VHUKATI ha Ṱhanzi dzi fhiseaho, hu na vhahashu vhanzhi vha tshisadzini vhane vha shuma hune ha vha na ṱhoḓea khulwane dza vhahuweleli vha Muvhuso kha maṅwe mashango. Vhaṅwe vhavho vha na miṅwaha minzhi vha tshi shuma kha maṅwe mashango. Ndi mini zwo vha thusaho miṅwahani yo fhiraho uri vha pfulutshele kha maṅwe mashango? Ndi mini zwe vha zwi guda musi vha tshi shuma kha maṅwe mashango? Vhutshilo havho ho vha hani? Ro vhudzisa vhaṅwe vha vhenevha vhahashu vhane vha vha na tshenzhelo. Arali ni wahashu wa tshisadzini a siho mbinganoni nahone ni na lutamo lwa u ita zwo engedzeaho vhuḓinḓani, ri na vhungoho ha uri ni ḓo vhuyelwa nga zwe vha zwi amba. Vhukuma, vhathu vha Mudzimu vhoṱhe vha nga vhuyelwa nga u guda kha tsumbo dzavho.

Naa ni a ḓivhudzisa arali ni tshi nga kona u shuma sa muvulanḓila kha ḽiṅwe shango? Anita ane zwino a vha miṅwahani ya vhu-70, o vha a sa fulufheli vhukoni hawe. O alutshela ngei England nahone o thoma u vula nḓila e na miṅwaha ya 18. O ri: “Ndi takalela u gudisa vhaṅwe nga ha Yehova, fhedzi ndo vha ndi sa vhuyi nda humbula uri ndi nga shuma kha ḽiṅwe shango. A tho ngo vhuya nda guda luṅwe luambo nahone ndo vha ndi na vhungoho ha uri ndi nga si kone u ḓivha dziṅwe nyambo. Nga zwenezwo, ndo vha ndo mangala musi ndi tshi rambiwa Tshikoloni tsha Gilead. Ndo vha ndi sa humbuli uri hu nga rambiwa muthu ane a nga nṋe. Fhedzi ndo humbula uri, ‘Arali Yehova a tshi vhona u nga ndi nga zwi ita, ndi ḓo lingedza.’ Zwenezwo zwo itea miṅwahani ya 50 yo fhiraho. U bva tsheetsho, ndi shuma sa murumiwa ngei Dzhapani.” O dovha a ri: “Nga zwiṅwe zwifhinga, ndi vhudza vhaṅwe vhahashu vha tshisadzini vhaswa uri, ‘Dzhiani mukhwama waṋu nahone ri shume roṱhe kha mushumo wa ndeme vhukuma!’ Zwi ntakadzaho ndi uri vhanzhi vho ita nga u ralo.”

Vhunzhi ha vhahashu vha tshisadzini vhe vha shuma kha maṅwe mashango, mathomoni vho vha vha tshi timatima u pfuluwa. Vho vha hani na tshivhindi?

Maureen ane zwino a vha miṅwahani ya vhu-60, o ri: “Musi ndi tshi aluwa, ndo vha ndi tshi tama u vha na vhutshilo vhu re na ndivho vhune ha ita uri ndi thuse vhaṅwe.” Musi a tshi vha na miṅwaha ya 20, o pfulutshela ngei Quebec, Canada he ha vha hu na ṱhoḓea khulwane ya vhavulanḓila vho engedzeaho. O ri: “Nga murahu ndo rambiwa Tshikoloni tsha Gilead, fhedzi ndo vha ndi tshi ofha u ya kha vhathu ndi sa vha ḓivhi. Ndo vha ndi tshi vhilaedziswa nga u sia mme anga vhe vha vha vha tshi khou ṱhogomela khotsi anga vhe vha vha vha tshi khou lwala. Ndo fhedza tshifhinga tshinzhi ndi tshi khou tevhulela Yehova zwi re mbiluni nga ha enea mafhungo. Musi ndi tshi vhudza vhabebi vhanga nga ha enea mafhungo, vho nṱuṱuwedza uri ndi ye Tshikoloni tsha  Gilead. Ndo dovha nda vhona vhahashu vha tshivhidzoni tsha henefho vha tshi tikedza vhabebi vhanga. U vhona thuso ya Yehova zwo nthusa uri ndi fulufhele uri na nṋe u ḓo nṱhogomela. Nga tshenetsho tshifhinga ndo vha ndo lugela u ṱuwa!” U bva nga 1979, Maureen o shuma lwa miṅwaha i fhiraho 30 sa murumiwa ngei Vhukovhela ha Afurika. Zwino samusi Maureen a tshi khou ṱhogomela mme awe ngei Canada, u kha ḓi shuma sa muvulanḓila o khetheaho. Musi a tshi humbula nga ha miṅwaha ye a i fhedza a tshi khou shuma kha maṅwe mashango, o ri: “Yehova o dzula a tshi nṋea zwe nda vha ndi tshi zwi ṱoḓa musi ndi tshi zwi ṱoḓa.”

Wendy ane zwino a vha miṅwahani ya vhu-60, o thoma u vula nḓila ngei Australia e miṅwahani ya vhufumi. O ri: “Ndo vha ndi tshi shona nahone zwo vha zwi tshi nkonḓela u amba na vhathu ndi sa vha ḓivhi. Fhedzi u vula nḓila zwo ngudisa u davhidzana na vhathu vha mifuda yoṱhe nahone zwo ita uri ndi si tsha shona. Nga murahu, ndo ṱhogomela uri ndo no vha na tshivhindi. U vula nḓila zwo ngudisa u ḓitika nga Yehova nahone ndo thoma u pfa ndo vhofholowa u shuma kha maṅwe mashango. Zwiṅwe hafhu, muṅwe wahashu wa tshisadzini a siho mbinganoni we a shuma sa murumiwa lwa miṅwaha i fhiraho 30 ngei Dzhapani o nkhumbela uri ndi shume nae lwa miṅwedzi miraru. U shuma nae zwo nṱuṱuwedza uri ndi pfulutshele kha ḽiṅwe shango.” Nga vho-1980, Wendy o pfutshela ngei Vanuatu, tshiṱangadzimeni tshine tsha vha kule nga khilomithara dza 1 770 u bva vhubvaḓuvha ha Australia.

Wendy u kha ḓi dzula ngei Vanuatu, zwino u shuma ofisini ya vhaṱalutshedzeli. O ri: “Zwi a ntakadza vhukuma u vhona hu tshi thomiwa zwigwada na zwivhidzo fhethu hune ha vha kule. Ndi ndugelo khulwane vhukuma u shela mulenzhe kha mushumo wa Yehova kha zwenezwi zwiṱangadzime.”

Kumiko ane zwino a vha miṅwahani ya vhu-60, o vha a tshi khou shuma sa muvulanḓila wa tshifhinga tshoṱhe ngei Dzhapani u swika muthu we a vha a tshi vula nae nḓila a tshi mu humbela uri vha pfulutshele Nepal. Kumiko o ri: “O vha a tshi nkhumbela tshifhinga tshoṱhe uri ri pfuluwe, fhedzi ndo vha ndi tshi hana. Ndo vha ndi tshi vhilaedziswa nga u guda luṅwe luambo luswa na u ḓowelana na fhethu. Ho dovha ha vha na thaidzo dza masheleni a u pfulutshela kha ḽiṅwe shango. Musi ndi tshi kha ḓi humbulisisa nga ha eneo mafhungo, ndo thulwa nga tshikuta nahone nda iswa vhuongeloni. Musi ndi henefho ndo humbula uri: ‘Ndi nnyi ane a ḓivha zwine zwa nga dovha zwa itea kha nṋe? Ndi nga kha ḓi vha na thaidzo dza mutakalo nahone nda si tsha vha na tshibuli tsha u vula nḓila kha ḽiṅwe shango. Naa ndi nga si kone u shuma kha ḽiṅwe shango ṅwaha muthihi fhedzi?’ Ndo humbela Yehova nga thabelo uri a nthuse u dzhia vhukando.” Musi a tshi bva vhuongeloni, Kumiko o ya a dalela shango ḽa ngei Nepal nahone nga murahu, ene na we a vha a tshi vula nae nḓila vha pfulutshela henengei.

 Musi a tshi humbula nga ha miṅwaha ya fumi yo fhiraho e tshumeloni ngei Nepal, Kumiko o ri: “Ndo vha ndi si tsha vhilaela. Ndi a takala vhukuma uri ndo ya u shuma hune ha vha na ṱhoḓea khulwane. Kanzhi musi ri tshi huwelela muḓini, vhahura vhaṱanu kana vha rathi vha a ḓa u thetshelesa. Na vhana vhaṱuku vha a nkhumbela zwibammbiri zwa Bivhili. Zwi a takadza vhukuma u huwelela fhethu hune ha vha na vhathu vhane vha vha na dzangalelo.”

A zwi mangadzi uri vhenevha vhahashu vha tshisadzini vha siho mbinganoni vho sedzana na khaedu. Vho dzi kunda hani?

Diane wa ngei Canada o ri: “Mathomoni zwo vha zwi tshi nkonḓela u vha kule na hayani.” Zwino u miṅwahani ya vhu-60 nahone o shuma sa murumiwa lwa miṅwaha ya 20 ngei Ivory Coast. O dovha a ri: “Ndo humbela Yehova uri a nthuse u funa vhathu vhane nda huwelela khavho. Muṅwe Wahashu ane a pfi Jack Redford we a vha e mugudisi Tshikoloni tsha Gilead, o amba uri mathomoni ri nga thithisea kana u tshuwa musi ri tshi vhona nḓila ine vhathu vha tshila ngayo, zwihuluhulu musi ri tshi vhona vhathu vhane vha tambula vhukuma. Fhedzi o ri: ‘Ni songo livhisa ṱhogomelo kha nḓila ine vhathu vha tambula ngayo. Livhisani ṱhogomelo kha vhathu, zwifhaṱuwo zwavho na maṱo avho. Sedzani nḓila ine vha aravha ngayo musi vha tshi pfa ngoho i re Bivhilini.’ Ndi zwe nda ita nahone zwo vha phaṱhutshedzo khulwane vhukuma! Musi ndi tshi vha khuthadza nga ha mulaedza wa Muvhuso, ndi vhona zwifhaṱuwo zwavho zwi tshi tsha!” Ndi mini zwiṅwe zwe zwa thusa Diane uri a ḓowelane na vhuimo ha ḽiṅwe shango? O ri: “Ndo vha na vhukonani ha tsini na vhagudiswa vhanga vha Bivhili nahone zwo ntakadza vhukuma musi ndi tshi vhona vha tshi vha vhashumeli vha Yehova vha fulufhedzeaho. Ndo ḓipfa ndi hayani. Samusi Yesu o fulufhedzisa, ndo wana vhomme na vhokhotsi, vharathu, vhakomana na dzikhaladzi dza lwa muya.”—Marko 10:29, 30.

Anne ane zwino a vha miṅwahani ya vhu-40, u shuma fhethu he mushumo washu wa thivhelwa hone ngei Asia. O ri: “Kha miṅwaha minzhi yo fhiraho, ndo shuma mashangoni o fhamba-fhambanaho nahone ndo vha ndi tshi dzula na vhahashu vha tshisadzini vhane vha vha na vhubvo na vhumuthu vhu sa fani na hanga. Nga zwiṅwe zwifhinga, zwenezwo zwo ita uri ri si pfesesane nahone ri tshi pfisana vhuṱungu. Musi zwenezwo zwi tshi itea, ndo lingedza u vhumba vhukonani na vhathu vhe nda vha ndi tshi dzula navho na u pfesesa mvelele yavho khwine. Ndo dovha nda shuma nga nungo dzoṱhe u itela u vha sumbedza lufuno na u vha humbulela. Ndi a takala vhukuma ngauri honoho vhuḓidini ho ita uri hu vhe na mvelelo dzavhuḓi na vhukonani nahone zwenezwo zwo nthusa uri ndi konḓelele mushumo wanga.”

 Nga 1993, wahashu wa tshisadzini ane a pfi Ute ane zwino a vha miṅwahani ya vhu-50 wa ngei Dzheremane, o humbelwa uri a ye u shuma sa murumiwa ngei Madagascar. O ri: “Mathomoni zwo vha zwi tshi nkonḓela u guda luambo lwa henefho, u ḓowelana na mutsho na u sedzana na vhulwadze ha malaria, zwitzhili, na ṋowana. Fhedzi ndo wana thuso. Vhahashu vha tshisadzini vha henefho, vhana vhavho na vhagudiswa vhanga vha Bivhili vho ngudisa luambo vha sa fheli mbilu. Muthu we nda vha ndi murumiwa nae, o nṱhogomela musi ndi tshi khou lwala. Fhedzi zwihuluhulu Yehova o nthusa. Tshifhinga tshoṱhe ndo vha ndi tshi mu vhudza mbilaelo dzanga nga thabelo. Ndo vha ndi tshi lindela uri Yehova a fhindule thabelo dzanga ndi sa fheli mbilu, nga zwiṅwe zwifhinga zwo vha zwi tshi dzhia maḓuvha kana miṅwedzi i si gathi. Yehova o tandulula thaidzo dzanga dzoṱhe.” Ute u na miṅwaha ya 23 a tshi khou shuma ngei Madagascar.

U fana na vhaṅwe vhane vha shuma hune ha vha na ṱhoḓea, vhahashu vha tshisadzini vha siho mbinganoni vhane vha dzula kha maṅwe mashango, kanzhi vha amba uri u shuma kha ḽiṅwe shango zwi ita uri vha takale. Ndi dzifhio dziṅwe phaṱhutshedzo dzine vha dzi wana?

Heidi ane zwino a vha miṅwahani ya vhu-70 wa ngei Dzheremane, o shuma sa murumiwa ngei Ivory Coast u bva nga 1968. O ri: “Zwithu zwine zwa ntakadza vhukuma ndi u vhona vhana vhanga vha lwa muya vha tshi ‘tshimbila ngohoni.’ Vhaṅwe vhe nda vha ndi tshi guda navho Bivhili, zwino ndi vhavulanḓila na vhahulwane vha tshivhidzo. Vhunzhi havho vha mmbidza Mma kana Gugu. Muṅwe wa vhenevha vhahulwane, mufumakadzi wawe na vhana vha ndzhia sa tshipiḓa tsha muṱa. Nga zwenezwo, Yehova o nṋea murwa, mazwale na vhaḓuhulu vhararu.”—3 Yoh. 4.

Karen ane zwino a vha miṅwahani ya vhu-70 wa ngei Canada, o shuma miṅwaha i fhiraho 20 ngei Vhukovhela ha Afurika. O ri: “Mushumo wa vhurumiwa wo ngudisa u ḓidzima zwiṅwe zwithu, lufuno na u sa fhela mbilu. Zwiṅwe hafhu, u shuma na vhathu vhane vha bva fhethu ho fhamba-fhambanaho zwo ita uri ndi vhe na mavhonele avhuḓi. Ndo guda uri hu na nḓila dzo fhamba-fhambanaho dza u ita zwithu. Ndi phaṱhutshedzo khulwane vhukuma u vha na dzikhonani shangoni ḽoṱhe! Naho vhutshilo hashu na mishumo yashu zwo shanduka, fhedzi ri kha ḓi vha dzikhonani.”

Margaret ane zwino a vha miṅwahani ya vhu-70 wa ngei England u shuma sa murumiwa ngei Laos. O ri: “U shuma kha maṅwe mashango zwo nthusa uri ndi kone u vhona nḓila ine Yehova a sendedza ngayo vhathu vha tshaka dzoṱhe na vhubvo ho fhamba-fhambanaho ndanguloni yawe. Yeneyo tshenzhelo yo khwaṱhisa vhukuma lutendo lwanga. Zwenezwo zwi nṋea fulufhelo ḽa uri Yehova u khou livhisa ndangulo yawe na uri ndivho yawe i ḓo ḓadzea.”

Vhukuma, vhahashu vha tshisadzini vhane vha shuma kha maṅwe mashango vha na bvumo ḽavhuḓi kha tshumelo ya Vhukriste. Vha fanela u khoḓiwa. (Vhahaṱ. 11:40) Zwi takadzaho ndi uri tshivhalo tshi khou engedzea. (Ps. 68:11) Naa ni nga shandula vhuimo haṋu nahone na tevhela tsumbo dza vhahashu vha tshisadzini vhe ha ambiwa nga havho kha ino thero? Arali na ita nga u ralo, ni ḓo ‘thetshela na u vhona vhuthu ha Yehova uri ndi vhungafhani.’—Ps. 34:8.