Eaha to roto?

Tapura tumu parau

AAMU

Ua itehia ia mâua “te hoê poe moni rahi”

Ua itehia ia mâua “te hoê poe moni rahi”

TE TAVINI ra Winston e Pamela i te amaa i Auteralia. E oraraa oaoa mau to raua, mea rahi atoa râ te fifi ta raua i farerei mai te haapiiraa i te peu a te tahi atu nunaa taata e te maruaraa ta raua tamarii. Ua tamau noa râ Winston e Pamela i te here ia Iehova e i to ˈna nunaa, oia atoa i te oaoa i roto i te taviniraa. Na roto i teie uiuiraa manaˈo, e ite mai tatou i te tahi mau tupuraa ta raua i farerei.

Winston, a faatia mai na mea nafea oe i te iteraa i te parau mau no nia i te Atua.

Ua paari au i roto i te hoê utuafare o tei ore i tâuˈa na i te Atua. I ora na matou i te hoê vahi faaapuraa i Queensland i Auteralia. Mea atea roa to matou nohoraa i to te fetii, mea varavara roa ïa vau i te farerei ia ratou. I te 12raa o to ˈu matahiti, ua haamata vau i te imi i te Atua. Ua ani au na roto i te pure ia ite au i te parau mau no nia ia ˈna. I muri aˈe, ua faarue au i te faaapu e haere atura e imi i te ohipa i te oire Adélaïde i te pae apatoa o Auteralia. I te 21raa o to ˈu matahiti, ua tere au i Sydney no te tahi taime faafaaearaa e farerei atura vau ia Pamela. Ua paraparau mai oia no nia i te tahi pǔpǔ faaroo o te haapii ra no roto mai te mau Beretane i na ahuru opu Iseraela o tei hopoi-tîtî-hia i te senekele vaˈu hou te Mesia. I to ˈu hoˈiraa i Adélaïde, ua faahiti au te reira i te hoê hoa ohipa o tei haapii i te Bibilia e te mau Ite no Iehova. Tau hora to mâua paraparauraa, i nia iho â râ te mau tiaturiraa a te mau Ite no Iehova. I tera taime, te pahonohia ra ta ˈu pure, te haapii ra hoi au i te parau mau no nia i te Atua poiete e ta ˈna Faatereraa arii! Ua itehia ia ˈu “te hoê poe moni rahi.”—Mat. 13:45, 46.

Pamela, ua imi atoa oe i tera poe i te tamariiraa. Mea nafea oe i te iteraa i te reira?

Ua paari au i roto i te hoê utuafare tiaturi i te Atua i Coffs Harbour i Nouvelle-Galles du Sud. Ua farii to ˈu na metua e te mau metua o to ˈu mama i te haapiiraa a te pǔpǔ faaroo parauhia Haapaoraa no te nunaa Beretane e Iseraela. Ua paari matou to ˈu taeae e to ˈu tuahine e te manaˈo o te mau Beretane te nunaa fariihia e te Atua. I roto ia ˈu aita vau i farii roa i tera haapiiraa, ua hinaaro râ e imi i te ravea no te faafatata i te Atua. I te 14raa o to ˈu matahiti, ua haamata vau i te fafa i roto e rave rau haapaoraa mai te haapaoraa Beretane, te ekalesia Bapetizo e te haapaoraa Mahana Hitu. Aita râ ratou i tauturu mai ia ite o vai te Atua.

Ua haere to matou utuafare e ora i Sydney e mea na reira vau i te farereiraa ia Wiston. Ua haere ta mâua mau aparauraa no nia i te faaroo i nia i ta ˈna i haapii e te mau Ite no Iehova. I muri mai, ua î roa te mau rata ta ˈna i papai mai i te mau irava Bibilia! Ite outou eaha, ua haapeapea rii au i te omuaraa e riri atoa ˈtura. Ua taa mǎrû noa râ ia ˈu o te parau mau tera!

I 1962, ua tere au i Adélaïde no te faafatata ˈtu ia Winston. Ua ani oia i te hoê taeae tei tavini na ei mitionare e ta ˈna vahine i Papua ia rave ia ˈu i to raua fare. O Thomas Sloman e Janice to raua iˈoa. Ahuru ma vaˈu noa matahiti to ˈu i tera taime, ua hamani maitai mau râ raua ia ˈu ma te tauturu mai ia haapii o vai Iehova. Ua itehia ia ˈu te parau mau maoti ta ˈu haapiiraa Bibilia! I muri mai, ua faaipoipo mâua Winston e oioi roa mâua i te rave i te taviniraa taime taatoa. Noa ˈtu te fifi, ua tauturu mai hoê o ta mâua mau haamaitairaa i roto i te taviniraa a Iehova ia poihere atu â i te poe nehenehe roa ta mâua i ite mai!

Winston, faatia mai na mai te aha te huru i te omuaraa o ta orua taviniraa.

A. Hohoˈa fenua o to mâua mau tere i roto i te taviniraa haaati

B. Hohoˈa o te tahi mau motu i nia i te titiro rata. Taamotu Gilbert e Ellice te iˈoa tahito o Kiribati e Tuvalu

C. Te motu nehenehe o Funafuti i Tuvalu. Hoê tera o te mau motu ta mâua i tere hou a tonohia ˈi te mau mitionare

I muri mai i to mâua faaipoiporaa, na Iehova i tatara mai i te “uputa rahi” matamua o ta mâua taviniraa. (Kor. 1, 16:9) Ua faaohipa oia ia taeae Jack Porter o tei riro na ei tiaau haaati o ta matou amuiraa nainai. Te tavini nei oia ei mero o te tomite amaa e haapao ra i te tahi tuhaa fenua o Patitifa. Ua faaitoito mai Jack e ta ˈna vahine Roslyn ia riro ei pionie tamau e ua na reira mâua e pae matahiti te maoro. I te 29raa o to ˈu matahiti, ua anihia mai ia mâua ia tavini ei tiaau ratere na te mau motu o te pae apatoa o Patitifa. Te vai ra te mau taamotu Hamoa Marite, Hamoa, Kiribati, Nauru, Niue, Tokelau, Tonga, Tuvalu e Vanuatu. Teie nei tei raro aˈe tera tuhaa fenua i te tiaauraa a te amaa o Fiti.

I tera tau, mea farii ore te mau taata o te mau motu atea roa i te haapaoraa Ite no Iehova. Ua titauhia ia haapao maitai e ia faaite i te paari. (Mat. 10:16) Mea nainai roa te mau amuiraa e eita te mau taeae e tuahine e nehenehe e farii ia mâua i to ratou fare i te tahi taime. I ani na ïa mâua i te mau taata i te nohoraa e ua farii maitai noa mai ratou.

Winston, mea nafea oe i te anaanataeraa i te ohipa huriraa?

Te tiaau ra Winston i te hoê haapiiraa a te mau matahiapo i Hamoa

Na mua ˈˈe, te tahi noa api parau e buka iti tei hurihia na roto i te reo Tonga. I roto i te taviniraa, e faaohipa na te mau taeae i te buka Te parau mau e aratai i te ora mure ore ra na roto i te reo Beretane. Ua faatupuhia te haapiiraa a te mau matahiapo no te hoê maororaa e maha hebedoma. Noa ˈtu aita ratou i papu maitai i te reo Beretane, ua farii e toru o ratou i te huri i te buka Te parau mau e aratai i te ora mure ore ra na roto i te reo Tonga. Ua patapata Pamela i ta ratou huriraa e ua haponohia ˈtura i te amaa o te Hau Amui no Marite no te neneiraa. Ua oti taua ohipa huriraa ra i roto noa e vaˈu hebedoma. Noa ˈtu e ere i te huriraa maitai roa, ua tauturu tera buka e rave rahi taata no Tonga ia ite i te parau mau. E ere mâua Pamela i te taata huri, ua tupu mai râ te anaanatae i te ohipa huriraa na roto i taua tupuraa ra.

Pamela, mai te aha te huru oraraa i tera mau motu ia faaauhia i Auteralia?

Hoê o to mâua vahi taotoraa i roto i te taviniraa haaati

Mea taa ê roa! I te tahi mau motu, mea rahi roa te naonao, mea veavea e haumi e te vai atoa ra te iore. I te tahi taime, e maˈihia oe e eita atoa e navai i te maa. Tera râ i te mau mahana atoa, mea au mau ia mataitai i te miti na to mâua fale. Mai tera te mau Hamoa ia parau i te hoê fare aita e papai. I te mau atiraa avaˈe, e ite-roa-hia te mau tumu haari i te po e te avaˈe i nia i te miti. I tera mau taime, mea au roa na mâua e pure e e feruriruri. Na te reira i tauturu mai ia tapea i te hoê feruriraa maitai e ia ore e tiatonu i nia i te mau tupuraa fifi.

Ua here roa mâua i te mau tamarii. Ua arearea e ua maere roa ratou i to mâua iri uouo. I Niue, ua tapea te tahi tamaiti i te huruhuru i nia i te rima o Winston e na ô atura: “Mea au roa na ˈu to oe mau huruhuru!” A tahi ra oia a ite ai i te hoê rima huruhuru mau!

Mea aroha roa na mâua ia ite i to ratou oraraa veve. Mea nehenehe mau to ratou motu, mea iti roa râ ta ratou ravea no te haapao i to ratou ea e no te fanaˈo maa pape inu. Aita râ te mau taeae e haapeapea ra, e tuhaa noa te reira o to ratou oraraa! Te oaoa ra ratou i to ratou utuafare, i te hoê vahi no te haamori ia Iehova e i te haamaitairaa ia faahanahana ia ˈna. Ua tauturu mai to ratou hiˈoraa ia haapao noa i te mau mea faufaa aˈe e ia ore e titau i te hoê oraraa fanaˈo.

Pamela, na oe iho e haere e tii i te pape e e faaineine i te maa i te tahi taime. Mai te aha to oe huru i mua i tera mau tupuraa taa ê?

Te puˈa ra Pamela i to mâua ahu i Tonga

Haamauruuru vau i to ˈu papa. Mea rahi te mau mea ta ˈna i haapii ia ˈu mai te tahuraa i te auahi e te tunuraa i te maa i nia iho e e nafea ia ora i te mea iti. I te hoê o to mâua tere i Kiribati, ua faaea mâua i roto i te hoê fare nainai e e ofai te tahua e e ofe te mau papai. No te tunu i te maa, e heru vau i te hoê apoo i roto i te tahua no te tahu i te auahi a rave atu ai i te apu haari ei vahie. No te pape, e haere oe i te apoo pape a tiai atu ai i muri mai i te tahi atu mau vahine o te motu. E faaohipa ratou i te hoê raau fatata e piti metera te roa ua taamuhia te taura mai to te hoê aˈira. E ere te matau te tuuhia i te hopearaa, e punu râ. E taora te mau vahine i te taura e ua ite maitai ratou afea e taviri ai to ratou rima no te faahipa i te punu a î mai ai te pape. No ˈu, mea ohie roa. A tae ai râ te taime no te taipu mai i ta ˈu pape, ua taora vau i te taura e rave rahi taime, aita e ravea e hipa ˈi te punu, e painu noa râ! Ua ata te mau vahine atoa e i muri iho, ua haere mai hoê o ratou e tauturu ia ˈu. E feia tauturu roa ratou e te hamani maitai.

Ua au roa orua i ta orua taviniraa i roto i te mau motu, a faatia mai na i te tahi mau tupuraa eita e moˈe ia orua.

Winston: E titauhia te taime no te taa i te tahi o ta ratou mau peu. Ia titau mai te mau taeae no te tamaa, e tuu pauroa mai ratou i te maa i mua ia oe. I te omuaraa, ua amu mâua i te taatoaraa o te maa ma te ore e ite e titauhia ia vaiiho rii na ratou! Ua taa i te mau taeae e peu apî tera no mâua. Ua oaoa noa ratou i te farii mai i te mau ono avaˈe atoa aore ra ia tere atu mâua no te taviniraa haaati. O mâua anaˈe te Ite no Iehova o te haere atu e farerei i te mau taeae o tera mau motu.

Te aratai ra Winston i te hoê pǔpǔ i roto i te pororaa i te motu o Niue

Ua riro atoa to mâua mau tere ei ravea no te faahanahana i te Atua. E rave rahi tei manaˈo na te mau taeae noa i haamau i ta ratou iho haapaoraa. I to mâua râ tereraa ˈtu no te farerei ia ratou, ua taa e ua faahiahia te mau taata o te motu e mero iho â te mau taeae o te hoê haapaoraa mau e tâuˈa ra ia ratou.

Pamela: Ta ˈu faatiaraa, ua tupu ïa i Kiribati i roto i te hoê amuiraa tau taeae e tuahine noa to roto. O Itinikai Matera anaˈe te matahiapo e ua aupuru maite noa oia ia mâua. I te hoê mahana, ua haere mai oia e te tahi pute hoê anaˈe huero moa to roto e na ô maira: “A rave na orua!” Mea varavara roa te huero moa i ǒ. Noa ˈtu e ô iti haihai, ua putapû roa mâua i te aau horoa noa o tera taeae.

Pamela, tau matahiti i muri aˈe, ua marua ta oe pêpe. Eaha tei tauturu ia oe i roto i tera ati?

Ua hapû vau i 1973 a tavini noa ˈi mâua Winston i te pae apatoa o Patitifa. Faaoti atura mâua i te hoˈi i Auteralia e e maha avaˈe i muri iho te maruaraa ta ˈu pêpe. Ua oto rahi atoa Winston, e tamarii hoi na mâua toopiti. Ua iti rii mai te oto o to ˈu aau i te roaraa o te tau, aita râ te mauiui i ore roa e tae roa i te taime a piahia ˈi Te Pare Tiairaa o te 15 no Eperera 2009 (Farani). Teie te “Uiraa a te feia taio”: “Ia pohe te hoê pêpe i roto i te opu o to ˈna mama, e nehenehe anei e tiaturi e tia faahou mai oia?” Ua mahanahana roa to mâua aau i te faataaraahia tei roto te reira i te rima o Iehova e e rave noa iho â oia i te faaotiraa maitai. E faaore oia i te mauiui atoa ta teie ao ino i faatupu ma te faaohipa i ta ˈna Tamaiti “no te faaore i te mau ohipa a te Diabolo.” (Ioa. 1, 3:8) Ua tauturu atoa mai tera tumu parau ia haafaufaa ˈtu â i te “poe moni rahi” ta te mau tavini o Iehova e fanaˈo ra! Auaa tatou i farii i te poroi o te Faatereraa arii!

I muri aˈe i te poheraa o ta mâua pêpe, ua rave faahou mâua i te taviniraa taime taatoa. Ua tavini mâua tau avaˈe i te Betela o Auteralia e hoˈi faahou atura i roto i te taviniraa haaati. Ua tavini mâua e maha matahiti i Nouvelle-Galles du Sud e i Sydney. I 1981, titauhia mai nei mâua ia tavini i te amaa o Auteralia e tei reira mâua e tae roa mai i teie mahana.

Winston, ua tauturu anei ta oe taviniraa i te mau motu apatoa o Patitifa i roto i ta oe ohipa ei mero o te tomite amaa?

E. Na mua ˈˈe, e tiaau noa te amaa i Auteralia ia Hamoa Marite e Hamoa. I muri mai, ua faaorehia te amaa i Niu Zelani. I teie nei, te haapao ra te amaa i Auteralia i te tahi atu mau tuhaa fenua fatata ia Auteralia, Hamoa Marite, Hamoa, Rarotoa, Niu Zelani, Niue, Timor hitia o te râ, Tokelau e Tonga. Mea rahi o tera mau motu ta ˈu i tere atu ei tia o te amaa. Ua haa rahi au e te mau taeae e tuahine o tera mau motu e na te reira e tauturu atoa mai ra ia tavini ia ratou ei mero o te tomite amaa.

Winston e Pamela i te amaa i Auteralia

I te roaraa o to mâua Pamela oraraa, ua ite mâua e ere noa te taata paari te imi ra i te Atua. Te hinaaro atoa ra te feia apî i tera “poe moni rahi” noa ˈtu aita to ratou utuafare e anaanatae ra. O mâua iho te haapapuraa o te reira! (Arii 2, 5:2, 3; Par. 2, 34:1-3) Te hinaaro mau ra te Atua î i te here o Iehova ia fanaˈo te feia apî e paari i te ora mau!

Ua hau atu i te 50 matahiti i teie nei to mâua Pamela haamataraa i te imi i te Atua. I tera taime, aita roa mâua i ite ihea te reira e aratai ai ia mâua! E poe faito rahi te parau mau no nia i te Faatereraa arii! Ua faaoti papu mâua i te mau maite i tera poe faufaa mau ma to mâua puai atoa!