masaua ne tatou me e 7,000 taimi e sae mai ei te igoa o te Atua i te Tusi Tapu! E loto fakafetai au ki te fakamalosiga telā e maua i te 2 Nofoaiga Tupu 16:9: ‘A mata o te Aliki ko Ieova e kilokilo sale eiloa ki tino katoa i te lalolagi, e ave ne ia te malosi ki a latou kolā e loto fakamaoni ki a ia.’” Ne toe fai mai tou fafine: “Ko oti ne fakaasi mai ne te munatonu ki a au a te auala e maua ei se loto fakamaoni ko te mea ke fakaasi mai ne Ieova a tena malosi ki a au. A te ‵toe mea tāua ki a au ko toku fesokotakiga mo Ieova. Kae loto fakafetai au ki te tusaga o Iesu i te tukumaiga o te iloaga e uiga ki te Atua telā e fesoasoani mai ki a au.”

17. Se a te mea ne fakatalitonu atu ki se tino telā ne seki talitonu muamua ki te Atua, kae kaia?

¹⁷ Ne taku tonu mai ne se tino telā ne seki talitonu muamua ki te Atua: “E fakatalitonu mai ki a au a mea ne faite me e manako te Atua ke fia‵fia a tino ki te olaga, telā la, ka sē talia ne ia ke tumau a logo‵maega ki te se-gata-mai. I te gasolo aka foki o sē amio atua a te lalolagi, e gasolo eiloa ki mua a tino o Ieova i te fakatuanaki, loto finafinau, mo te alofa. Ko te agaga fua o Ieova e mafai o fai ne ia te vavega tenei i aso nei.”—Faitau te 1 Petelu 4:1-4.

18. E pefea ou lagonaga ki mau kolā ne fakaasi mai ne nisi taina e tokolua?

¹⁸ Ne tuku mai ne te suā tino telā ko leva ne Molimau a pogai ne talitonu ei a ia ki te munatonu telā e talai ne tatou: “Ne fakatalitonu mai ki a au aku sukesukega i tausaga e uke me ne taumafai malosi a Molimau o fakaakoako ki te lotu Kelisiano i te senitenali muamua. Ne lavea eiloa ne au ki oku mata a te ‵kau fakatasi o Molimau a Ieova i te lalolagi i te taimi ne faimalaga ei au i te lalolagi. Ne tuku mai ne te munatonu mai te Tusi Tapu a te lotomalie mo te fiafia ki a au.” I te taimi ne fesili atu ei ki se taina telā ko 60 tupu ana tausaga me kaia e talitonu ei a ia me ko maua ne ia te munatonu, ne fakasino atu tou tagata ki a Iesu Keliso kae fakamatala mai: “Ko oti ne tauloto faka‵lei tatou ki te olaga mo te galuega talai a Iesu kae amanaia ki tena fakaakoakoga. Ko oti ne fai ne tatou a ‵fuliga ki ‵tou olaga kae fakapili‵pili malosi atu ki te Atua e auala i a Keliso Iesu. Ko oti ne iloa ne tatou i te taulaga togiola a Keliso ko te fakavae o te faka‵saoga. Kae e iloa ne tatou me ko oti ne toe fakatu mai a ia mai te mate. Ko maua ne tatou a molimau fakatuagagina ki te mea tonu tenā.”—Faitau te 1 Kolinito 15:3-8.

19, 20. (a) Se a te tiute ne faka‵mafa atu ne Paulo ki te fakapotopotoga i Loma? (e) Se a te ‵tou tauliaga e pelā me ne Kelisiano tukugina atu?

¹⁹ E pelā me ne Kelisiano kolā e a‵lofa ki ‵tou tuakoi, e se ‵tau o taofi aka ne tatou a te iloaga tāua e uiga ki te munatonu. Ne fakasako‵sako fakatasi a Paulo mo ana taina i te fakapotopotoga i Loma: “Kafai e folafola atu ne koe ki tino katoa a te ‘muna i tou gutu,’ i a Iesu ko te Aliki, kae e fakatuanaki i tou loto me ne toe fakatu aka ne te Atua a ia mai te mate, ka sao eiloa koe. Me i te loto e fakagalue ei ne te tino a tena fakatuanaki ke maua ne ia te amiotonu, kae ko te gutu telā e folafola atu ne ia i mua o tino katoa ke maua ei te fakaolataga.”—Loma 10:9, 10.

²⁰ E pelā me ne Molimau tukugina atu a Ieova, e tali‵tonu tatou me ko maua ne tatou a te munatonu kae e iloa ne tatou a ‵tou tauliaga ke akoako atu ki nisi tino a te tala ‵lei e uiga ki te pulega a te Malo o te Atua. I te faiga o ‵tou galuega talai, ke sē fai fua ke fia‵fia mai a tino ki mea kolā e akoako atu ne tatou mai te Tusi Tapu kae ki te loto talitonu foki telā e lavea mai ne latou i a tatou.