REBEKA o lavhelesa nḓila i re na matombo samusi ḽi tshi khou kovhela. Nga murahu ha u tshimbila lwa dzivhege, o vha a tshi khou thoma u ḓowelana na nḓila ine kamela ya tshimbila ngayo musi o i ṋamela. Harani he a alutshela hone, ho vha ho no vha kule vhukuma nga khilomithara nnzhi u ya devhula-vhubvaḓuvha. A nga kha ḓi sa dovha a vhona muṱa wa hawe. A nga vha o thoma u ḓivhudzisa nga ha vhumatshelo hawe, zwihulu-hulu zwino samusi e tsini na u swika magumoni a lwendo lwawe.

Kharavani yo vha i tshi khou tshimbila Kanana kha bada i re na matombo i sa tshimbilei zwavhuḓi thungo ya Vhurwa. (Genesi 24:62) Khamusi Rebeka o vhona nngu. Ḽeneḽo shango ḽo vha ḽi tshi ofhisa nahone ḽo oma, fhedzi zwipuka zwo vha zwi tshi kona u fula. Mukalaha we a vha a tshi khou tshimbila nae o vha o ḓowela henefho fhethu. O vha a tshi khou fhisetshela u vhudza muṋe wawe mafhungo maḓifha a uri Rebeka u ḓo vha mufumakadzi wa Isaka! Naho zwo ralo, Rebeka a nga vha o ḓivhudzisa nḓila ine vhutshilo hawe ha ḓo vha ngayo kha ḽeneḽo shango. Munna wawe Isaka u ḓo vha e hani? Vho vha vha sa athu u vhuya vha ṱangana! Naa u ḓo mu takalela musi a tshi mu vhona? Nahone u ḓo ḓipfa hani nga Isaka?

Kha zwipiḓa zwinzhi zwa shango ṋamusi, u ambiselwa zwi nga vhonala zwi songo ḓowelea. Huṅwe fhethu, mbingano dzo raloho dzo ḓowelea. Hu sa lwondwi hune na bva hone, ni nga tenda uri Rebeka o vha a tshi khou u ya fhethu a sa hu ḓivhi. Zwi re zwone ndi uri o vha e mufumakadzi a re na tshivhindi na lutendo. Ri ṱoḓa dzenedzo pfaneleo musi ri tshi sedzana na tshanduko vhutshiloni. Hu na dziṅwe pfaneleo dzavhuḓi na dzi sa anzeli u wanala dzi tshimbidzanaho na lutendo lwa Rebeka.

Tshanduko khulwane ye ya vha hone vhutshiloni ha Rebeka, yo thoma nga nḓila yo ḓoweleaho khae. O alutshela muḓini wa Harani une wa vha Mesopotamia kana tsini naho. Vhabebi vhawe vho vha vho fhambana na vhathu vhanzhi vha Harani. Vho vha vha sa gwadameli mudzimu wa ṅwedzi ane a pfi Sin. Nṱhani hazwo, Mudzimu wavho o vha e Yehova.—Genesi 24:50.

Rebeka o vha e musidzana wa u naka, fhedzi o vha e si tshinakela vhavhoni. O vha o khuthala nahone e na vhuḓifari ho kunaho. Muṱa wa hawe wo vha wo pfuma lune wa nga vha na vhalanda, fhedzi Rebeka o vha a songo lemiwa kana u farwa sa mukololo; o aluwa a tshi shuma vhukuma. U fana na vhafumakadzi vhanzhi vha tshenetsho tshifhinga, Rebeka o vha e na mishumo minzhi ya hayani ye a vha a tshi fanela u ita, u katela u kela muṱa wa hawe maḓi. Nga tshikovhelelo, o vha a tshi hwala mvuvhelo kha shaḓa a ya tshisimani.—Genesi 24:11, 15, 16.

Vhuṅwe vhusiku musi o no ḓadza mvuvhelo yawe, muṅwe mukalaha o ya khae. A ri: “Edzou nnwisa maḓinyana nga mvuvhelo yau.” Yo vha i khumbelo yavhuḓi na ya vhulenda! Rebeka o kona u vhona uri onoyo munna o tshimbila lwendo lulapfu. Nga zwenezwo, o ṱavhanya a rula mvuvhelo kha shaḓa ḽawe nahone a ṋea onoyo mukalaha maḓi uri a nwe, hu si uri a sokou sura, fhedzi a nwe maḓi a kholwe. O ṱhogomela uri u na kamela dza fumi nga henefho tsini nahone mukungwa wo vha u si na maḓi. O zwi vhona uri o mu sedza nga maṱo a vhulenda nahone na ene o vha a tshi ṱoḓa u vha na mafunda nga hune a nga kona ngaho. Nga zwenezwo, a ri: “Na dzikamela dzau ndi ḓo dzi kela-vho, dzi nwe dzi fure.”—Genesi 24:17-19.

Ṱhogomelani uri Rebeka ho ngo sokou ṱoḓa u ṋea dzenedzo kamela dza fumi maḓi, fhedzi o dzi ṋea u  swika dzi tshi pfelela. Arali kamela nthihi yo farwa nga ḓora vhukuma i nga nwa ḽithara dza 95 dza maḓi! Arali kamela dza fumi dzo vha dzi na ḓora vhukuma, Rebeka o vha a tshi ḓo sedzana na mushumo u lemelaho vhukuma. Zwi vhonala u nga kamela dzo vha dzi si na ḓora nga yeneyo nḓila. * Fhedzi naa Rebeka o vha a tshi ḓivha zwenezwi musi a tshi ṱoḓa u thusa? Hai. O vha o ḓiimisela nga hune a nga kona ngaho u itela u sumbedza onoyu mukalaha wa mutsinda muya wa u ṱanganedza vhaeni. O tenda u kelwa maḓi. Nga zwenezwo, a mu lavhelesa nga vhuronwane musi a tshi khou u tsa nṱha na fhasi, a tshi khou kelela maḓi kha mvuvhelo a tshi a shululela kha mukungwa.—Genesi 24:20, 21.

Tsumbo ya Rebeka i a ri ṱuṱuwedza ṋamusi. Ri tshila shangoni ḽine vhathu vha vha na tseḓa. Samusi zwo dzula zwo ambiwa, vhathu vha vho “funa vhone vhaṋe fhedzi,” nahone a vha ṱoḓi u thusa vhaṅwe vhathu. (2 Timotheo 3:1-5) Vhakriste vhane vha lwela u lwisana na ḽeneḽo dzema, vha ita zwavhuḓi u humbula nga ha onoyo mufumakadzi wa tshifhingani tsha kale a re Bivhilini, we a vha a tshi tsa nṱha na fhasi tshisimani.

Vhukuma, Rebeka o zwi ṱhogomela uri onoyo mukalaha o mu lavhelesa. Ho vha hu si na zwo khakheaho kha nḓila ye a mu sedza ngayo; zwo vha zwi tshi sumbedza uri o vha o mangala nahone o takala. Musi Rebeka o no fhedza, mukalaha o mu ṋea zwifhiwa zwa dzhuwele dza thengo khulu! Nga zwenezwo, o vhudzisa a ri: “U ṅwana wa nnyi? Mbudze arali nḓuni ya khotsi yau hú na vhudzulo, ri lale hone.” Musi a tshi mu vhudza nga ha muṱa wa hawe, o takala vhukuma. Khamusi o dovha a amba nga mafulufulu, a ri: “Ha hashu hu na maṱanga na mavhele manzhi; na vhulalo vhu hone”—yeneyo yo vha i nḓila ya u sumbedza mafunda samusi onoyo mukalaha o vha a tshi khou tshimbila na vhaṅwe. Nga zwenezwo, o gidimela hayani a yo vhudza mme awe nga ha zwe zwa itea.—Genesi 24:22-28, 32.

Zwi tou vha khagala uri Rebeka o aluswa e na muya wa u ṱanganedza vhaeni. Yeneyi ndi iṅwe ya pfaneleo ine ya si tsha vha hone ṋamusi nahone ndi tshiṅwe tsha tshiitisi tsha u edzisa lutendo lwa onoyo mufumakadzi wa mbilu yavhuḓi. U vha na lutendo kha Mudzimu zwi fanela u ita uri ri vhe na muya wa u ṱanganedza vhaeni. Yehova u na mafunda kha vhoṱhe nahone u ṱoḓa vhagwadameli vhawe vha tshi ita zwenezwo. Musi ri tshi sumbedza mafunda na kha vhane vha si ri sumbedze, ri vha ri tshi khou takadza Khotsi ashu wa ṱaḓulu.—Mateo 5:44-46; 1 Petro 4:9.

Onoyo mukalaha we a vha e tshisimani ndi nnyi? O vha e mulanda wa Abrahamu, ane a vha mukomana wa makhulu wa Rebeka. Nga zwenezwo, o vha o ṱanganedzwa muṱani wa Bethuele, khotsi a Rebeka. Khamusi onoyo mulanda o vha a tshi pfi Eliesere. * Vhaṋe vha muḓi vho mu ṋea zwiḽiwa, fhedzi o hana u ḽa u swika a tshi amba zwe a ḓela zwone. (Genesi 24:31-33) Ri nga mu vhona nga maṱo a muhumbulo a tshi khou amba o takala, ngauri o vha a tshi kha ḓi tou bva u vhona vhuṱanzi ha uri Yehova Mudzimu wawe u khou mu fhaṱutshedza kha wonoyo mushumo wa ndeme. Nga nḓila-ḓe?

Edzani u vhona nga maṱo a muhumbulo Eliesere a tshi khou anetshela mafhungo awe musi Bethuele, khotsi a Rebeka na khaladzi awe Labani vho thetshelesa nga vhuronwane. O vha vhudza uri Yehova o fhaṱutshedza vhukuma Abrahamu ngei Kanana nahone Abrahamu na Sara vha na murwa ane a pfi Isaka, we a vha a tshi ḓo vha muḽaifa. Abrahamu o vha o ṋea onoyo mulanda mushumo wa ndeme vhukuma: O vha a tshi fanela u ṱoḓela Isaka mufumakadzi kha mashaka a Abrahamu ngei Harani.—Genesi 24:34-38.

Abrahamu o ita uri Eliesere a ite muano wa uri a nga si khethele Isaka mufumakadzi kha vhafumakadzi vha Kanana. Ndi ngani? Ngauri Vhakanana vho vha vha sa ṱhonifhi kana u shumela Yehova Mudzimu. Abrahamu o vha a tshi zwi ḓivha uri Yehova u ṱoḓa u ṱarafa vhenevho vhathu nga nṱhani ha mishumo yavho mivhi nga u ya ha tshifhinga. Abrahamu o vha a sa ṱoḓi uri murwa wawe Isaka ane a mu funa, a ḓiṱanganye na vhenevho vhathu na vhuḓifari havho vhu si havhuḓi. O vha a tshi dovha a ḓivha uri murwa wawe u na mushumo wa ndeme wa u ita uri mafulufhedziso a Mudzimu a ḓadzee.—Genesi 15:16; 17:19; 24:2-4.

Eliesere o bvela phanḓa a tshi vhudza vhaṋe vha muḓi uri o rabela Yehova Mudzimu musi a tshi swika tshisimani tsini na Harani. O humbela Yehova uri a khethele Isaka mufumakadzi ane a ḓo mu vhinga. Nga nḓila-ḓe? Eliesere o humbela Mudzimu uri a ite vhungoho ha uri musidzana we a vha a tshi ṱoḓa uri a vhingwe nga Isaka a ḓe tshisimani. O vha a tshi fanela u ṋea Eliesere na kamela dzawe maḓi, musi a tshi mu humbela. (Genesi 24:12-14) Nahone ndi nnyi o itaho ngauralo? Ndi Rebeka! Edzani u humbula nḓila ye a vha a tshi ḓo vha o ḓipfa ngayo arali o pfa Eliesere a tshi khou anetshela muṱa wa hawe eneo mafhungo!

Bethuele na Labani vho kwamiwa nga mafhungo a Eliesere. Vho ri: “Mafhungo haya a bva ha Yehova.” Samusi ho vha hu mvelele, vho ita muano wa mbingano wa uri Rebeka a vhingwe nga Isaka. (Genesi 24:50-54) Nga zwenezwo, naa zwenezwi zwi amba uri Rebeka o vha a sa koni u ḓidzhiela phetho nga ha eneo mafhungo?

Kha vhege dzo fhiraho, Eliesere o vha o amba na Abrahamu nga ha eneo mafhungo a ri: “Khamusi musadzi uyo u ḓo hana u ḓa ngeno na nṋe.” Abrahamu a ri: “U ḓo vhofholowa kha muano uno.” (Genesi 24:39, 41) Na muḓini wa Bethuele, zwine vhasidzana vha zwi amba zwo vha zwi tshi dzhielwa nṱha. Eliesere o vha a tshi khou fhisea vhukuma nge mushumo wawe wa bvelela lwe a vuwa nga matsheloni a humbela arali a tshi nga humela Kanana na Rebeka nga u ṱavhanya. Naho zwo ralo, muṱa wo vha u tshi ṱoḓa u dzula nae nyana maṅwe maḓuvha a fumi. Mafheleloni, vho dzudzanya mafhungo nga heyi nḓila: “Kha ri vhidze musidzana, ri pfe zwine ene a ḓo amba.”—Genesi 24:57.

Nga zwenezwo, Rebeka o vha a tshi fanela u dzhia phetho. O vha a tshi ḓo ri mini? Naa o vha a tshi ḓo luvheledza khotsi awe na khaladzi awe uri a si ye fhethu a sa hu ḓivhi? Kana naa o vha a tshi ḓo zwi dzhia zwi ndugelo u vha tshipiḓa tsha zwiitea zwe zwa vha zwi tshi khou livhiswa nga Yehova? Musi a tshi fhindula o amba nga ha nḓila ye a vha a tshi ḓipfa ngayo nga ha zwenezwi zwithu zwine zwa khou itea nga tshihaḓu vhutshiloni hawe, khamusi na zwi ofhisaho. O ri: ‘Ndi a ṱoḓa u ṱuwa nae.’—Genesi 24:58.

Ndi muya wavhuḓi lungafhani we a u sumbedza! Ṋamusi, mvelele dzashu dzi nga vha dzo fhambana malugana na mbingano, fhedzi ri nga guda zwinzhi kha Rebeka. Zwe zwa vha zwi zwa ndeme vhukuma, ho vha hu si zwine a zwi funa, fhedzi ho vha hu zwine zwa funwa nga Yehova Mudzimu wawe. Musi zwi tshi ḓa kha mbingano ṋamusi, Ipfi ḽa Mudzimu ḽi ṋea vhulivhisi ha khwinesa malugana na mufarisi ane wa nga mu khetha na nḓila ya u vha mufumakadzi kana munna wavhuḓi. (2 Vhakorinta 6:14, 15; Vhaefesa 5:28-33) Ri ita zwavhuḓi nga u tevhela tsumbo ya Rebeka na u ṱoḓa u ita zwithu nga nḓila ya Mudzimu.

Muṱa wa Bethuele wo fhaṱutshedza Rebeka. Debora we a vha e muleli wawe na vhalanda vhawe vha vhasidzana, vha ṱuwa na Eliesere na vhanna vhawe. (Genesi 24:59-61; 35:8) Hu sa athu u fhela tshifhinga, vho vha vho no vha kule na Harani. Lwendo lwo vha lu lulapfu, khamusi lu tshi dzhia khilomithara dza 800 nahone lu nga vha lwo dzhia vhege tharu. Khamusi lwo vha lu si lwendo lwo leluwaho. Rebeka o vha o no vhona kamela nnzhi vhutshiloni hawe, fhedzi ri nga si ambe uri o vha e muṋameli wa kamela a re na tshenzhelo. Bivhili i ṱalusa muṱa wa hawe sa une wa vha na zwifuwo, hu si sa vhavhambadzi vhane vha ṋamela kharavani dza kamela. (Genesi 29:10) Kanzhi vhathu vhane vha ṋamela kamela lwa u tou thoma vha pfa vha songo vhofholowa, naho vho tshimbila lwendo lupfufhi!

Naho zwo ralo, Rebeka o vha o lavhelela nga maṱo matswuku a sa timatimi u guda zwoṱhe zwine a nga kona kha Eliesere nga ha Isaka na muṱa wa hawe. Edzani u vhona nga maṱo a muhumbulo nga madekwana vha tshi khou ora mulilo, onoyo mukalaha a tshi khou mu vhudza nga ha fulufhedziso ḽe Yehova a fulufhedzisa khonani yawe Abrahamu. Mudzimu u ḓo ita uri mutevhe wa lushaka lwa Abrahamu u ḓisele vhathu vhoṱhe phaṱhutshedzo. Humbulani nga ha nḓila ye Rebeka a mangala ngayo musi a tshi ṱhogomela uri fulufhedziso ḽa Yehova ḽi ḓo ḓadzea hu tshi shumiswa ene na Isaka ane a ḓo vha munna wawe!—Genesi 22:15-18.

Ḓuvha ḽe ha ambiwa nga haḽo mathomoni a yeneyi thero ḽo fhedzisela ḽo swika. Musi kharavani i tshi pfuka Vhurwa ḽi tshi vho thoma u kovhela, Rebeka o vhona munna a tshi khou tshimbila masimuni. O vha a tshi vhonala a tshi khou humbula. Bivhili i ri: “A tsa kha kamela yawe.” Khamusi ho ngo vhuya a lindela na kamela i tshi gwadama nahone a vhudzisa mukoma wawe a ri: “Naa ndi nnyi uyo munna ane a ri ṱanganedza a tshi bva fhaḽa masimuni?” Musi a tshi pfa uri ndi Isaka, a ḓifukedza ṱhoho nga ṅwenda. (Genesi 24:62-65) Ndi ngani? Enea maitele o vha a tshi sumbedza u ṱhonifha muthu we a vha a tshi ḓo vha munna wawe. U ḓiṱukufhadza ho raloho hu nga vhonala hu zwithu zwa tshi kale kha vhaṅwe ṋamusi. Naho zwo ralo, vhanna u katela na vhafumakadzi vha nga guda kha u ḓiṱukufhadza ha Rebeka, ngauri a hu na muthu a sa ṱoḓi yeneyo pfaneleo yavhuḓi.

Isaka we a vha e na miṅwaha i ṱoḓaho u vha 40, o vha a tshi kha ḓi lilela mme awe Sara vhe vha fa miṅwahani miraru yo fhiraho. Nga zwenezwo, ri nga kona u amba uri Isaka o vha e munna wa lufuno na vhuthu. Ndi phaṱutshedzo khulwane lungafhani kha onoyo munna uri a ṋewe mufumakadzi a re mushumi wa biko, a ṱanganedzaho vhaeni na ane a ḓiṱukufhadza! Vho farana hani? Bivhili i ri: “A mu funa.”—Genesi 24:67; 26:8.

Na kha riṋe, zwi a leluwa u funa Rebeka naho ho no fhira maḓana a 39 a miṅwaha. Ri nga tama nḓila ye a vha e na tshivhindi ngayo, u vha hawe mushumi wa biko, u ṱanganedza vhaeni na u ḓiṱukufhadza hawe. Roṱhe, u katela vhaṱuku na vhahulwane, vhanna na vhafumakadzi, vha re mbinganoni na vha si ho mbinganoni, ri ita zwavhuḓi ri tshi edzisa lutendo lwawe!