1-3. (a) Ovitangi vipi apata alua a siata oku kuata omo lioku sanda olombongo, kuenda va tẽla ndati oku tetulula ovitangi viaco? (Tala elitalatu kefetikilo liocipama cilo.) (b) Nda olonjali vi yongola oku enda kofeka yikuavo, esakalalo lipi via siata oku kuata liatiamẽla koku tata omãla vavo?

MANJI MARILYN wa popia hati: “Ulume wange James, olonjanja viosi eci a pitĩla konjo noke yoku tunda kupange, o yeva ekavo lialua, pole, olombongo a fetiwa kupange waco vitito, kuenda ka vi tẽla oku landa ovina viosi tu sukila.” * Manji Marilyn wa amisako hati: “Ndi yongola oku kuatisa ulume wange oco omõletu Jimmy tu u landele ovina viwa okuti, akamba vaye vo kosikola va vi kuetevo.” Manji Marilyn wa yonguilevo oku kuatisa epata liaye, loku soleka olombongo vi ka va kuatisa kovaso yoloneke. Valua pokati kakamba vaye, va ilukila kolofeka vikuavo oco va kuate olombongo via lua. Pole, eci a kuata ovisimĩlo vioku siapo epata liaye, oco a ende kofeka yikuavo, ka kũlĩhĩle onjila a sukilile oku nõla. Momo lie?

² Momo, manji Marilyn wa sokolola esumuo nda eya oku kuata, nda wa nõlelepo oku siapo epata liaye lina a enda oku linga lalio ovopange osi atiamẽla ku Yehova. Eye wa kala oku sokololavo okuti, ndaño vakuavo va enda kolofeka vikuavo, pole, epata liavo lia kala ciwa konepa yespiritu. Pole, wa li pula ndomo a sukilile oku kuatisa omõlaye, nda wa ilukila kofeka kupãla. Anga hẽ nda wa tẽla oku kuatisa omõlaye poku “u longisa loku u pindisa lovilongua via Yehova” lekuatiso lio Internet?—Va Efe. 6:4.

³ Manji Marilyn, wa pinga ekuatiso. Ndaño okuti ulume waye ka yonguile okuti ukãi waye enda kofeka yikuavo, pole, ko tatekele oku linga eci a yongola. Akulu vekongelo kumue la vamanji vakuavo, vo sapuila oco ka ka ende, pole, vamanji vamue akãi vo vetiya oku enda kofeka yikuavo. Kuenje, vo sapuila vati: “Nda o sole epata liove kuende, momo, citava okuti amamako oku vumba Yehova.” Ndaño okuti wa kuata atatahãi, pole, wa sia ulume waye James kumue lomõlaye Jimmy, kuenje, wa enda kofeka yikuavo. Eye wa likuminya hati: “Si ka kalako otembo yalua.”

4. Momo lie olonjali vialua via siatela oku ka talavaya kolofeka vikuavo? Velie va siata oku tata omãla vavo?

⁴ Ndaño Yehova ka yongola okuti afendeli vaye va kala olohukũi, pole, oku ilukila kolofeka vikuavo, pamue ci tepulula uhukũi. (Osa. 37:25; Olosap. 30:8) Yakoba kumue lepata liaye oco ka va ka kale onjala, wa tumile omãla vaye oku enda Kegito oku ka sanda okulia. * (Efet. 42:1, 2) Koloneke vilo, omanu vana va siata oku ka talavaya kolofeka vikuavo, ka va ci lingi omo lionjala. Pole, va ci lingila olofuka va kuete. Vakuavo va ci linga omo okuti vofeka va kasi, ka muli olombongo vialua. Oco omanu valua va tẽlise ovimãho viavo viatiamẽla koku sanda olombongo, va siata oku siapo apata avo, kuenje, va ka talavaya kolofeka vina okuti, ci leluka oku kuata olombongo. Poku ci linga, va sia omãla vavo vatito oco va tatiwe la umue ukuepata liavo, omõla ukulu, va inakulu yavo, ale akamba vavo. Ndaño okuti oku siapo omãla ci nena esumuo kolonjali, pole, vialua via ci linga via limbuka okuti, ka via nõlele onjila yiwa.

5, 6. (a) Nye Yesu a longisa catimẽla koku kuata esanju kuenda oku kolapo? (b) Ovokuasi api Yesu a longisa olondonge viaye oku tukula volohutililo viavo? (c) Yehova o tu sumũlũisa ndati?

⁵ Ndaño okuti koloneke via Yesu omanu valua va kala olohukũi, pole, va simĩle okuti, oku kuata olombongo vialua ci nena esanju kuenda oku kolapo. (Mar. 14:7) Pole, Yesu wa va sapuila oco ka va ka kolele kovina ka vi kala otembo yalua. Eye wa yonguile okuti, omanu va kolela ku Yehova okuti, eye Ono yukuasi wa velapo. Vohundo Yesu a lingila komunda Sinai, wa lombolola okuti, esanju liocili loku kolapo ka vi tundi koku kuata ovokuasi, ale kongusu yetu muẽle, pole, li tunda koku vumba Yehova isietu wokilu.

⁶ Yesu vohutililo yaye, ka tu longisile oco tu pinge ovokuasi, pole, wa tu longisa oku pinga ovina tu sukila eteke leteke, ale ‘okulia tu sukila veteke limosi.’ Eye wa sapuila olonjeveleli viaye hati: ‘Ko ka sakalali lukuasi wo kilu lieve. Pole, sakalali lukuasi wo kilu.’ (Mat. 6:9, 11, 19, 20) Tu sukila oku ivaluka okuti, Yehova wa tu likuminya oku tu sumũlũisa. Vasumũlũho aco, ka mua kongelele lika oku taviwa laye, pole mua kongelavo oku tu ĩha ovina tu sukila. Oco tu kuate esanju loku kolapo, tu sukila oku kolela ku Isietu wokilu okuti, kolombongo hakoko.—Tanga Mateo 6:24, 25, 31-34.

7. (a) Yehova wa eca ku lie ocikele coku longisa omãla? (b) Momo lie olonjali vi sukilila oku likuatisa pokati koku longisa omãla vavo?

⁷ Voku sanda ‘tete esunga lia Suku’ mua kongela oku tẽlisa ovikele viepata ndeci Yehova a tu yonguila. Vocihandeleko Yehova a ecele ku Mose, mua kongelele olonumbi vi kuete esilivilo Kakristão vocili viokuti: Olonjali vi sukila oku longisa olonumbi via Suku komãla vavo. (Tanga Esinumuĩlo 6:6, 7.) Yehova wa eca kolonjali ocikele coku tata omãla, pole, ka cecele ku va inakulu yavo, ale komunu ukuavo. Soma Salomone wa popia hati: “Amõlange, tava kalungulo a so, ku ka sinile oku longa kua nyõho.” (Olosap. 1:8) Yehova o yongola okuti olonjali vi kala pamosi oco vi longise omãla vavo, kuenda oku va pindisa. (Olosap. 31:10, 27, 28) Eci omãla va yeva okuti olonjali vi kasi oku sapela ovina viatiamẽla ku Yehova loku limbuka ndomo va kasi oku vumba Yehova oloneke viosi, ovo va pondola oku kuama ongangu yavo yiwa.

8, 9. (a) Apongoloko api a siata oku pita, eci olonjali vi siapo epata liavo loku ilukila kolofeka vikuavo? (b) Ovitangi vipi vi pondola oku pita vepata, nda olonjali ka vi kala pamosi lomãla vavo?

⁸ Omanu valua osimbu ka va endele oku ka talavaya kolofeka vikuavo, va siata oku sokolola ovitangi va pondola oku kuata. Pole, vamue ka va kapiko ovitangi vi pondola oku pita vepata. (Olosap. 22:3) *. Manji Marilyn wa tukuiwa vocipama cilo, weya oku kuata ovitangi omo lioku siapo epata liaye. Ulume waye kumue lomõla wavo va kuatavo ovitangi. Kuenje, Jimmy wa pula ku Inaye hati: “Momo lie wa ndi yandulukila?” Ndaño okuti manji Marilyn wa sokiyile oku kala kofeka yikuavo olosãi vimue, pole, wa kalako anyamo amue, kuenje eci a tiukila kofeka yaye wa limbuka okuti, ekalo liepata liaye lia pongoloka, omo liovitangi. Kuenje ovituwa via Jimmy, via pongolokavo, kuenda ka yonguile vali oku kuata ukamba la inaye. Kuenje manji Marilyn lesumuo lialua wa popia hati: “Ocisola a ndi kuatela ca tepuluka.”

⁹ Nda olonjali ka vi kala pamosi lomãla vavo, vosi yavo va kuata ovitangi. * Nda omãla vatito va kala ocipãla lolonjali viavo, va kuata ovitangi. Manji Marilyn wa sapuila omõlaye Jimmy hati: Wa ka talavayele kofeka yikuavo oco o kuatise. Pole, Jimmy wa simĩle okuti, inaye wo yanduluka. Momo kefetikilo, wa kuatela ocikumbiti inaye. Pole, eci a tiuka konjo oco a nyule epata, Jimmy wa lekisa okuti, o kuetele ocikumbiti inaye. Ndeci omãla valua va yandulukiwa lolonjali viavo, Jimmy wa simĩle okuti, ka sukila vali oku pokola loku sumbila inaye, omo lioku kala ocipãla laye.—Tanga Olosapo 29:15.

10. (a) Nda olonjali vieca lika olombanjaile komãla okuti ka vi kala lavo loku va yevelela, ovitangi vipi o mãla va kuata? (b) Nye ci pondola oku pita lomãla nda umue pokati kolonjali o kasi ocipãla lavo?

¹⁰ Omo okuti manji Marilyn wa kala ocipãla lomõlaye Jimmy, wa likolisilako oku u tumisa olombongo, kuenda olombanjaile vikuavo. Pole, weya oku limbuka okuti, wa kala oku longisa komõlaye oku sola calua olombongo okuti oku kuata ukamba lepata ale la Yehova, ci sule. (Olosap. 22:6) Noke, Jimmy wa sapuila inaye oco ka ka “tiuke vali, pole, u tumisa lika olombanjaile.” Kuenje, manji Marilyn, wa limbuka okuti ka ca sungulukile oku pindisa omõlaye poku u tumisa ovikanda, oku sapela laye votelefone, ale oku sapela laye vo Internet. Eye wa lombolola hati: “Vo Internet, omunu ka pondola oku kuata kapepe omõlaye, oku u sipula ale oku u sapuila hati, uteke uwa.”

11. (a) Nda umue pokati kolohueli o kala ocipãla omo liupange woku sanda eteku, ci nyõla ndati olohuela viavo? (b) Nye ca kuatisa manji Marilyn oku limbuka okuti o sukila oku kala kumue lepata liaye?

¹¹ Ukamba Manji Marilyn a kuata la ­Yehova kumue lulume waye James wa tepulukile. Ukamba waye la vamanji wa tepulukilevo, kuenda vosemana wa endaile lika lumosi kupange woku kunda. Eye wa sukililevo oku pandikisa omo lia cime caye wa yonguile oku linga laye ukahonga. Omo okuti manji Marilyn kumue lulume waye James ka va kalele pamosi, ka va kuatele ndomo va sapela oco va tetulule ovitangi. Noke, va sapuila ovitangi viavo komanu vakuavo, kuenje, va puluka oku linga ukahokolo. Manji Marilyn, wa limbuka okuti ndaño ka va lingile ukahokolo, pole olohuela viavo via kala kohele. Momo nda olohueli ka vi kala pamosi, ka vi pokola konumbi Yembimbiliya yi lekisa okuti, omunu lomunu pokati kavo o sukila oku tẽlisa onjongole yukuavo yoku lipekela. Omo okuti va kala ocipãla omunu lukuavo, ka va tẽlele oku lingila pamosi ovina vimue ndeci: Oku sapela, oku li vanja vanja, oku yola, oku li kuata peka, kapepe, ‘oku linga ovina vi pamisa ocisola,’ kuenda ovina vikuavo vi vokiya ‘ocisola’ volohuela. (Ocis. ca Sal. 1:2; 1 Va Kor. 7:3, 5) Ovo ka va tẽlele oku vumbila kumosi Yehova kumue lomõla wavo. Omo liaco, manji Marilyn wa popia hati: “Eci nda limbuka okuti oku vumba Yehova kumue lepata ci kuete esilivilo, nda nõlapo oku tiukila konjo. Kuenje, nda tumbulula ukamba wange la Yehova kuenda lepata liange.”

12. Elungulo lipi Liembimbiliya omanu vana va kasi ocipãla lepata liavo va sukila oku tambula?

¹² Eci manji Marilyn a nõlapo oku tiukila konjo omanu vamue vo kuatela ovisimĩlo via litepa. Akulu vo vekongelo a kala, vo vetiya oku kuata ekolelo kuenda utõi. Pole, omanu vakuavo okuti va silepo apata avo, kuenje, va endelevo kolofeka vikuavo, ka va ci lingile. Omanu ka va kuamele ongangu yaye yiwa, pole, va seteka oku u vetiya oco amameko oku sanda olombongo. Kuenje, vo sapuila vati: “O pondola oku tiukila konjo vokuenda kuotembo yimue. Pole, nda wa tiukila konjo, o pondola hẽ oku kuata olombongo?” Ku ka yapuisiwe lovisimĩlo viaco ka via sungulukile, pole, kapako olonumbi via eciwa Kakristão viokuti: ‘Akãi amalẽhe va sukila oku sola vaveyavo lomãla vavo loku lisuluvika, loku linga upange volonjo viavo, oco ondaka ya Suku ka yi ka tondaliwe.’—Tanga Tito 2:3-5.

13, 14. Momo lie tu sukilila oku pamisa ekolelo lietu ku Yehova oco ka tu ka tẽlise olonjongole viepata lietu? Tukula ulandu umue.

¹³ Omanu vana va ilukila kolofeka vikuavo oco va sange upange woku sanda eteku, va kulila vofeka yina okuti ovituwa viaco kumue loviholo via litepa. Olonjali vina via nõlapo oku ci linga, ovio via siata oku liyaka lovitangi viaco. Ukristão wocili, o sukila oku kuata ekolelo lia pama oco a lungule epata liaye eci a limbuka okuti, li kasi oku linga ovina ka vi sanjuisa Yehova.

¹⁴ Tu konomuisi ulandu wa manji Carin wa popia hati: “Eci omõlange ulume o tukuiwa hati Don, a citiwa, ame kumue lulume wange tua ilukila kofeka yikuavo oku ka talavaya. Pole, vepuluvi liaco, ka pa pitile otembo yalua tunde eci nda fetika oku lilongisa Embimbiliya. Epata liange lia kala oku kevelela oco ndi tume Don kolonjali viange, osimbu tu talavaya oco tu kuate olombongo vialua.” Eci manji Carin a nõlapo oku kala lomõlaye Don, epata liaye kumue lulume waye, vo sapuila okuti ocisiãi kuenda vo yola epembe. Manji Carin wa amisako hati: “Sia kuatele elomboloko lieci nda sukilile oku tuma Don kolonjali viange vokuenda kuanyamo amue. Pole, nda kũlĩhĩle okuti Yehova o tu ĩha upange woku sanda eteku oco tu tẽle oku tekula omõletu.” Eci Manji Carin a limbuka okuti wa mina onjanja yavali, ulume waye okuti ka lilongisa Embimbiliya, wo tuma oku pulumũla oñaña yaco. Onjila manji Carin a nõlapo, ya pamisa ekolelo liaye, kuenje, wa sanjuisa Yehova omo liepokolo a lekisa kokuaye. Cilo, eye kumue lulume waye kuenda omãla vavo va kuete esanju omo lioku kala pamosi. Nda manji Carin wa tumĩle umue pokati komãla vaye ale wa va tumile vosi oco va tatiwe lomanu vakuavo, nda ka va kuatele ekalo liwa.

15, 16. (a) Manji Vicky wa tatiwa ndati eci a kala omõla? (b) Momo lie a nõlelepo oku kuama onjila ya litepa eci a tata omõlaye?

¹⁵ Manji umue o tukuiwa hati, Vicky wa lombolola ndoco: “Nda kala la inakulu yange vokuenda kuanyamo amue osimbu olonjali viange via kala oku tata manjange utito. Ndaño okuti vokuenda kuotembo nda tiukila kolonjali viange pole, ovisimĩlo viatiamẽla kokuavo via pongoloka. Manjange ukãi, wa lianjele poku sapela lavo loku va kuata kapepe kuenda wa kuata ukamba lavo. Nda simĩle okuti, ka va ndi kapeleko omo lioku kala ocipãla lavo, ndaño okuti nda kala ale ukulu, pole, ka ca lelukile oku va situluila ovisimĩlo viange. Ame kumue la manjange ukãi, tua likuminya kolonjali vietu okuti, tu yongola oku vi kuatisa eci vi kuka. Ndi ka likolisilako oku linga ovina viaco, momo oco ocikele cange osimbu manjange amamako oku vi tata locisola.

¹⁶ Manji Vicky wa amisako loku popia hati: “Cilo ina yange o yongola okuti, ndi tuma omolãnge ukãi kokuaye oco a tatiwe laye, ndeci eye a ndi tumile ku inaye. Pole, sia tavele kondaka yaco. Momo, ame kumue lulume wange, tua yonguile oku pindisa omõletu lolonumbi via Yehova. Sia yonguile okuti, ukamba ndi kuetele omõlange kovaso yoloneke u nyõleha.” Manji Vicky wa limbuka okuti, esanju liocili li tunda koku sola Yehova, loku pokola kolonumbi viaye okuti, oku pitisa kovaso ovokuasi, kuenda olonjongole viepata ci sule. Yesu wa popia hati: “Lomue o tẽla oku vumba vacime vavali. Ko tẽla oku vumba Suku kuenda ukuasi.”—Mat. 6:24; Etu. 23:2.

17, 18. (a) Onjila yipi Akristão va sukila oku nõla? (b) Apulilo api tu ka konomuisa vocipama ci kuãimo?

¹⁷ Yehova Isietu wo kilu, wa tu likuminya okuti, o tu kuatisa poku tu ĩha ovina tu sukila nda tua pitisa tete kovaso Usoma waye kuenda esunga liaye komuenyo wetu. (Mat. 6:33) Akristão vocili, va sukila oku nõla ovina va yongola oku linga. Yehova wa likuminya oku tu ‘kuatisa’, oco ka tu ka lueye olonumbi Viembimbiliya poku liyaka lovitangi. (Tanga 1 Va Korindo 10:13.) Nda tua ‘kevelela’ ku Yehova poku kolela kokuaye eci tu likutilila, poku pinga olondunge, loku kuama olonumbi viaye, “eye o tu kuatisa.” (Osa. 37:5, 7) Yehova o sumũlũisa lika alikolisilo etu, nda tu u fendela lutima wosi, kuenda tu limbuka okuti, eye Cime cetu wa velapo. Nda tua pitisa kovaso upange waye o tu kuatisa oku kuata ‘esanju komuenyo.’—Sokisa Lefetikilo. 39:3.

¹⁸ Nye tu sukila oku linga oco ci tu kuatise oku tetulula ovitangi vi tunda koku litepa kuepata? Tu pondola oku kuatisa ndati epata lietu okuti, ka tu sukila oku kala ocipãla lalio? Tu kuatisa ndati vakuetu oco va nõle lutate onjila va yongola oku kuama catiamẽla kondaka eyi? Ocipama ci kuãimo ci ka tambulula apulilo a lingiwa ndeti.