Eaha to roto?

Tapura tumu parau

A aparau maitai no te haapaari i to orua faaipoiporaa

A aparau maitai no te haapaari i to orua faaipoiporaa

“Mai te lemoni auro i roto i te vairaa ario ra, o te parau ïa ia parauhia i te taime mau.”—MAS. 25:11.

1. Mea nafea te tauaparau-maitai-raa i te tautururaa i te mau hoa faaipoipo?

 “AITA ˈtu taata ta ˈu e hinaaro ra i pihai iho ia ˈu maori râ ta ˈu vahine,” ta te hoê taeae ïa i Kanada i parau. Ua na ô â oia e i pihai iho i ta ˈna vahine, mea oaoa aˈe te mau taime maitai e mea ohie aˈe ia faaoromai i te fifi. Ua papai te hoê tane faaipoipo i Auteralia: “I na 11 matahiti faaipoiporaa, aita hoê aˈe mahana i mairi a ore ai au e paraparau i ta ˈu vahine.” Ua na ô oia e ua tauturu te tauaparau-maitai-raa ia raua ia tiaturi ia raua taitahi e ia haapaari i to raua faaipoiporaa. Na te reira atoa i tauturu i te hoê tuahine i Costa Rica ia fanaˈo i te hoê faaipoiporaa oaoa. Ua na ô oia: “Ua tauturu mai te reira ia mâua ia piri roa ˈtu â ia Iehova, ia paruru ia mâua i te mau faahemaraa, ia vai hoê noa e ia here atu â ia mâua.”

2. Eaha te nehenehe e haafifi i te tauaparau-maitai-raa?

2 Te tauaparau maitai ra anei orua to oe hoa faaipoipo aore ra mea fifi? Parau mau, mea fifi i te tahi taime. E taata tia ore hoi orua toopiti. (Roma 3:23) Mea taa ê paha to orua huru, taˈere, huru oraraa aore ra ta orua huru paraparau. No reira na taata aˈo i te pae faaipoiporaa o John Gottman e Nan Silver i parau ai e e faanahoraa te faaipoiporaa i reira “e titauhia ˈi te itoito, te tapea-maite-raa e te faaoromai rahi.”

3. Eaha tei tauturu i te mau hoa faaipoipo ia haapaari i to ratou faaipoiporaa?

3 E mea tia ia faaitoito ia manuïa te hoê faaipoiporaa. E oaoa rahi râ te noaa mai i na hoa faaipoipo e here ra. (Koh. 9:9) A hiˈo na i te faaipoiporaa î i te here o Isaaka e Rebeka. (Gen. 24:67) Noa ˈtu e mea maoro raua i te faaipoiporaahia, aita te Bibilia e na ô ra e ua iti mai to raua here. Hoê â no e rave rahi hoa faaipoipo i teie mahana. Eaha tei tauturu ia ratou? Ua haapii ratou i te faaite i to ratou manaˈo e huru aau ma te huna ore. E ma te mǎrû atoa râ. Ua faaohipa ratou i te haroaroaraa e ua faaite i te here, te faatura rahi e te haehaa. E hiˈo anaˈe e nafea teie mau huru maitatai e tauturu ai i na hoa faaipoipo ia tauaparau maitai.

E FAAOHIPA I TE HAROAROARAA

4, 5. E nafea te haroaroaraa e tauturu ai i na hoa faaipoipo ia taa te tahi i te tahi? A faataa.

4 Te na ô ra te Maseli 16:20: “O tei paari [aore ra haroaroa] tana haapaoraa ra e noaa ia ˈna te maitai.” Mea tano iho â te reira no te hoê faaipoiporaa e te hoê oraraa utuafare. (A taio i te Maseli 24:3.) E itehia te haroaroaraa e te paari maitai roa ˈˈe i roto i te Bibilia. Ia au i te Genese 2:18, ua hamani te Atua i te vahine no te riro ei tauturu no te tane. I te mea e mea taa ê te tane e te vahine, e nehenehe ïa raua e tauturu te tahi i te tahi. No reira mea taa ê ai ta raua huru paraparau. Mea au na te rahiraa o te vahine e paraparau no nia i to ratou huru aau, i te taata e i te mau taairaa. E tauturu te hoê aparauraa î i te here e te huna ore ia ratou ia ite e te herehia ra ratou. Area te tane, mea au aˈe na ratou ia aparau no nia i te ohipa aore ra te faaanaanataeraa, te fifi e te mau ravea no te faatitiaifaro. Te hinaaro ra ratou ia faaturahia ratou.

5 Ua na ô te hoê tuahine i Beretane: “Te hinaaro o ta ˈu tane, o te faaafaro-oioi-raa ïa i te mau fifi eiaha te faarooraa ia ˈu.” Ua faataa teie tuahine e mea mauiui mau te reira, te hinaaro ra hoi o ˈna ia faaroo ta ˈna tane ia ˈna e ia tamata i te taa i to ˈna huru aau. Ua papai te hoê tane faaipoipo: “A faaipoipo ai mâua ta ˈu vahine, ua hinaaro noa vau e faaafaro oioi i to ˈna mau fifi. Oioi râ vau i te ite e o te hoê tariˈa faaroo ta ˈna i hinaaro.” (Mas. 18:13; Iak. 1:19) E haapao te hoê tane haroaroa i te huru aau o ta ˈna vahine a faatano atu ai i ta ˈna huru paraparau. E haapapu atoa ˈtu o ˈna e mea faufaa no ˈna to ˈna mau manaˈo e huru aau. (Pet. 1, 3:7) E tamata atoa te vahine i te taa i te manaˈo o ta ˈna tane. Ia taa, ia haafaufaa e ia haapao raua toopiti i ta te Atua e titau ra, e faaipoiporaa oaoa to raua. E e haa amui raua no te rave i te mau faaotiraa î i te paari e te aifaito.

6, 7. (a) E nafea te Koheleta 3:7 e tauturu ai i na hoa faaipoipo ia faaite i te haroaroaraa? (b) E nafea te hoê vahine faaipoipo e faaite ai i te haroaroaraa? Ia faaitoito te tane ia aha?

6 Ua ite atoa na hoa faaipoipo e “e taime to te mamû noa, e taime to te parau.” (Koh. 3:1, 7) Ua haapii te hoê tuahine, ahuru matahiti faaipoiporaa, afea e paraparau ai i ta ˈna tane no nia i te tahi mau mea. Mea rahi roa anaˈe ta ta ˈna tane ohipa aore ra hopoia, e tiai o ˈna maa taime no te paraparau ia ˈna. Mea ohie aˈe ïa ia tauaparau. Ia paraparau te hoê vahine haroaroa ma te mǎrû e i “te taime mau ra,” e oaoa ta ˈna tane i te faaroo ia ˈna.—A taio i te Maseli 25:11.

E tauturu rahi teie mau mea rii i te hoê faaipoiporaa

7 Eita noa te hoê tane faaipoipo Kerisetiano e horoa i te tariˈa faaroo i ta ˈna vahine. E faaitoito atoa râ o ˈna i te faaite i to ˈna huru aau. Ua parau te hoê matahiapo, e 27 matahiti faaipoiporaa: “E mea tia ia faaitoito vau i te faaite i ta ˈu vahine eaha to roto roa i to ˈu aau.” Ua parau te hoê taeae tei faaipoipohia e 24 matahiti i te maoro e aita o ˈna e au ra e paraparau no nia i te mau fifi. No ˈna, e moe tera mau fifi ia ore o ˈna e faahiti i te reira. Ua na ô râ oia: “Ua taa ia ˈu e e ere te faaiteraa i to ˈu mau huru aau i te hoê tapao o te paruparu. Mea fifi anaˈe no ˈu ia paraparau, e pure au ia taa ia ˈu eaha te mau taˈo e faaohipa e e nafea ia parau. I reira, e huti vau i te aho a paraparau atu ai.” Mea faufaa atoa ia maiti i te taime tano no te paraparau. Peneiaˈe a hiˈopoa ˈi na hoa faaipoipo i te irava mahana aore ra a taio ai raua i te Bibilia.

8. Ia aha ˈtu â na hoa faaipoipo Kerisetiano ia manuïa to raua faaipoiporaa?

8 Mea faufaa no na hoa faaipoipo toopiti ia pure e ia hinaaro puai e tauaparau maitai aˈe. Mea fifi paha ia taui i te mau peu tahito. E na reira râ raua ia here raua ia Iehova, ia ani raua i to ˈna varua e ia haamanaˈo raua e e faanahoraa moˈa te faaipoiporaa. Ua papai te hoê tuahine e 26 matahiti faaipoiporaa to ˈna: “Mea faufaa roa no mâua ta ˈu tane to Iehova manaˈo i te faaipoiporaa. Eita roa ˈtu ïa mâua i feruri aˈenei e faataa ê. E faaitoito mai te reira ia faaafaro i te mau fifi ma te tauaparau.” E oaoa te Atua e e haamaitai rahi o ˈna i te taiva ore e te paieti o na hoa faaipoipo.—Sal. 127:1.

IA RAHI ATU Â TE HERE

9, 10. E nafea na hoa faaipoipo e here roa ˈtu â ˈi?

9 O te here, te “tatua nehenehe roa,” te huru maitai faufaa roa ˈˈe i roto i te hoê faaipoiporaa. (Kol. 3:14) E here roa ˈtu â na hoa faaipoipo a ite ai raua i te mau tupuraa oaoa e te mauiui atoa. E riro raua ei hoa piri roa e o te oaoa o raua anaˈe. E piri roa ˈtu â to raua mau taairaa eiaha maoti noa te mau ohipa faahiahia mai i roto i te afata teata. Maoti râ te mau mea rii: te tauahiraa, te hoê parau maitai, te tapearaa ˈtu, te hiˈoraa ˈtu ma te mata ataata aore ra te aniraa ˈtu ‘eaha te huru i teie mahana?’ E tauturu rahi teie mau mea rii i te hoê faaipoiporaa. Ua parau na hoa faaipoipo, 19 matahiti faaipoiporaa, e e taniuniu raua ia raua aore ra e afai atu i te hoê poroi no te ani noa eaha te huru.

10 E faaitoito atoa na hoa faaipoipo e here ra ia haapii noa no nia ia raua taitahi. (Phil. 2:4) E puai roa ˈtu â ïa to raua here noa ˈtu to raua huru tia ore. A nuu noa ˈtu ai te tau, e maitai roa mai te hoê faaipoiporaa oaoa. Mea faaipoipo anei oe? A uiui: ‘Ua matau maitai anei au i to ˈu hoa faaipoipo? Te taa ra anei ia ˈu to ˈna mau huru aau e manaˈo no nia i te tahi mau ohipa? E pinepine anei au i te feruri i te mau huru maitatai o to ˈu apiti i here ai au ia ˈna?’

E FAATURA ˈTU

11. No te aha mea faufaa roa ˈi te faatura ia manuïa te hoê faaipoiporaa? A faataa.

11 E ere te faaipoiporaa oaoa roa ˈˈe i te mea tia roa. I te tahi taime, eita te manaˈo o na hoa faaipoipo e here ra e tu, mai ia Aberahama raua Sara. (Gen. 21:9-11) Aita râ te reira i haafifi ia raua. No te aha? Ua faatura raua ia raua. Tei itehia ïa i roto i ta Aberahama huru paraparau ia Sara. (Gen. 12:11, 13) Ua faaroo atoa Sara i ta ˈna tane e ua hiˈo ia ˈna mai to ˈna “fatu.” (Gen. 18:12) E ite-noa-hia i te huru paraparau e te toparaa reo e aita na hoa faaipoipo e faatura ra ia raua. (Mas. 12:18) Ia ore raua e faatitiaifaro i te reira, e fifi-mau-hia to raua faaipoiporaa.—A taio i te Iakobo 3:7-10, 17, 18.

12. No te aha ia faaitoito mau ai na hoa faaipoipo apî ia tauaparau ma te faatura?

12 E mea tia ia faaitoito mau na hoa faaipoipo apî ia paraparau ma te mǎrû e te faatura. Mea ohie aˈe ïa no raua ia tauaparau ma te huna ore. Ua faataa te hoê tane faaipoipo e i te mau matahiti matamua o to raua faaipoiporaa, aita raua ta ˈna vahine i taa i to raua mau huru aau e hinaaro e ta raua mau peu. I te tahi taime, e hepoheporaa te reira. Ua maitai mai râ to raua mau taairaa ma te faaite i te huru feruriraa au noa e ma te ataata. Ua na ô oia e mea faufaa ˈtoa ia haehaa, ia faaoromai e ia tiaturi ia Iehova. Parau mau iho â!

E FAAITE I TE HAEHAA MAU

13. No te aha mea faufaa roa ˈi te haehaa no te hoê faaipoiporaa oaoa?

13 Mea maitai e mea hau te tauaparauraa o na hoa faaipoipo ia faaite raua toopiti i te “haehaa.” (Pet. 1, 3:8, Te Bibilia Moˈa V.C.J.S., 1976) Ua parau te hoê taeae, 11 matahiti faaipoiporaa to ˈna, e e tauturu te haehaa ia faaafaro i te mau fifi. E turai hoi te reira ia parau “Te tatarahapa nei au.” Ua na ô te hoê matahiapo tei fanaˈo i te faaipoiporaa oaoa e 20 matahiti i te maoro: “I te tahi taime, mea faufaa aˈe te parau ‘Te tatarahapa nei au’ i te parau ‘Te here nei au ia oe.’” Ua faataa o ˈna e mea faufaa te pure no te faaite i te haehaa: “A haafatata ˈi mâua ta ˈu vahine ia Iehova, e haamanaˈo mâua i to mâua huru tia ore e to te Atua hamani maitai rahi.” Ua tauturu atu te reira ia tano noa to raua manaˈo i nia ia raua e i te fifi.

A tauaparau maitai noa e to hoa faaipoipo

14. E nafea te teoteo e ohipa ˈi i nia i te hoê faaipoiporaa?

14 Eita roa ˈtu te teoteo e tauturu ia faaafaro i te fifi, e haafifi râ i te tauaparauraa. Eita hoi te taata teoteo e hinaaro e e faaitoito i te parau “Te tatarahapa nei au, a faaore mai na i ta ˈu hape.” Eita o ˈna e parau e ua hape o ˈna, e faahapa noa râ i te tahi atu. Ua puta anaˈe o ˈna, eita o ˈna e faatupu i te hau. E taora parau atu paha o ˈna aore ra eita e paraparau faahou. (Koh. 7:9) Oia mau, mea atâta roa te teoteo no te hoê faaipoiporaa. Mea maitai ia haamanaˈo e “e patoi mai te Atua i te feia teoteo, e horoa mai râ i te maitai i te feia haehaa.”—Iak. 4:6.

15. E nafea te Ephesia 4:26, 27 e tauturu ai i na hoa faaipoipo ia faaafaro i to raua peapea?

15 Mea maamaa ia manaˈo e eita te teoteo e faura mai. E faaafaro oioi anaˈe ïa i te fifi. Ua parau Paulo i te mau Kerisetiano: “Eiaha ia mairi te mahana i to outou ririraa. Eiaha hoi e tuu i ta te diabolo ra vahi ia ô mai.” (Eph. 4:26, 27) Eaha te tupu ia ore na hoa faaipoipo e pee i teie aˈoraa Bibilia? Ua faataa te hoê tuahine e aita roa ˈtu o ˈna i taoto maitai. Mea maitai aˈe ia tauaparau oioi no te faaafaro i te fifi, e ere anei? E mea tia paha ia tiai rii maa taime ia mǎrû mai te tahi. Mea tano atoa ia pure no te ani ia Iehova ta ˈna tauturu no te faaite i te haehaa. E tauturu te reira ia orua ia haapao i te fifi, eiaha i to orua noa huru aau.—A taio i te Ephesia 4:32.

16. E nafea te haehaa e tauturu ai i na hoa faaipoipo ia haafaufaa i to raua mau huru maitatai e aravihi?

16 E tauturu te haehaa i na hoa faaipoipo ia haafaufaa i to raua mau huru maitatai e aravihi. A hiˈo na i te hoê vahine faaipoipo e faaohipa ra i to ˈna mau aravihi taa ê no to ˈna utuafare. Mea haehaa anaˈe ta ˈna tane, eita o ˈna e manaˈo e te aa maira oia. E faaitoito râ o ˈna i ta ˈna vahine ia na reira noa ma te faaite i to ˈna here e ma te haafaufaa ia ˈna. (Mas. 31:10, 28; Eph. 5:28, 29) Eita atoa te hoê vahine haehaa e faateitei ia ˈna no to ˈna mau aravihi aore ra e faahaehaa i ta ˈna tane. I te mea e ua riro raua ei “hoê,” e mauiui raua toopiti.—Mat. 19:4, 5.

17. Eaha te tauturu i na hoa faaipoipo ia fanaˈo i te faaipoiporaa oaoa e o te faahanahana i te Atua?

17 Mea papu e te hinaaro ra orua ia riro to orua faaipoiporaa mai to Aberahama raua Sara aore ra Isaaka raua Rebeka: mea oaoa, te vai maoro, e te faahanahana ia Iehova. Ia tu ïa to orua manaˈo i te faaipoiporaa i to Iehova. A imi i te haroaroaraa e te paari i roto i ta ˈna Parau. A haafaufaa i to te tahi e te tahi mau huru maitatai. E here roa ˈtu â ïa orua. (Sire 8:6) A faaitoito i te faaite i te haehaa. A faatura i to apiti. Ma te na reira, e oaoa orua i to orua faaipoiporaa. E oaoa atoa Iehova. (Mas. 27:11) E ite ïa orua i te mau huru aau o teie taeae e 27 matahiti faaipoiporaa to ˈna: “Eita e haere ia ˈu ia feruri i te hoê oraraa aita taˈu vahine. Te piri noa ˈtu ra to mâua taairaa maoti to mâua here ia Iehova e te aparau-tamau-raa te tahi i te tahi.”