1, 2. (a) Ndi vhukoni vhufhio ha ndeme vhune ra tea u vha naho, nahone ndi ngani? (b) Ri ḓo haseledza mini kha ino thero?

SA VHAKRISTE vha ngoho, ri tea u vha na vhukoni ha u sedzulusa mafhungo na u vha na vhungoho na eneo mafhungo. (Mir. 3:21-23; 8:4, 5) Arali ra sa vha na honoho vhukoni, zwi ḓo lelutshela Sathane na shango ḽawe uri vha ri xedze. (Vhaef. 5:6; Vhakol. 2:8) Ndi ngoho uri arali ri tshi ṱoḓa u ḓivha ngoho ya mafhungo, ri fanela u wana vhuṱanzi ho fhelelaho ha eneo mafhungo. Samusi Mirero 18:13 yo zwi amba, “mu-ṱavhanyedza-u-fhindula á songó pfa u ita zwa vhutsilu, u ḓo shona.”

² Kha ino thero, ri ḓo haseledza nga ha nḓila dzine dza nga ita uri zwi ri konḓele u wana mafhungo nga vhuḓalo na u vha na vhuṱanzi na eneo mafhungo. Ri ḓo dovha ra ṱolisisa vhulivhisi vhu re Bivhilini na tsumbo dzine dza nga ri thusa u khwinisa vhukoni vhune ra vha naho ha u wana mafhungo nga vhuḓalo.

3. Ndi ngani ri tshi tea u tevhela vhulivhisi vhu re kha Mirero 14:15? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

³ Vhathu ṋamusi vha wana mafhungo fhethu ho fhamba-fhambanaho. Eneo mafhungo vha a wana kha inthanethe, thelevishini na zwiṅwe zwishumiswa zwa u phaḓaladza mafhungo. Vhunzhi ha vhathu vha rumelwa mafhungo manzhi nga dzi-email, milaedza na u vhudzwa mafhungo nga khonani dzavho na vhathu vhe  vha vha ḓowela. Samusi ri tshi zwi ḓivha uri hu phaḓaladzwa mafhungo a si one na ane ra si vhe na vhuṱanzi nao, ri tea u sedzulusa nga vhulondi mafhungo ane ra a pfa. Ndi vhufhio vhulivhisi vhu re Bivhilini vhune ha nga ri thusa? Mirero 14:15 i ri: “Tsilu ḽi tenda zwoṱhe zwiambiwa; muthanyi u sedza ṋayo dzawe.”

4. Vhafilipi 4:8, 9 i ri thusa hani u nanga zwine ra zwi vhala, nahone ndi ngani zwi zwa ndeme u vha na vhuṱanzi ho fhelelaho ha mafhungo? (Sedzani bogisi ḽi re na tshiṱoho tshine tsha ri, “ Ndugiselelo Dze Ra Lugiselelwa U Itela Uri Ri Ḓivhe Mafhungo Nga Vhuḓalo.”)

⁴ Ri tea u vha na vhuṱanzi ho fhelelaho uri ri kone u dzhia phetho dzavhuḓi. Nga zwenezwo, ri tea u nanga nga vhulondi mafhungo ane ra a vhala. (Vhalani Vhafilipi 4:8, 9.) A ro ngo tea u fhedza tshifhinga tshashu ri tshi khou sedza mafhungo ane ra si vhe na vhuṱanzi nao kha Inthanethe kana u vhala mafhungo ane a rumelwa kha e-mail ane a phaḓaladza mavhari-vhari. Ndi zwa ndeme u iledza website dzine dza bveledzwa nga vhagunei. Tshipikwa tshavho ndi tsha u shandula ngoho na u ita uri vhathu vha Mudzimu vha si tsha vha na lutendo lwo khwaṱhaho. Mafhungo a si na vhuṱanzi ho khwaṱhaho a ita uri ri dzhie phetho dzi si dzavhuḓi. Ni songo vhuya na nyadza nḓila ine mafhungo ane a si vhe one a nga kwama ngayo nḓila ine na humbula ngayo na mbilu yaṋu.—1 Tim. 6:20, 21.

5. Ndi mafhungo afhio a si one e Vhaisiraele vha a pfa, nahone zwo vha kwama hani?

⁵ Zwi na khombo u tenda mafhungo a si one. Sa tsumbo, humbulani zwe zwa itea tshifhingani tsha Mushe musi ṱholi dza fumi kha dza fumimbili dze dza vha dzo rumiwa uri dzi ye u ṱola Shango ḽo Fulufhedziswaho, dzi tshi vhuya na muvhigo u si wavhuḓi. (Num. 13:25-33) Wonoyo muvhigo wo tshuwisa vhathu vha Yehova na u vha kula nungo. (Num. 14:1-4) Ndi ngani vhathu vho ḓipfa nga yeneyi nḓila? Vhathu vha nga vha vho humbula uri ṱholi dzi nga vha dzi tshi khou amba ngoho samusi vhunzhi hadzo dzo vhuya na mafhungo a si avhuḓi. A vho ngo ṱoḓa u thetshelesa mafhungo avhuḓi e a vhuya na Yoshua na Kalebe vhanna vha fulufhedzeaho. (Num. 14:6-10) Nṱhani ha uri vha wane vhuṱanzi ha vhukuma na u fulufhela Yehova, vho nanga u tenda mafhungo a si one. Vho ita zwa vhutsilu!

6. Ndi ngani ri songo tea u mangala musi ri tshi pfa mafhungo a si avhuḓi nga ha vhathu Yehova?

⁶ Ri tea u vha na vhulondi musi zwi tshi ḓa kha mafhungo ane a ambiwa nga ha vhathu vha Yehova. Ri songo hangwa uri Sathane ndi ene mupomoki wa vhashumeli vha Mudzimu vha fulufhedzeaho. (Nzumb. 12:10) Nga zwenezwo, Yesu o tsivhudza uri vhapomoki vha ḓo ri “pomoka vhuvhi hoṱhe hu u zwifha.” (Mat. 5:11) Arali ra dzhiela nṱha yeneyo tsevho, ri nga si mangale musi ri tshi pfa mafhungo a si avhuḓi nga ha vhathu vha Yehova.

7. Ndi mini zwine ra fanela u zwi humbula musi ri sa athu u rumela dzi-email kana milaedza?

⁷ Naa ni muṅwe wa vhathu vhane vha takalela u rumela dzi-email na milaedza kha khonani dzaṋu na vhathu vhe na vha ḓowela? Arali zwo ralo, musi ni tshi vhona mafhungo maswa o anḓadzwaho kha zwishumiswa zwa u phaḓaladza mafhungo kana u pfa tshenzhelo, ni nga ḓipfa sa ramafhungo ane a ṱoḓa u vha wa u thoma u amba mafhungo a takadzaho. Fhedzi musi ni sa athu u rumela mulaedza kana e-mail, ḓivhudziseni uri: ‘Naa eneo mafhungo ane nda khou ṱoḓa u a phaḓaladza ndi a vhukuma? Naa ndi na vhuṱanzi na eneo mafhungo?’ Arali ni si na vhuṱanzi, ni nga ḓiwana ni tshi khou phaḓaladza mazwifhi. Arali ni tshi khou timatima, ni songo rumela wonoyo mulaedza, fhedzi u thutheni.

8. Ndi mini zwe vhapomoki vha maṅwe mashango vha zwi ita, nahone ri nga vha thusa hani ri sa zwi ṱhogomeli?

⁸ Hu na iṅwe khombo ya u ṱavhanya u pfukisa dzi-email na milaedza. Kha maṅwe mashango, mushumo washu wo thivhelwa.  Vhapomoki vha mashangoni o raloho, vha nga phaḓaladza mafhungo a si avhuḓi ane a nga ita uri ri ofhe kana u ita uri ri si tsha fulufhelana. Humbulani nga zwe zwa itea ngei Soviet Union. Mapholisa a KGB, o phaḓaladza mafhungo a si one a uri vhaṅwe vhahashu vhane vha vha na vhuḓifhinduleli vho fheṱa vhathu vha Yehova. * Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vhunzhi ha vhathu vho tenda eneo mazwifhi nahone vha ḓifhandekanya na ndangulo ya Yehova. Ri livhuwa uri nga murahu vhenevho vhathu vho dovha vha humela ndanguloni ya Yehova, fhedzi vhaṅwe a vho ngo humela ngauri vho vha vha si tsheena lutendo. (1 Tim. 1:19) Ri nga iledza hani eneo makhaulambilu? Ni songo phaḓaladza mafhungo ane ni si vhe na vhuṱanzi nao. Ni songo fulufhela zwoṱhe zwine vhathu vha zwi amba. Ivhani na vhungoho ha uri ni na vhuṱanzi nazwo.

9. Ndi mini zwiṅwe zwine zwa nga ita uri zwi ri konḓele u ḓivha vhungoho ha mafhungo?

⁹ Mafhungo a songo fhelelaho a ita uri zwi ri konḓele u ḓivha vhungoho ha mafhungo. Ri nga si fulufhele ngoho i songo fhelelaho. Ri nga ita hani uri ri si xedzwe nga ngoho i songo fhelelaho?—Vhaef. 4:14.

10. Zwo ḓa hani uri Vhaisiraele vha ḓiwane vha tshi ṱoḓa u lwa na vhahavho, nahone vho thuswa nga mini uri vha si ite zwenezwo?

¹⁰ Ṱhogomelani zwe zwa itea kha Vhaisiraele vha tshifhingani tsha Yoshua, vhe vha vha vha tshi khou dzula thungo ya vhukovhela ha Mulambo wa Yorodane. (Yosh. 22:9-34) Vho wana mafhungo a uri Vhaisiraele vhane vha khou dzula thungo ya vhubvaḓuvha ha Yorodane (vha lushaka lwa Rubeni, Gada, na Manase) vho fhaṱa aletare tsini na Mulambo wa Yorodane. Zwenezwo zwo vha zwi ngoho, fhedzi hu si ngoho yo fhelelaho. Vhaisiraele vhe vha vha vha tshi khou dzula thungo ya vhukovhela vho pfa u nga vhahavho vho shandukela Yehova. Musi vha tshi pfa eneo mafhungo e a vha a songo fhelela, vho kuvhangana u itela u lwa na Vhaisiraele vhe vha vha vha tshi dzula thungo ya vhubvaḓuvha. (Vhalani Yoshua 22:9-12.) Zwi takadzaho ndi uri musi vha sa athu u thoma u vusa dzinndwa, vho ruma vhanna vhane vha vha fulufhela uri vha wane vhuṱanzi ho fhelelaho. Vhenevho vhanna vho guda mini?  Vhaisiraele vha lushaka lwa Rubeni, Gada na Manase, vho fhaṱa aletare hu si ya zwiṱhavhelo, fhedzi ya tshihumbudzo. Yo vha i tshi khou fhaṱelwa uri vhathu vhoṱhe vha zwi ḓivhe uri vho vha vhe vhashumeli vha Yehova vha fulufhedzeaho. Zwi fanela u vha zwo takadza vhukuma Vhaisiraele uri vho dzhia tshifhinga u itela u wana mafhungo nga vhuḓalo musi vha sa athu u vutshela vhahavho!

11. (a) Ndi nga nḓila-ḓe ye Mefibosete a farwa nga nḓila i si yavhuḓi? (b) Davida o vha a tshi nga vha o zwi thivhela nga nḓila-ḓe?

¹¹ Nga zwiṅwe zwifhinga, na riṋe ri nga pfiswa vhuṱungu musi vhathu vho phaḓaladza mafhungo ane a si vhe na ngoho yo fhelelaho nga ha riṋe. Ṱhogomelani tsumbo ya Khosi Davida na Mefibosete. Davida o sumbedza u vha na vhuthu na mafunda musi a tshi ṋea Mefibosete shango ḽe ḽa vha ḽo siiwa nga Saulo makhulu wa Mefibosete. (2 Sam. 9:6, 7) Nga murahu, Davida o vhudzwa mafhungo a si one nga ha Mefibosete. Davida o dzhiela Mefibosete zwoṱhe zwe a vha e nazwo a songo thoma a wana mafhungo nga vhuḓalo. (2 Sam. 16:1-4) Davida o fhedzisela o amba na Mefibosete nahone o ṱhogomela uri o ita vhukhakhi, zwenezwo zwo ita uri a mu humisele zwiṅwe zwa zwithu zwe a vha o zwi dzhia. (2 Sam. 19:25-30) Zwenezwo zwo vha zwi sa ḓo itea arali Davida o vha o dzhia tshifhinga u itela u wana mafhungo nga vhuḓalo, nṱhani ha u dzhia phetho a si na ngoho yo fhelelaho.

12, 13. (a) Yesu o ita mini musi a tshi pomokwa mazwifhi? (b) Ri nga ita mini musi muṅwe muthu a tshi phaḓaladza mazwifhi nga ha riṋe?

¹² Hu pfi mini arali ni tshi khou pomokwa mazwifhi? Yesu na Yohane Mulovhedzi vho vha na yeneyo khaedu. (Vhalani Mateo 11:18, 19.) Yesu o ita mini musi a tshi pomokwa mazwifhi? Ho ngo fhedza tshifhinga na maanḓa awe a tshi khou ḓiimelela. Nṱhani hazwo, o ṱuṱuwedza vhathu uri vha ṱhogomele vhuṱanzi ho fhelaho. O vha a tshi ṱoḓa uri vha livhise ṱhogomelo kha zwe a zwi ita na zwe a zwi funza. Samusi Yesu o zwi amba, “vhuṱali vhu vhonala nga mishumo yaho.”

¹³ Ri nga guda ngudo ya ndeme kha Yesu. Nga zwiṅwe zwifhinga, vhathu vha nga amba zwithu zwi si zwavhuḓi kana mazwifhi nga ha riṋe. Samusi zwi tshi ḓo vha zwo ri tsitsela tshirunzi, zwi nga ita uri ri ṱoḓe u ita zwiṅwe zwithu nga hazwo. Hu na zwiṅwe zwine ra nga zwi ita. Arali muṅwe muthu a phaḓaladza mazwifhi nga ha riṋe, ri nga tshila nga nḓila ine a hu na muthu na muthihi ane a nga tenda eneo mazwifhi. Ndi ngoho uri nḓila ye Yesu a tshila ngayo yo sumbedza uri nḓila ine Mukriste a tshila ngayo i nga fhungudza vhunzhi ha mazwifhi e a pomokwa one.

14, 15. U ḓitika nga riṋe vhaṋe zwi nga vha hani tshikwekwe?

¹⁴ Zwi nga vha khaedu u wana mafhungo nga vhuḓalo u itela u dzhia phetho dzavhuḓi. U sa fhelela hashu ndi iṅwe ya thaidzo khulwane ine ra vha nayo. Hu pfi mini arali ri na miṅwaha minzhi ri tshi khou shumela Yehova nga u fulufhedzea? Khamusi ri nga vha ri na vhuṱali na u kona u ṱalukanya. Vhaṅwe vha nga ri ṱhonifha nga nṱhani ha nḓila ine ra ita ngayo zwithu. Naa zwenezwo zwi nga vha tshikwekwe?

¹⁵ Ndi ngoho uri u ḓitika nga riṋe vhaṋe zwi nga vha tshikwekwe. Nḓila ine ra ḓipfa ngayo na nḓila ine ra humbula ngayo zwi nga langa mihumbulo yashu. Ri nga ḓipfa u nga ri pfesesa vhuimo khwine naho ri si na vhuṱanzi ho fhelelaho. Zwenezwo zwithu zwi na khombo! Bivhili i ri tsivhudza uri ri si ḓitike nga riṋe vhaṋe.—Mir. 3:5, 6; 28:26.

16. Kha tsumbo i re afho nṱha, ho itea mini resiturente, nahone Tom o ṱavhanya a humbula mini?

¹⁶ Ṱhogomelani tsumbo ine zwenezwo zwa nga itea ngayo. Muṅwe muhulwane a re na  tshenzhelo ane a pfi Tom o vha o ya resiturente ḽiṅwe ḓuvha nga madekwana. Musi e henefho, o vha o mangala musi a tshi vhona muṅwe muhulwane ane a pfi John o dzula kha ḽiṅwe ṱafula na muṅwe mufumakadzi. Tom o vhona vhenevho vhathu vha tshi khou sea, u ḓiphina na u kuvhatedzana. O tou ṋaṋa u khukhulisea. Hu ḓo itea mini kha mufumakadzi wa John? Naa zwenezwi zwi ḓo ita uri vha ṱalane? Hu pfi mini nga vhana vhawe? Tom o vhuya a vhona makhaulambilu o raloho tshifhingani tsho fhiraho. No vha ni tshi ḓo ḓipfa hani arali hu inwi no zwi vhonaho?

17. Ndi mini zwe Tom a zwi guda, nahone ri guda mini?

¹⁷ Kha ri vhone uri ho itea mini. Naho Tom o ṱavhanya a humbula uri John ha khou fulufhedzea kha mufumakadzi wawe, naa o vha e na vhuṱanzi nazwo? Tom o founela John eneo madekwana. Humbulani nga ha nḓila ye Tom a ḓipfa o no vhofholowa ngayo musi a tshi wanulusa uri onoyo mufumakadzi ndi khaladzi ya John ya malofhani we a vha o ḓa kha yeneyo ḓorobo a tshi khou bva kule. Ho vha hu kale vho guma u vhonana. Nga nṱhani ha uri khaladzi awe o vha a tshi khou fhira nga henefho lwa tshifhinganyana, John o vha a tshi nga kona fhedzi u ṱangana nae resiturente. Mufumakadzi wawe ho ngo kona u vha hone. Zwi takadzaho ndi uri Tom ho ngo ṱavhanya u phaḓaladza mafhungo a si one. Ri guda mini? Hu sa londwi tshenzhelo ine ra nga vha ri nayo sa Mukriste, a zwi ambi uri ri ḓivha mafhungo oṱhe nga vhuḓalo.

18. Ndi mini zwine zwa nga ita uri ri fulufhele mafhungo a si one nga wahashu?

¹⁸ Zwi nga ri konḓela u sedzulusa mafhungo nga nḓila yo teaho arali eneo mafhungo a tshi kwama wahashu ane ra si dzule murunzi muthihi nae. Arali ra dzula ri tshi humbula nga khuḓano ine ra vha nayo na wahashu, zwi nga ita uri ri thome u humbulela wahashu zwithu zwi si zwavhuḓi. Arali ra pfa mafhungo a si avhuḓi nga onoyo wahashu, zwi nga ri lelutshela uri ri zwi kholwe. Ri guda mini? Arali ra dzula ri tshi humbulela vhahashu zwithu zwi si zwavhuḓi, ri nga fhedzisela ri tshi khou wana mafhungo a si one. (1 Tim. 6:4, 5) Ri nga iledza zwenezwo zwithu nga u sa tendela vivho na tsinyuwo zwi tshi sima midzi mbiluni dzashu. Nṱhani ha u vha na eneo mavhonele a si avhuḓi, ri fanela u humbula uri Yehova u ṱoḓa ri tshi funa vhahashu na u vha hangwela zwi tshi bva mbiluni.—Vhalani Vhakolosa 3:12-14.

19, 20. (a) Ndi vhufhio vhulivhisi vhu re Bivhilini vhune ha nga ri thusa u sedzulusa mafhungo nga nḓila yo teaho? (b) Ri ḓo haseledza mini kha thero i tevhelaho?

¹⁹ Ṋamusi zwi a konḓa u wana vhuṱanzi vhune ra nga vhu fulufhela na u sedzulusa vhungoho ha mafhungo. Ndi ngani? Vhunzhi ha mafhungo ha na vhuṱanzi ho fhelelaho nahone a ro ngo fhelela. Ndi mini zwine zwa nga ri thusa u sedzana na yeneyo khaedu? Ri tea u ḓivha na u shumisa vhulivhisi vhu re Bivhilini. Vhuṅwe ha vhulivhisi ndi ha uri ndi vhutsilu nahone zwi a shonisa u fhindula mafhungo ni songo thoma na ḓivha ngoho nga vhuḓalo. (Mir. 18:13) Vhuṅwe vhulivhisi vhu re Bivhilini vhu ri humbudza uri ri songo tenda mafhungo maṅwe na maṅwe ri songo thoma ra vhudzisa. (Mir. 14:15) Hu sa londwi tshifhinga tshe ra tshi fhedza ri Vhakriste, a ro ngo tea u ḓitika nga riṋe vhaṋe. (Mir. 3:5, 6) Vhulivhisi vhu re Bivhilini vhu ḓo ri tsireledza arali ri tshi ṱoḓa vhuṱanzi ho fhelelaho u itela u wana vhungoho ha mafhungo na u dzhia phetho dza vhuṱali.

²⁰ Fhedzi hu kha ḓi vha na iṅwe khaedu. Zwo ḓowelea uri muthu a haṱule vhaṅwe vhathu o sedza mbonalo ya nga nnḓa. Kha thero i tevhelaho, ri ḓo haseledza nga ha maṅwe masia ane a nga ita uri ri ite honohu vhukhakhi na nḓila ine ra nga vhu iledza ngayo.