U Vanganya Vhurereli —Naa Ndi Nḓila Ya Mudzimu?
“Naa vhurereli vhu a ri ṱanganya kana u ri fhandekana?” Yeneyo mbudziso yo vhudziswa vhavhali vha gurannḓa ine ya pfi The Sydney Morning Herald. Kha vhe vha aravha, vhunzhi havho—vha phesenthe dza 89—vho vhona u nga vhurereli vhu a ri fhandekanya.
NAHO zwo ralo, vhane vha tikedza u vanganywa ha vhurereli vha vhona zwithu nga nḓila yo fhambanaho tshoṱhe na yeneyo. Eboo Patel muthomi wa Interfaith Youth Core o vhudzisa uri: “Ndi vhurereli vhufhio vhune ha si pfele vhuṱungu . . . , vhune ha si ṱhogomele mupo . . . , vhune ha si vhe na muya wa u ṱanganedza vhaeni.”
Ndi ngoho uri Vhabudda, Vhakatolika, Vhaporotesitante, Vhahindu, Vhamuslim na vhaṅwe vhanzhi vho no ḓi vhuya vha shumisana u itela u lwisana na vhushai, u lwela ndugelo dza vhathu, u fheliswa ha bomo dzine dza bwelwa fhasi kana u ita uri vhathu vha ṱhogomele mafhungo ane a kwama mupo. Vhurereli ho fhamba-fhambanaho ho no ṱangana u itela u haseledza nga ha nḓila ine ha nga tikedza ngayo u pfesesana na u ṱuṱuwedzana. Vha pembelela u vha havho na vhuthihi nga u funga makhanḓela, u ita vhuṱambo, muzika, u rabela na zwiṅwe-vho.
Naa u ṱangana ha vhurereli ndi yone nḓila ya u fhungudza phambano dzi re hone vhukati havho? Naa u vanganywa ha vhurereli ndi yone nḓila ine Mudzimu a i shumisa u itela uri shango ḽi vhe khwine?
VHUTHIHI VHU NGA SWIKELELWA HANI?
Ḽiṅwe dzangano ḽihulwane ḽa u vanganywa ha vhurereli ḽo zuwa uri ḽi na miraḓo ine ya imela kereke dzo fhamba-fhambanaho dzi fhiraho 200 nahone ḽi wanala mashangoni a 76. Ḽo amba uri tshipikwa tshaḽo tshihulwane ndi u “ṱuṱuwedza u konḓelelana na u shumisana na vhurereli ho fhamba-fhambanaho ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe.” Naho zwo ralo, zwenezwo zwo konḓa u zwi ita. Sa tsumbo, u ya nga vhadzudzanyi, ḽiṅwalwa ḽavho ḽa thendelano ḽo vha ḽo tea u ṅwalwa nga vhuronwane u itela uri ḽi si sinyuse vhurereli vhunzhi vhu songo sainaho ḽeneḽo ḽiṅwalwa. Ndi ngani? Tshiṅwe tshiitisi tsho vha tshi tsha uri vho vha vha sa tendelani kha ḽa uri Mudzimu a katelwe kha ḽeneḽo ḽiṅwalwa. Vho phetha nga ḽa uri hu si katelwe Mudzimu kha ḽeneḽo ḽiṅwalwa.
Arali Mudzimu a sa katelwa, zwi thusa mini u vha na lutendo? Zwiṅwe hafhu, honoho u vanganywa ha vhurereli ho fhambana hani na madzangano ane a thusa vhathu? Ndi ngazwo tshigwada tshenetsho tsha vhurereli tshi tshi ḓivhidza dzangano ḽi tikedzaho vhuthihi.
NAA ZWO EḒANA U SOKOU ṰUṰUWEDZA PFANELEO DZAVHUḒI?
Dalai Lama, mutikedzi muhulwane wa u vanganya vhurereli, o ri: “Vhurereli hoṱhe vhuhulwane vhu khuthadza zwithu zwi fanaho zwi ngaho: lufuno, u pfela vhuṱungu na u hangwelana.” O dovha a engedza a ri: “Dzenedzi pfaneleo dzi fanela u vha
tshipiḓa tsha vhutshilo hashu ha ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe.”Ndi ngoho uri dzenedzi pfaneleo dzi ngaho lufuno, u pfela vhuṱungu na u hangwelana ndi dza ndeme vhukuma. Kha zwine zwa vhidzwa Mulayo Muhulwane, Yesu o ri: “Zwoṱhe zwine na ṱoḓa vhathu vha tshi ni ita, na inwi ni vha ite nga u ralo.” (Mateo 7:12) Fhedzi naa lutendo lu sokou vha mafhungo a u tikedza zwithu zwavhuḓi fhedzi?
Musi muapostola Paulo a tshi amba nga ha vhathu vhanzhi vha misini yawe vhe vha amba uri vha shumela Mudzimu o ri: “Vha ṱanzielela zwauri vha a fhisetshela Mudzimu; fhedzi hu si u ya nga nḓivho yo teaho.” Thaidzo yo vha i ifhio? Paulo o ri: “Ngauri a vha ḓivhi u luga ha Mudzimu, fhedzi vha ṱoḓa nḓila u ya nga zwine vha zwi funa.” (Vharoma 10:2, 3) Nga nṱhani ha uri vho vha vha tshi shaya nḓivho yo teaho ya zwe Mudzimu a vha a tshi ṱoḓa vha tshi zwi ita, u fhisea havho—na lutendo—vhukuma zwo vha zwi mahandana.—Mateo 7:21-23.
MAVHONELE A BIVHILI NGA HA U VANGANYA VHURERELI
Yesu o ri: “Hu takala vhadzia-mulalo.” (Mateo 5:9) Yesu o ita zwe a vha a tshi zwi funza ho ngo tikedza vhuvemu nahone o huwelela nga ha mulalo kha vhathu vhane vha bva kha vhurereli ho fhamba-fhambanaho. (Mateo 26:52) Vhe vha aravha zwavhuḓi vho kokodzelwa kha mbofho yo khwaṱhaho ya lufuno. (Vhakolosa 3:14) Fhedzi naa tshipikwa tsha Yesu tsho vha tshi u sokou khuthadza vhuthihi vhukati ha vhathu vha vhubvo ho fhamba-fhambanaho u itela uri vha tshilisane nga mulalo? Naa o ṱanganela na vhaṅwe kha maitele avho a vhurereli?
Vharangaphanḓa vha vhurereli vha zwigwada zwa Vhafarisei na Vhasadukei vho pikisa Yesu lwa tshiṱuhu—vho ṱoḓa na u mu vhulaha. O aravha hani? Yesu o vhudza vhafunziwa vhawe a ri: “Vha litsheni. Ndi vho pofulaho vha tshi tshimbidza vho pofulaho.” (Mateo 15:14) Yesu ho ngo tikedza u vangana ha vhurereli na vhenevho vhathu.
Nga murahunyana ho vhumbwa tshivhidzo tsha Vhukriste ngei Korinta, Gerika—muḓi we wa vha u tshi ḓivhelwa mvelele dza vhurereli ho fhamba-fhambanaho. Vhakriste vho vha vha tshi tshila hani henefho fhethu? Muapostola Paulo o vha ṅwalela uri: “Ni songo ḓikungela dzhogo na vha sa tendiho.” Ndi ngani o ralo? Paulo o ombedzela uri: “Kristo na Sathane vha nga anḓana nga nḓila-ḓe? Kana mutendi u na vhushaka-ḓe na muthu ane a si vhe mutendi?” Nga murahu a vha ṋea nyeletshedzo ine ya ri: “Ibvani vhukati havho, ni ḓifhambanye navho.”—2 Vhakorinta 6:14, 15, 17.
Zwi tou vha khagala uri Bivhili a i tikedzi u vanganya vhurereli. Fhedzi ni nga kha ḓi ḓivhudzisa uri, ‘Vhuthihi ha ngoho vhu nga wanala nga nḓila-ḓe?’
U FHAṰA VHUTHIHI HA NGOHO
Khamphani dza u fhaṱa dzi na vhashumi vhanzhi. Naa vha nga kona u ita mushumo wavho arali vha sa tendelana uri vha ḓo shumisa pulane ifhio?
Zwo tou ralo musalauno kha madzangano ane a vanganya vhurereli. Naho hu tshi khuthadzwa u shumisana na u ṱhonifhana, a hu na u tendelana kha lutendo lwavho. Nga zwenezwo, vhuḓifari na pfunzothendwa dzavho zwi ita uri hu vhe na u fhandekana hu hulwane vhukuma.
Bivhili i na zwilinganyo zwa Mudzimu zwine zwa fana na pulane. Ri nga tshila u tendelana na zwine Bivhili ya amba zwone. Vhe vha zwi ita vho kona u kunda tshiṱalula, luvhengelambiluni lwa vhurereli nahone vha guda u shuma vhoṱhe nga mulalo na vhuthihi. Mudzimu o dzula o zwi amba musi a tshi ri: “Ndi hone ndi tshi ḓo ṋea dzitshakha milomo yo ṱambaho, uri vhoṱhe vha rerele nga dzina ḽa Yehova, vha vhe vhalanda vhawe vhé vhathihi.” U vha na “milomo yo ṱambaho” zwi ita uri hu vhe na vhuthihi, zwine zwa vha tshilinganyo tsha Mudzimu tsha vhurabeli.—Tsefanya 3:9; Yesaya 2:2-4.
Ṱhanzi dza Yehova dzi a ni ramba uri ni dalele Holo ya Muvhuso ine ya vha tsini na hune na dzula hone, u itela uri ni vhone mulalo na vhuthihi zwi mangadzaho zwine zwa vha hone vhukati havho.—Psalme ya 133:1.