Ovo Va Kala Oku Lavoka Mesiya

‘Omo okuti, omanu va kala lelavoko, vosi va lipula vovitima viavo nda Yoano eye Mesiya nda ndati.’—LUKA 3:15.

1. Esapulo lipi liesanju ungelo umue a sapuila angombo?

 CA KALA koñolosi. Angombo va kala vusenge oku lava olomeme viavo. Vocipikipiki, ungelo wa Yehova wa talama ponẽle yavo kuenda ocinyi culamba wa Suku ca va tuila! Angombo va yeva usumba, pole ungelo wa va nenela esapulo liwa loku popia hati: “Ko ka yokoki ño, momo tali, ndu sapuili ondaka yiwa yesanju lialua liya komanu vosi. Momo etaili vimbo lia Daviti muo citilui Upopeli, eye Kristu Ñala,” ale Mesiya. Angombo veya oku sanga oñaña yaco vocililo covinyama. Kuenje, “owiñi wolohoka viokilu” wa fetika oku sivaya Yehova wuti: “Kilu, ulamba ku Suku. Kilu lieve, ombembua pokati komanu Suku a sanjukila.”—Luka 2:8-14.

2. Nye ci lomboloka onduko “Mesiya,” kuenda weya oku limbukiwa ndati?

² Noke va Yudea va pula vati: ‘Helie Mesiya?’ Omo okuti angombo vaco va kala va Yudea, va kũlĩhĩle okuti, ondaka “Mesiya,” ale Kristu yi lomboloka ‘Ombuavekua ya Suku.’ (Etu. 29:5-7) Pole, va kuatisa ndati vakuavo oku limbuka okuti, oñaña ya tukuiwa lungelo, oyo yi ka kala Mesiya wa nõliwa la Yehova? Poku konomuisa ovitumasuku vi sangiwa Vovisonehua via va Heveru, loku vi sokisa lovina vieya oku pita lomõla waco.

Momo Lie Omanu va Kalela Oku Lavoka Mesiya?

3, 4. Tu kuata ndati elomboloko lielivulu lia Daniele 9:24, 25?

³ Eci Yoano Upapatisi a fetika oku linga upange noke yanyamo amue, olondaka lovilinga viaye, via vetiya omanu oku lipula nda Mesiya weya ale, nda ndati. (Tanga Luka 3:15.) Citava okuti, vamue va kuata elomboloko liokuti, Mesiya o keya noke yoku tẽlisiwa kuocitumasuku catiamẽla ‘kakũi  epanduvali kolosemana.’ Ocitumasuku caco, ci popia citi: ‘Tunde poku handeleka oku tumbulula loku tunga o Yerusalãi toke poku iya kua Mesiya, haeye Soma, pa kala olosemana epanduvali kuenda olosemana akũi epandu la vivali.’ (Dan. 9:24, 25) Olonoño vialua vi tava okuti olosemana via tukuiwa ndeti, vi lomboloka anyamo. Embimbiliya limue, li popia hati: “Kua handelekiwa olosemana akũi epanduvali vianyamo.”

⁴ Koloneke vilo, afendeli va Yehova va kũlĩha ciwa okuti, olosemana 69, ale 483 kanyamo a tukuiwa kelivulu lia Daniele 9:25, via fetika kunyamo wo 455 O.Y.K., eci Aretasesete, Soma yo ko Persia, a handeleka Nehemiya oku tumbulula loku tunga o Yerusalãi. (Neh. 2:1-8) Anyamo 483, a sulila kunyamo wa 29, eci Yesu, u Nasara a papatisiwa. Kotembo yaco, Yehova wo waveka lespiritu sandu, kuenje Yesu wa linga Mesiya.—Mat. 3:13-17. a

5. Ocitumasuku cipi tu kũlĩhĩsa cilo?

⁵ Kaliye, tu konomuisi vimue pokati kovitumasuku viatiamẽla ku Mesiya okuti via tẽlisiwa poku citiwa kua Yesu, otembo a kala omõla, kuenda kupange waye woku kunda. Oku ci linga, ci pamisa ekolelo lietu kolohuminyo via Suku. Ovina viaco, vi tu kuatisavo oku limbuka okuti Yesu eye muẽle Mesiya una omanu va kala oku lavoka tunde kosimbu.

Ovitumasuku Vina Via Tẽlisiwa Eci Mesiya a Kala Palo Posi

6. Ocitumasuku ci sangiwa kelivulu Liefetikilo 49:10, ca tẽlisiwa ndati?

⁶ Mesiya wa citiwila vepata lia Yuda ko Isareli. Yakoba poku sumũlũisa omãla vaye osimbu handi ka file, wa popia hati: ‘Ohunya ka yi tundi ku Yuda, ndaño ombueti ya kesongo ka yi tundi vovolu aye, toke eci Siloi eya kuenje omanu va pokola kokuaye.’ (Efet. 49:10) Olonoño vialua vio ko Yudea kosimbu, via tavele okuti olondaka evi, vi tiamisiwila ku Mesiya. Ohunya (okuti yi lomboloka uviali,) kuenda ombueti ya kesongo (okuti omoko yoku tumĩla,) yeya oku kala vepata lia Yuda, tunde eci Daviti a linga Osoma. Onduko “Siloi,” yi lomboloka “Una o Kuete Omoko, okuti Ovina Viosi Viatiamẽla Kokuaye.” Ulala wolosoma vio ko Yuda weya oku sulila ku “Siloi,” eci Suku a sapuila Sedekiya osoma ya sulako ko Yudea okuti, Siloi, eye Kapiñala, haeye o ka viala otembo ka yi pui. (Esek. 21:26, 27) Noke ya Sedekiya, Yesu eye ocitumbulukila ca Daviti una wa likuminyiwile oku piñala usoma. Osimbu handi Yesu ka citiwile, ungelo Gabriele wa sapuila Maria hati: “Yehova Suku o wĩha ocalo ca isiaye Daviti. O viala ño-o hũ, epata lia Yakoba, kuenje usoma waye ko sulila.” (Luka 1:32, 33) Yesu Kristu, eye Siloi, momo wa tunda kocikoti ca Yuda kuenda ca Daviti.—Mat. 1:1-3, 6; Luka 3:23, 31-34.

7. Mesiya wa citiwila pi, kuenda momo lie eci ci kuetele esilivilo?

⁷ Mesiya weya oku citiwila ko Beteleme. Uprofeto Mika wa popia hati: “A Beteleme Efarata, ove o sule pokati kapata a Yuda, kokuove ku nundila u o linga ombiali ya Isareli. Ocikoti caye ca tunda kosiãhũlu, koloneke viale.” (Mika 5:2) Mesiya weya oku citiwila ko Yudea, vimbo lio Beteleme hailio li tukuiwa hati Efarata. Ndaño okuti Maria ina ya Yesu, kuenda Yosefe isiaye wokatumba va kala ko Nasara, ocihandeleko coku lisonehisa ca eciwile lombiali yo ko Roma, ca va kisika oku enda ko Beteleme kuna Yesu a citiwila kunyamo wa 2 O.Y.K. (Mat. 2:1, 5, 6) Omo liaco, Yesu weya oku citiwa ndomo ca popiwile vocitumasuku eci!

8, 9. Ocitumasuku catiamẽla koku citiwa kua Mesiya ca popele nye, kuenda ovina vipi via pita noke yoku citiwa kuaye?

⁸ Mesiya weya oku citiwa lufeko. (Tanga Isaya 7:14.) Kelimi lio Heveru ondaka  (bethu·lah ) ya tukuiwa kelivulu lia Isaya 7:14, yi lomboloka “ufeko”. Ocitumasuku caco ca popele hati, [ha·ʽal·mah]” ale ufeko, o lavoka oku cita omõla ulume. Ondaka al·mah, yi tiamisiwilavo ku Rebeka osimbu ka kuelele. (Efet. 24:16, 43) Mateo wa vetiyiwa lespiritu sandu oku tukula ondaka “ufeko” okuti, kelimi lio Helasi, yi tukuiwa hati, (par·theʹnos,) eci a lekisa okuti ocitumasuku ci sangiwa kelivulu lia Isaya 7:14, ca tẽlisiwa koku citiwa kua Yesu. Asonehi Vevanjeliu lia Mateo leli lia Luka, va lekisa okuti, Maria una wa kala ufeko, wa mina lunene wespiritu sandu.—Mat. 1:18-25; Luka 1:26-35.

⁹ Omãla valua, veya oku pondiwa noke yoku citiwa kua Mesiya. Kosimbu kua pitile ale ocilunga cimuamue, eci Fareo Soma yo Kegito a tuma oku ponda loku imba Volui Nilu omãla vosi valume vepata lio Heveru. (Etu. 1:22) Kelivulu lia Yeremiya 31:15, 16, ku popia hati, Rahele wa lila calua omo liomãla valume va tualiwa “kofeka yovanyãli.” Elisiõsiõlo liaye, lia yevala ko Rama, kocikanjo ca Benjamini ca kala konano yo Yerusalãi. Mateo wa lekisa okuti ondaka ya Yeremiya, ya tẽlisiwa eci Soma Herode a tuma oku ponda omãla vosi valume ko Beteleme lo kovikanjo vikuavo. (Tanga Mateo 2:16-18.) Sokolola oku lila kua kala vovaimbo aco!

10. Ocitumasuku ci sangiwa kelivulu lia Hosea 11:1, ca tẽlisiwa ndati vu Yesu?

¹⁰ Mesiya weya oku upiwa Vegito ndeci ca pita la va Isareli. (Hos. 11:1) Osimbu handi Soma Herode ka ecele ocihandeleko coku ponda omãla vosi valume, ungelo wa Suku, wa sapuila Yosefe la Maria, oco va ende la Yesu Kegito. Ovo va ‘kala Kegito toke eci Herode a fa, oco ku tẽlisiwe ocitumasuku Yehova a popia luprofeto Hosea hati, ‘Nda kovonga Omõlange Kegito.’’ (Mat. 2:13-15) Ocili okuti, Yesu nda ka tẽlele oku songuila ovina viosi vieya oku tẽlisiwa koku citiwa kuaye levi vieya oku pita komuenyo waye.

Ovopange Akuavo Atiamẽla ku Mesiya!

11. Ndamupi kua pongiyiwa oku iya Kuombuavekua ya Yehova?

¹¹ Ndomo kua pongiyiwa onjila, osimbu Mesiya keyile. Malakiya wa popele hati, “uprofeto Eliya,” wa laikele oku linga upange woku pongiya ovitima viomanu oco va limbuke Mesiya. (Tanga Malakiya 4:5, 6.) Yesu wa lekisa okuti, Yoano Upapatisi, wa linga upange ndowu wa “Eliya.” (Mat. 11:12-14) Marko, wa lombolola hati, upange wa Yoano wa tẽlisa ocitumasuku ca Isaya. (Isa. 40:3; Mar. 1:1-4) Pole, Yesu ka popele hati, Yoano eye wa pongiya onjila yaye. Suku eye wa nõla Yoano oku linga upange ndowu wa Eliya kuenda oku pongiya omanu oco va limbuke Mesiya.

12. Upange upi wa kuatisa omanu oku limbuka Mesiya?

¹² Suku wa ecele ku Mesiya upange umue wa velapo. Eci Yesu a iñila vo sunangonga yo ko Nasara kuna a kulila, wa tanga ociña ca Isaya, kuenje wa tiamisila olondaka viaco kokuaye, poku popia hati: “Espiritu lia Yehova lia mbuila, momo lia mbuaveka. Lia numa oku kundila olosuke ondaka yiwa, loku sakula ava va teka kovitima. Lia numa oku sapula eyovo kolohute, kuenda eletuluko kolomeke. Lia numa oku pandulula ava va pandekua.” Omo okuti Yesu eye Mesiya, wa kuata utõi woku popia hati: ‘Etaili muẽle, osimbu wa yeveleli olondaka evi, ocisonehua caco ca tẽlisiwa.’—Luka 4:16-21.

13. Upange woku kunda Yesu a lingila vo Galilea wa tukuiwa ndati vocitumasuku?

¹³ Upange woku kunda Mesiya a lingila vo Galilea, wa tukuiwile vocitumasuku. Poku tukula ‘ofeka yo Sevulono, yo Nafitali kuenda ko Galilea yolofeka,’ Isaya wa soneha ndoco: “Omanu va endelele vowelema va mola ocinyi ca piãla, ava va kaile vofeka yulembo wokufa ocinyi ca va tuila.” (Isa. 9:1, 2) Yesu wa fetikila upange waye woku kunda ko Galilea  eci a kala ko Kafarinau, kuna omanu valua vo ko Sevulono lo ko Nafitali, va tambuila ocinyi cespiritu a eca kokuavo. (Mat. 4:12-16) Ko Galilea, oko Yesu a lingila Ohundo yo Komunda eci a nõla ovapostolo vaye, loku linga ocikomo caye catete, kuenda oko a molehẽla kovaso yeci ci soka 500 kolondonge viaye, noke yepinduko liaye. (Mat. 5:1–7:27; 28:16-20; Mar. 3:13, 14; Yoa. 2:8-11; 1 Va Kor. 15:6) Eye wa tẽlisa ocitumasuku cuprofeto Isaya poku kundila ‘vofeka yo Sevulono, lofeka yo Nafitali.’ Pole, Yesu wa kundila esapulo Liusoma kolonepa viosi vio ko Isareli.

Ovitumasuku Vikuavo Via Tẽlisiwa vu Mesiya

14. Osamo 78:2, ya tẽlisiwa ndati vu Yesu?

¹⁴ Ocitumasuku ca lekisile okuti, Mesiya o ka longisa omanu lolosapo kuenda ovindekaise. Ukualosamo Asafe, wa imba ocisungo hati: “Ngasama omẽla wange.” (Osa. 78:2) Tua kũlĩha ndati okuti ocitumasuku eci ca tẽlisiwa vu Yesu? Mateo o tu sapuila ulandu waco. Noke yoku tukula olusapo luna Yesu a sokisa Usoma lombuto yulemba, Mateo wa popia hati: ‘Yesu, ka popele lavo cimue te lolosapo. Ca lingiwila okuti eci ca popiwa luprofeto ci lingiwa, cokuti ‘Ngasama lolosapo. Mopia ovina via sitikiwa tunde koku sevetiwa kuoluali.’’ (Mat. 13:31-35) Olosapo lovindekaise, via kuata unene wocili koku longisa kua Yesu.

15. Ndamupi ocitumasuku ci sangiwa kelivulu lia Isaya 53:4, ca tẽlisiwa?

¹⁵ Ovoveyi etu a ambatiwa la Mesiya. Ocitumasuku ca Isaya ci popia ndoco: “Ocili, eye wa tu velela epuila lietu, haeye wa tu talela ohali yetu.” (Isa. 53:4) Mateo poku lombolola ndomo Yesu a sakula ndatembo ya Petulu lomanu vakuavo, wa soneha ndoco: “Ca lingiwila okuti eci ca popia uprofeto Isaya ci tẽlisua, cokuti, ‘Wa likapela okuvela kuetu, haeye wa ambata ovoveyi etu.’” (Mat. 8:14-17) Kulivo ovolandu akuavo a lekisa okuti, Yesu wa sakula olombei.

16. Upostolo Yoano wa soneha nye ci lekisa okuti ocitumasuku ca Isaya 53:1, ca tẽlisiwa vu Yesu?

¹⁶ Ndaño okuti Mesiya wa linga ovopange alua awa, omanu valua ka va tavele kokuaye. (Tanga Isaya 53:1.) Upostolo Yoano poku lekisa ndomo ocitumasuku eci ca tẽlisiwa, wa soneha ndoco: “[Yesu,] ndaño wa lingila ovilimbu vialua kovaso avo haimo ka vo kolelele. Ca pita ndoco okuti ondaka yuprofeto Isaya yi lingiwa, yina ya popia, yiti, ‘A [Yehova,] helie wa kolela eci tua sapula? Okuokuo kua [Yehova] kua lekisua kulie?” (Yoa. 12:37, 38) Vokuenda kuanyamo amue, eci upostolo Paulu a kundila omanu olondaka viwa viatiamẽla ku Yesu Mesiya, omanu valua ka va tavele kokuaye.—Va Rom. 10:16, 17.

17. Yoano wa lekisa ndati okuti olondaka vi sangiwa Kosamo 69:4, via tẽlisiwa?

¹⁷ Mesiya weya oku suvukiwa olivova. (Osa. 69:4) Upostolo Yoano wa tukula olondaka via Yesu poku popia hati: “Nda sia lingilile pokati kavo ovina okuti lomue ukuavo wa la vi linga, nda ka va kaile lekandu, puãi cilo, kavali ketu, lame la Tate, va tu mola kuenje va tu suvuka. Puãi ca lingilua ondaka yocihandeleko cavo citi, ‘Va suvuka ño olivova.’” (Yoa. 15:24, 25) “Ocihandeleko” ca tukuiwa ndeti, ci lomboloka Ovisonehua viosi via kala kotembo yaco. (Yoa. 10:34; 12:34) Asapulo osi a sangiwa Vevanjeliu, a lekisa okuti, Yesu wa suvukiwile calua lasongui vetavo lia va Yudea. Omo liaco, Kristu wa popia hati: “Oluali ka lu tẽla oku u suvuki, ame puãi lu suvuka omo njimba uvangi okuti ovilinga vialuo via vĩha.”—Yoa. 7:7.

18. Ovina tua konomuisa vocipama cilo via pamisa ndati ekolelo lietu, okuti Yesu eye Mesiya?

¹⁸ Kocita catete, olondonge via Kristu via tavele okuti Yesu eye Mesiya, omo lioku tẽlisiwa kuovitumasuku viosi vi sangiwa Vovisonehua vio Heveru viatiamẽla kokuaye.  (Mat. 16:16) Ndomo tua ci konomuisa, ovitumasuku vimue via tẽlisiwa kefetikilo liomuenyo wa Yesu u Nasara palo posi, kuenda vokuenda kupange waye woku kunda. Vocipama ci kuãimo, tu ka konomuisa ovitumasuku vikuavo viatiamẽla ku Mesiya. Omo liaco, tu likutilila oco tu pamise ekolelo lietu liokuti Yesu Kristu, eye Mesiya una wa nõliwile la Yehova, Isietu wo kilu.

[Atosi pombuelo yamẽla]

O Tambulula Ndati?

• Ovitumasuku vipi via tẽlisiwa voku citiwa kua Yesu?

• Helie wa pongiya oku iya kua Mesiya?

• Olondaka vipi vi sangiwa kocipama 53, celivulu lia Isaya, okuti via tẽlisiwa vu Yesu?

[Apulilo Elilongiso]