Omõlove o lila kuenda o popia hati: “Ame si ci tẽla! Ca tĩla calua! Ame lalimue eteke halilongisa oku ci linga!” Eye ka ci setekele olonjanja vialua kuenda o yongola ale oku liwekapo oku linga upange waco wa tĩla. Ove o kuetele ohenda omõlove, pole, o yongola okuti eye o lilongisa oku yula ovitangi. Nye o sukila oku linga? Ange hẽ o yayulako oku u kuatisa? U wecelela oco a liwekepo? Ale o longisa omõlove oku kala ukuepandi?

 Oku pandikisa ku kuete esilivilo lialua. Eci olonjali vi longisa omõlavo oku likolisilako, eye o ka kuata ovoloño o ko kuatisa oku litunda ciwa kosikola, oku kuata uhayele uwa ketimba kuenda kovisimĩlo loku kuata ukamba uwa la vakuavo. Handi vali, nda olonjali ka vi ecelela okuti omõlavo o liyaka lovitangi kuenda ahonguo, ci koka okuti omõla o kuata uvei wesakalalo, o liyeva okuti ka tẽla lacimue kuenda ka ka kuata esanju komuenyo eci a linga ukulu.

 Epandi li pondola oku pamisiwa. Ndaño muẽle omãla vatito, va pondala oku pamisa onjongole yavo yoku liyaka lovitangi kuenda oku vi potolola. Ekonomuiso limue lia lingiwa lia lekisa okuti, omãla va kuete 15 kolosãi, va likolisilako oku linga upange umue nda va mõla ukulu umue oku likolisilakovo oku linga upange waco.

 Ndi ivaluka eci nda longisa omãla vange vakãi oku itika yikolo violosapato viavo. Eci hacina cimueko o lilongisa veteke limosi. Nda enda oku ecelela okuti ovo va ci linga likawavo vokuenda kuakukutu 10 ale 15 osimbu sia va kuatisile, oco va ivaluke ndomo ci lingiwa. Noke liolosãi vimue kuenda oku likolisilako ndaño loku lila, ovo va ci lilongisa. Nda nda pita omuenyo wange wosi oku va landela olosapato ka vi kuete ovikolo. Pole, olonjanja vimue etu tu lonjali tu sukila oku likolisilako oku pandikisa oco tu longise omãla vetu oku kalavo vakuepandi.”—Colleen.

 Epandi li pondola oku hongua. Olonjali vimue ndaño okuti hacoko va yongola, va pondola oku honguisa uloño womõlavo woku pandikisa. Ndamupi? Omo va yongola okuti omõlavo o kuata esanju komuenyo waye, olonjali vimue vi likolisilako oco okuti omõlaco ka liyaki lesumuo ale lehonguo. Pole, ovisimĩlo viaco ka via sungulukile. Usonehi umue o tukuiwa Jessica wa popia hati: “Olonjanja viosi tu teyuila omãla vetu kocitangi cimue, tu kasi oku eca kokuavo ocisimĩlo cokuti, ka va loñolohele kuenda ka tua va kolelele.” a Onima yi yililako yeyi okuti, kovaso yoloneke omãla va ka liwekapo oku tetulula ovitangi momo va sima okuti, olonjanja viosi va sukila ekuatiso liukulu umue.

 Vetiya omõlove oku likolisilako. Olonjali vi pondola oku longisa omõlavo oku pandikisa poku wĩha ovopange amue o konjo ndomo ci likuata lutunga waye. Ndeci omãla vana va kuete anyamo 3 ale 5, va pondola oku kuatisa oku tepisa ovowalo oco a sukuiwe kuenda oku soleka ovikuata viavo vioku papala. Pole, omãla vana okuti va kola ale, va pondola oku kuatisa oku seleka ovina via landiwa, oku yala omesa kuenda oku upako alonga noke yoku lia, oku inasi inene kuenda oku puenya. Amalẽhe va pondola oku kuatisa kovopange a tĩla ndeci, oku puenya onjo loku yi semũlũla. Citava okuti halonjanja viosiko omõla a ka tava oku tẽlisa ovopange aco, pole, nda olonjali vi u kisika oku linga ovopange aco tunde vutila, ci ko kuatisa kovaso yoloneke. Momo lie? Momo, ci ko kuatisa oku lilongisia oku likolisilako okuti ka liwekapo oku linga ovopange a tĩla eci a linga ukulu.

 Onumbi Yembimbiliya: “Kuli onima yiwa kovopange osi.”—Olosapo 14:23.

 “Ku ka ece komõlove upange umue omo okuti ka kuete eci a linga. Lomue o ci sole ndaño muẽle omãla. Eca kokuaye ocina cimue ci kuete esilivilo oco a ci linge. Ndeci, nda omõlove utito pinga kokuaye oco a puenye oneketela yi kasi kovikuata eye a pitĩla. Nda ove o sukula ekãlo, pinga kokuaye oco a sukule volonepa eye a pitĩla. Olonjanja viosi u pandiya omo lialikolisilo aye.”—Chris.

 Eca olonumbi komõla oco a tẽlise ovopange a tĩla. Olonjanja vimue omõla o liwekapo lonjanga oku linga upange momo ka kũlĩhĩle ndomo u lingiwa. Omo liaco, eci o longisa komõla ocina cimue cokaliye, seteka ndoco: Tete ci linga ove muẽle osimbu omõla a lavulula. Lingili kumosi ovopange. Kũlĩhĩsa ndomo a linga upange waco kuenda eca olonumbi kokuaye oco u kuatise. Noke, ecelela okuti eye o linga upange waco lika waye.

 Onumbi Yembimbiliya: “Momo ndo sili ongangu okuti, ndeci ame ndo lingi, haico vu lingavo.”—Yoano 13:15.

 “Nda lilongisa okuti olonjali, vi sukila oku eca ongangu yiwa nda tu yongola okuti omãla vetu va kuata ocituwa coku pandikisa. Tu lekisavo ovituwa tu yongola okuti omãla vetu ovio va kuata.”—Doug

 Kuatisa omõlove oku kuata elomboloko liokuti, omanu vosi voluali va sukila oku likolisilako kuenda va lueya. U sapuilako ovina vimue ove wa linga okuti wa kuatavo ovitangi, pole, ocina ciwa ceci okuti kua liwekelepo. U sapuilavo okuti poku linga ovina viokaliye, o pondola oku kuata ovitangi kuenda oku lueya, ku panga onepa koku lilongisa. Sapuila omõla okuti akulueya aye ka a tepulula ocisola u kuetele. Ndeci asipa o vetimba lietu oco a pamisiwe tu sukila oku a pindisa, uloño womõlove woku pandikisa u livokiya nda ove wa ecelela okuti eye o liyaka lovitangi. Omo liaco, eci eye a liyaka locitangi cimue, yuvula oku u kuatisa. Ecelela omõlove oku amamako oku ci seteka ndaño cu kokela esumuo. Elivulu limue losapi “Como as Crianças Aprendem” li popia okuti: “Onjila yimue yi kuatisa umalẽhe oku kuata uloño umue oku seteka oku linga cimue okuti ka ka ci tẽla.”

 Onumbi Yembimbiliya: “Ciwa okuti omunu ambata okanga osimbu a kasi umalẽhe.—Asiõsuĩlo 3:27.

 “Ciwa komãla vove eci eca otembo kokuavo yoku seteka oku linga ocina cimue ca tĩla kuenda o lekisa okuti o kasi ocipepi lavo oco o va kuatise. Noke liotembo yimue ovo va ka tẽla oku yula ocitangi caco. Poku ci linga va lilongisa ocina cimue cokaliye loku limbuka okuti ciwa oku pandikisa.”—Jordan.

 Pandiya alikolisilo okuti, ovoloño haoko. Ndeci, ku ka popia ndoco: “Wa litunda ciwa koseteko yokosikola! Ove wa loñoloha calua.” Popia ndoco: “Wa litunda ciwa koseteko yokosikola! Nda limbuka ndomo ove wa likolisilako oku lilongisa.” Momo lie ci kuete esilivilo oku pandiya alikolisilo okuti, ovoloño ci sule? Usongui umue o tukuiwa Carol Dweck wa popia okuti, oku pandiya uloño ci vetiya omãla oku li kuatela ovo muẽle atatahãi nda ocina cimue ca tĩla ale ka ca tundile ciwa. Nda olonjali vi yongola oku eca ombanjaile yimue komãla vavo, ocina ca velapo va sukila oku linga oku va longisa oku sola ovitangi, oku lilongisila kakulueya, oku sanjukila upange loku lekisa onjongole yoku lilongisa ovina viokaliye. Nda wa ci linga, omãla vove ka va ka kala apika volopandu.” b

 Onumbi Yembimbiliya: “Omunu o setekiwa omo liepandiyo a tambula.”—Olosapo 27:21.