‘Sanda Ocivundilo Konduko Ya Yehova’

“Ndi sia . . . omanu va li kapa kutito, haivo ambombe. Ovo va liyeka konduko ya Yehova.” —SOF. 3:12.

1, 2. Ocilunga cipi ci keya komanu vosi?

 ANGA hẽ eteke limue eci wa kala oku linga ungende poku limbuka okuti ombela yi kasi oku iya, wa sandiliyile oku vunda vocipundo? Ocili okuti, ocipundo ci pondola oku ku teyuila kombela yenda lociwe ale lofela. Pole, nda ku kasi oku iya ehunguhungu linene ale ocilemawe, ocipundo ka ci teyuila omunu.

² Tu kasi oku lavoka ocilunga cimue cinene ci kapa kohele omanu vosi va tunga kilu lieve. Ocilunga caco, ca tukuiwa hati, “eteke lienyõleho.” “Eteke linene lia Yehova,” li keya komanu vosi va tunga kilu lieve. Pole, tu pondola oku sanga ocivundilo. (Tanga Sofoniya 1:14-18.) Nye tu ka linga vokuenda ‘kueteke lionyeño ya Yehova’ lina li kasi ocipepi?

Ateke Eyambulo Kosimbu

3. ‘Ehunguhungu’ lipi lieya oku pita kusoma wapata ekũi a va Isareli?

³ Eteke lia Yehova, li ka nyõla atavo osi esanda a kasi voluali. Oco tu kũlĩhe ndomo tu sanga ocivundilo, tu sukila oku konomuisa ulandu wa pita lomanu va Suku kosimbu. Isaya una wa kala kocita ecelãla O.Y.K., wa sokisa eyambulo Yehova a nenele kusoma wapata ekũi a va Isareli ‘ndehunguhungu liociwe’ okuti lomue wa kuata unene woku li tateka. (Tanga Isaya 28:1, 2.) Ocitumasuku eci, ceya oku tẽlisiwa kunyamo wo 740, O.Y.K., eci va Asuria va yula apata aco ekũi a kemãlele ko Isareli.

4. “Eteke linene lia Yehova” lieya oku nyõla ndati o Yerusalãi kunyamo wo 607 O.Y K.?

⁴ Eyambulo lia va Isareli lia tẽlisiwa kunyamo wo 607 O.Y.K. eci “eteke linene lia Yehova” lieya ko Yerusalãi kuenda kuviali wa va Yuda. Eyambulo liaco lieya oku tẽlisiwa omo okuti va Yuda va tindukilevo kefendelo liocili. Va Bavulono la soma yavo Nevukandesa va lipañelele oku lundula o Yuda, kuenda ombala yavo o Yerusalãi. Va Yudea va sandiliya ekuatiso ‘kocivundilo cesanda’ poku linga ukamba wo pulitika la va Egito. Pole, va Bavulono va lundula ‘ocivundilo’ caco ndeci ci linga ehunguhungu linene liofela.—Isa. 28:14, 17.

5. Nye ci ka pita lomanu va Suku eci atavo esanda a ka nyõliwa?

⁵ Eteke linene lia Yehova lina lia nyola o Yerusalãi lia kala ocindekaise ceyambulo li keya Kakristão vesanda. Onepa yimue ‘yo Bavulono Yinene,’ okuti ocisoko catavo esanda,  yi ka nyõliwa. Noke onepa yikuavo yoluali lua Satana, yi ka nyõliwavo. Pole, omanu va Suku va ka puluka, momo va kasi oku sandiliya ocivundilo ku Yehova.—Esit. 7:14; 18:2, 8; 19:19-21.

Oku Teyuiwa Konepa Yespiritu Kuenda Ketimba

6. Omanu va Yehova va pondola oku sanga ndati ocivundilo?

⁶ Koloneke vilo via sulako, ndamupi omanu va Suku va sanga ocivundilo? Tu sanga lika ocivundilo konepa yespiritu poku “sokolola onduko ya [Suku]” kuenda oku u vumba lombili yalua. (Tanga Malakiya 3:16-18.) Oco tu sanjukile onduko yaye, tu sukila oku linga vali ocina cikuavo. Embimbiliya li popia hati: “Vosi va vilikiya loku tukula onduko ya Ñala [Yehova] va popeliwa.” (Va Rom. 10:13) Oku vilikiya onduko ya Yehova ku kuete elitokeko loku popeliwa laye. Omanu valua vakuavitima via sunguluka, va pondola oku limbuka etepiso li sangiwa pokati Kakristão vocili “va sokolola onduko yaye” loku vumba Ndolombangi viaye, kuenda vana ka va kasi oku u vumba.

7, 8. Akristão vo kocita catete, va popeliwa ndati, kuenda epopelo liaco li kuete elitokeko lipi leli lio koloneke vilo?

⁷ Ocivundilo cetu, ka ci tiamisiwila lika konepa yespiritu. Suku wa likuminyavo oku teyuila omanu vaye ketimba. Uvangi waco wa lekisiwa vulandu wa pita kunyamo wo 66 N.Y.Y. eci olohoka via va Roma vina via songuiwa la Céstio Galo vieyile oku yaka lo Yerusalãi. Yesu wa lomboluile okuti oloneke viaco viohali vi ka ‘tepuluiwa.’ (Mat. 24:15, 16, 21, 22) Ovina evi vieya oku pita eci asualali vo ko Roma vocipikipiki va nõlapo oku tiukila kuenje ca ecelela ‘epopelo liomanu’ vamue, okuti Akristão. Momo va kuata epuluvi lioku tunda volupale lua ñualiwile ocingonja. Vamue va yoka olui Yordão kuenje va sanga ocivundilo kolomunda via kala kutundilo wolui.

⁸ Ulandu wa pita Lakristão vaco, u kuete elitokeko lowu womanu va Suku koloneke vilo. Ndeci Akristão vo kocita catete va sandiliya ocivundilo, haico ci ka pita lomanu va Suku koloneke vilo. Pole, ka va ka tilila kocitumãlo cimue, momo va sangiwa kolonepa viosi violuali. Vana va “nõliwa” okuti Akristão olombuavekua kuenda omanu vakuavo vakuekolelo, va ka puluka kenyõleho lietavo Liesanda poku sandiliya ocivundilo ku Yehova kuenda kocisoko caye ci sokisiwa ndomunda.

9. Velie va siata oku vetiya omanu oco ka va ka kũlĩhe onduko ya Yehova? Lombolola ulandu umue.

⁹ Etavo Liakristão vesanda li sesamẽla enyõleho, momo lia siata oku kapa omanu vupeke wespiritu kuenda ovituwa viavo vi sepula onduko ya Suku. Oku upisa kesulilo liocita cakuãla toke kocita cekũi latãlo, onduko ya Suku ya kũlĩhĩle calua ko Europa. Onduko yaco okuti kelimi lia va Heveru yi sonehiwa lololetala vikuãla vi tukuiwa hati, Tetragrama ndeci, YHWH (ale JHVH), ya enda oku sonehiwa volombongo, vovimano violonjo, valivulu, Vambimbiliya, kuenda volonembele vimue vio Katolika levi vio Protestande. Pole, vokuenda kuotembo, onduko ya Suku yopiwa Vambimbiliya kuenda ka ya siatele vali oku tukuiwa. Uvangi waco wa lekisiwa vukanda wa tumiwa Kohongele Yolobispu ‘Vonduko ya Suku’ wa sonehiwa keteke 29 Yevambi wo 2008 lekongelo lio ko Vatikanu li tukuiwa hati, Congregação para o Culto Divino e a Disciplina dos Sacramentos. Vukanda waco, Etavo lio Katolika ko Roma lia lombolola okuti o Tetragrama kuenda ndomo ya siata oku tukuiwa, te yi piñanyiwa londaka yokuti, “Ñala.” O Vatikanu ya handeleka okuti, vokuenda kuefendelo lietavo lio Katolika, ka citava okuti onduko ya Suku yi tukuiwa vovisungo kuenda volohutililo. Ovitunda viatavo akuavo vesanda, ka va siatele oku situluila koloñame viavo ocili catiamẽla ku Suku.

 Eteyuilo Liomanu va Sumbila Onduko ya Suku

10. Koloneke vilo, onduko ya Suku yi kasi oku sumbiwa ndati?

¹⁰ Olombangi Via Yehova via litepa latavo esanda, momo via sumbila kuenda vi sivaya onduko ya Suku. Ovo va yi kemãlisa poku lekisa esumbilo kokuayo. Yehova o sanjukila calua vana vo kolela kuenje o va sumũlũisa loku va teyuila. Eye “wa kũlĩha omanu va tilila kokuaye.”—Nah. 1:7; Ovil. 15:14.

11, 12. Velie va liyekele konduko ya Yehova ko Yuda, kuenda velie va kasi oku ci linga koloneke vilo?

¹¹ Ndaño okuti valua va Yudea kosimbu va tinduka kefendelo liocili, kua kala vamue va sandiliya oku “liyeka konduko ya Yehova.” (Tanga Sofoniya 3:12, 13.) Eci Yehova a yambula va Yudea poku ecelela okuti va Bavulono va tambula ofeka yavo loku va ambata kumandekua, vamue pokati kavo ndeci, Yeremiya, Baruki, kuenda Eved-Meleke, va popeliwa. Ovo va kala “vokati” kofeka yovisuanji. Vamue va ambatiwile kumandekua, va amamako lekolelo. Kunyamo wo 539 O.Y.K., va Media kuenda va Persia vana va songuiwa la Kuro, va tambula ofeka yo Bavulono. Noke Kuro wa tumbika ocihandeleko ca ecelela okuti, ocisupe ca va Yudea ci tiukila kofeka yavo.

¹² Catiamẽla komanu vana va laikele oku ka tumbulula efendelo liocili, Sofoniya wa lombolola okuti Yehova o ka va yovola kuenda o ka va sanjukila lonjolela. (Tanga Sofoniya 3:14-17.) Ulandu waco wa pitavo kotembo yetu yilo. Eci Usoma wa Suku wa tumbikiwa kilu, Yehova wa yovola ocisupe Cakristão olombuavekua kumandekua wespiritu wo Bavulono Yinene. Kuenda kotembo yaco, eye wa va sanjukila lonjolela.

13. Eyovo lipi li kasi oku pita lomanu vo kolofeka viosi?

¹³ Vana va kuete elavoko lioku kala otembo ka yi pui palo posi, va siatavo oku tunda vo Bavulono Yinene kuenda va sanjukila eyovo liespiritu lioku tunda kalongiso etavo liesanda. (Esit. 18:4) Ocitumasuku ca Sofoniya 2:3, ci kasi oku tẽlisiwa ciwa kotembo yilo. Oco ca popia hati: “Sandi Yehova, ene ambombe vofeka.” Cilo, ambombe vo kolofeka viosi, ci kale vana va kuete elavoko lioku enda kilu, ale vava va ka kala palo posi, va kasi oku sandiliya ocivundilo konduko ya Yehova.

Onduko ya Suku Hacitekako Ceteyuilo

14, 15. (a) Nye omanu vamue va siata oku tenda ndocikuata ceteyuilo? (b) Ocina cipi ka tu sukila oku tenda ndosuku yi tu songuila?

¹⁴ Vamue va Isareli va tendele onembele ndocitumãlo ci va teyuila kovanyãli vavo. (Yer. 7:1-4) Kosimbu, va Isareli va tendele ocikasia covisila ndociteka ci va teyuila kuyaki. (1 Sam. 4:3, 10, 11) Constantino o Grande, wa sonehele olomalaka vimue via va Helasi voviyepelo viasualali vaye lelavoko liokuti vi va teyuila kuyaki. Ovio via enda oku sonehiwa ndoco, khi kuenda rho, okuti ovio ololetala viatete vionduko “Kristu.” Omanu va siata oku popia hati, Soma Gustavo Adolfo II wo ko Suécia, una wa yaka Kuyaki wa pita oku upisa kunyamo Wakũi Atatu wa walele ocingangu cutale ca lekisiwa kemẽla 7. Kũlĩhĩsa ndomo onduko “Iehova” ya lekisiwa ciwa vocingangu caco.

¹⁵ Afendeli vamue va Suku okuti kosimbu va lambalaliwile lolondele, va sandiliya ocivundilo ku Yehova poku vilikiya onduko yaye lolukandi. Pole, ocikuata cimue mua sonehiwa onduko ya Suku, ka citava oku ci tenda ndocina cimue ci songuila omunu ale osuku yeteyuilo. Momo, eci hacoko ci lomboloka oku sandiliya ocivundilo konduko ya Yehova.

Oku Sanda Ocivundilo Koloneke Vilo

16. Koloneke vilo ndamupi tu sanga ocivundilo konepa yespiritu?

¹⁶ Koloneke vilo, etu tuafendeli va Suku, tu  pondolavo oku sanga ocivundilo. (Osa. 91:1) Lekuatiso ‘liukuenje wa kolelua haeye wa lunguka’ kuenda akulu vekongelo, tua siata oku lunguiwa oku yuvula ovina vĩvi violuali vina vi nyõla ekalo lietu liwa kespiritu. (Mat. 24:45-47; Isa. 32:1, 2) Sokolola alungulo tua siata oku tambula atiamẽla kocipululu coku sanda ovokuasi, kuenda ndomo alungulo aco a tu teyuila konepa yespiritu. Nye ci popiwa catiamẽla kowesi u tu tuala kohele yoku siapo oku linga upange wa Yehova? Ondaka ya Suku yi popia hati: “[Eselula] liaveke li va nyõla. U o njeva puãi o kala ciwa, utima u tula, usumba wevĩho mbu.” (Olosap. 1:32, 33) Oku likolisilako oku liyelisa kovituwa, ci tu kuatisa oku kolapo kespiritu.

17, 18. Koloneke vilo, nye ci kasi oku kuatisa omanu valua oku sanda ocivundilo konduko ya Yehova?

¹⁷ Sokololavo evetiyo tua siata oku tambula kukuenje wa kolelua lia tiamẽla koku pokola kocikundi ca Yesu coku kunda olondaka viwa Viusoma koluali luosi. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Sofoniya wa tukula epongoloko limue li kuatisa omanu oku sandiliya ocivundilo konduko ya Suku. Tu tanga ndoco: “Kotembo yaco mongolola upopi womanu, ho pui esanda, okuti vosi yavo oco va vilikiya onduko ya Yehova, loku u vumba lutima umuamue.”—Sof. 3:9.

¹⁸ Nye ci lomboloka upopi wa pua esanda? Upopi wa pua esanda, u lomboloka ocili catiamẽla ku Yehova Suku kuenda kocipango caye ci sangiwa Vembimbiliya. Ove o pondola oku vangula upopi waco, poku sapuila omanu eci ci lomboloka Usoma wa Suku kuenda ndomo u ka kemãlisa onduko yaye luviali Waye. O pondolavo oku ci linga poku vangula catiamẽla kesumũlũho liomuenyo ko pui li ka eciwa komanu vakuekolelo. Omo okuti valua va kasi oku vangula upopi wa pua esanda, cilo etendelo liomanu va “vilikiya onduko ya Yehova, loku u vumba lutima umuamue,” li kasi oku livokiya. Ocili okuti, omanu valua koluali luosi va kasi oku sanga ocivundilo ku Yehova.—Osa. 1:1, 3.

19, 20. Ndamupi oku kolela “kocivundilo cesanda” ka ca kuatisile omanu kosimbu?

¹⁹ Omanu voluali va siata oku liyaka lovitangi vialua. Omo okuti ka va kũlĩhĩle ndomo vi potoluiwa, va sandiliya ekuatiso komanu ka va li puile. Ovo, va kolela kovisoko viopulitika ndeci va Isareli kosimbu va enda oku sandiliya ekuatiso kolofeka va lisungue lavio poku linga lavo ukamba. Ove wa kũlĩha okuti va Isareli poku ci linga ka va sangele ekuatiso. Cimuamue haico koloneke vilo okuti, ovisoko viopulitika, ka vi tẽla oku potolola ovitangi viomanu, ndaño muẽle ocisoko colo Nações Unidas. Momo lie ka ca sungulukilile oku sanda ocivundilo kovisoko viaco? Embimbiliya li tukula ovisoko viaco hati, “ocikolo cuhembi.” Ove o sukilavo oku vi tenda ndocivundilo cuhembi, momo vana va kolela kokuavio, va ka sumua calua.—Tanga Isaya 28:15, 17.

 ²⁰ Ndopo, ehunguhungu lieteke linene lia Yehova li ka tuñunya oluali luosi. Ovivundilo viovisoko violuali, ka vi ka teyuila omanu, ndaño muẽle ovimalẽho viavo ale ovokuasi. Elivulu lia Isaya 28:17 lia popia hati: “Ociwe [ci ka] nyola ocikolo cuhembi, kuenda ovava a supokaila vocipundo.”

21. Esivilo lipi tu kopa poku kuama ocisonehua cunyamo wo 2011?

²¹ Ci kale cilo ale kovaso yoloneke, omanu va Suku va ka sanga ocivundilo ca koka ku Yehova, Suku yavo. Onduko ya Sofoniya yina yi lomboloka okuti, “Yehova o Salamisa,” yi lekisa ndomo Yehova a tu teyuila. Etu tu ka kuata ocivundilo caco ndomo ca lekisiwa vocisonehua Cembimbiliya cunyamo wo 2011 ci tu vetiya hati: ‘Sanda ocivundilo konduko ya Yehova.’ (Sof. 3:12) Ndaño muẽle cilo, tu pondola oku sanda ocivundilo ku Yehova loku kolela kokuaye. (Osa. 9:10) Eteke leteke tu ivaluki ohuminyo yokuti: “Onduko ya Yehova ocikolo ca pama, ukuesunga o tililamo ha koki.”—Olosap. 18:10.

Ivaluka Eci wa Lilongisa?

• Koloneke vilo, tu pondola oku sanda ndati ocivundilo konduko ya Yehova?

• Momo lie tu sukilila oku yuvula oku kolela ‘kocivundilo cuhembi?’

• Kovaso yoloneke, ocivundilo cipi tu ka kuata?

[Apulilo Elilongiso]

[Elitalatu kemẽla 6]

Ocisonehua Cembimbiliya cunyamo wo 2011, ci popia hati: ‘Sanda ocivundilo konduko ya Yehova.’—Sofoniya 3:12.

[Elitalatu kemẽla 7]

Thüringer Landesmuseum Heidecksburg Rudolstadt, Waffensammlung “Schwarzburger Zeughaus”