Hai, Bivhili yoṱhe i a tshimbidzana. Hu nga vha hu na dziṅwe ndimana dzine dza vhonala u nga dzi a hanedzana, fhedzi dzenedzo ndimana dzi nga pfeseswa zwavhuḓi arali na nga shumisa nḓila nthihi kana dzo engedzeaho dzi tevhelaho:

1.   Sedzani vhubvo ha mafhungo. Muṅwali muṅwe na muṅwe a nga vhonala u nga u a ḓihanedza arali maipfi awe a sa tendelani na vhubvo ha mafhungo.

2.   Ṱhogomelani mavhonele a muṅwali. Ṱhanzi dze dza vhona zwiitea dzi nga ṱalusa zwithu nga nḓila ye zwa itea ngayo, fhedzi dzi nga si zwi ambe kokotolo kana u amba zwidodombedzwa zwoṱhe.

3.   Humbulani nga ha ḓivhazwakale na mvelele.

4.   Ḓivhani phambano ya nḓila ye maipfi a shumiswa ngayo, vhukati ha zwe zwa itea zwa vhukuma na zwa pfanyisedzo.

5.   Ṱhogomelani uri muthu anga vha o shela mulenzhe kha zwiṅwe zwithu, fhedzi a nga vha a songo zwi ita zwa vhukuma. a

6.   Shumisani Bivhili yo ṱalutshedzelwaho zwavhuḓi.

7.   Iledzani u vhambedza zwine Bivhili ya zwi amba na pfunzo dza vhurereli kana pfunzo dza mazwifhi.

 Tsumbo dzi tevhelaho dzi sumbedza nḓila ine dzenedzi nyeletshedzo dza ṱalutshedza ngayo zwine zwa ita uri zwi vhonale u nga Bivhili i a ḓihanedza.

Nḓila 1: Vhubvo ha mafhungo

  Arali Mudzimu o awela nga ḓuvha ḽa vhusumbe, o bvela hani phanḓa a tshi khou shuma? Mafhungo o ṅwalwaho kha Genesi nga ha tsiko a sumbedza uri Mudzimu o “awela nga ḽeneḽo ḓuvha ḽa vhuṱanu-na-vhuvhili ó fhedza mishumo yoṱhe ye a ita,” eneo mafhungo a ambela nga ho livhaho kha mushumo wawe wa u sika zwithu zwoṱhe kha ḽifhasi. (Genesi 2:2-4) Naho zwo ralo, Yesu o vha a sa khou hanedzana na zwenezwo musi a tshi amba uri Mudzimu “u kha ḓi shuma na zwino,” fhedzi o vha a tshi khou amba nga ha miṅwe mishumo ya Mudzimu. (Yohane 5:17) Mishumo ya Mudzimu i katela u ṅwalwa ha Bivhili, u livhisa na u ṱhogomela vhathu.​—Psalme ya 20:6; 105:5; 2 Petro 1:21.

Nḓila 2 na 3: Mavhonele na ḓivhazwakale

  Yesu o fhodza ngafhi munna o pofulaho? Luṅwalo lwa Luka lu amba uri Yesu o fhodza munna o pofulaho musi Yesu a tshi “swika tsini na Yeriko,” ngeno luṅwalo lwa Mateo lu tshi amba nga ha vhanna vhavhili vho pofulaho nahone lu dovha lwa amba uri zwenezwo zwithu zwo itea musi Yesu a “tshi bva Yeriko.” (Luka 18:35-43; Mateo 20:29-34) Dzenedzo ndimana mbili dzo ṅwalwa nga nḓila i sa fani, fhedzi dziṅwe dza dzenedzo ndimana dzi na zwidodombedzwa zwine dziṅwe dza si vhe nazwo. Malugana na tshivhalo tsha vhenevho vhanna, Luṅwalo lwa Mateo lu amba uri ho vha hu vhanna vhavhili ngeno Luṅwalo lwa Luka lu tshi livhisa ṱhogomelo kha munna muthihi we Yesu a amba nae nga ho livhaho. Malugana na fhethu, vhagudi vha zwo fukulwaho mavuni vho wana uri misini ya Yesu Yeriko ho vha hu na ḓorobo mbili, ya kale yo vha i ḓorobo ya Vhayuda nahone yo vha i kule nga khilomithara nthihi na hafu kha ḓorobo ntswa ya Vharoma. Yesu a nga vha o vha e vhukati ha dzenedzo ḓorobo mbili musi a tshi fhodza vhenevho vhanna.

Nḓila 4: Zwe zwa itea zwa vhukuma na zwa lwa pfanyisedzo

  Naa ḽifhasi ḽi ḓo fheliswa? Muhuweleli 1:4 i amba uri “shango ḽone ḽi dzula ḽi hone,” nahone vhaṅwe vha vhona zwenezwo zwi tshi hanedzana na maipfi ane a ri ‘thikho na ḽifhasi zwi ḓo swa zwa ṋoka.’ (2 Petro 3:10) Naho zwo ralo, Bivhilini, Ipfi “ḽifhasi” ḽi shumiswa nga ho livhaho kana nga lwa pfanyisedzo, ḽi ambela kha shango ḽine ra dzula khaḽo nahone nga lwa pfanyisedzo ḽi ambela kha vhathu vhane vha dzula khaḽo. (Genesi 1:1; 11:1) U lozwiwa ha “ḽifhasi” he ha ambiwa ngaho kha 2 Petro 3:10 a hu ambeli kha u fhiswa ha shango ḽine ra dzula khaḽo, fhedzi hu ambela kha u “lozwiwa ha vhathu vha sa ofhi Mudzimu.”​—2 Petro 3:7.

Nḓila 5: U shela mulenzhe

  Ngei Kapernaume, ndi nnyi we a humbela thuso kha Yesu? Mateo 8:5, 6 i amba uri mulangammbi ndi ene we a ḓa kha Yesu ngeno Luka 7:3 i tshi amba uri mulangammbi o ruma vhahulwane vha Vhayuda kha Yesu. Ri nga pfesesa enea maṅwalo nga heyi nḓila, mulangammbi o vha a tshi ṱoḓa u ya kha Yesu, fhedzi o ruma vhahulwane vha Vhayuda sa vhaimeli vhawe.

Nḓila 6: Ṱhalutshedzelo yavhuḓi

  Naa roṱhe ri a ita tshivhi? Bivhili i funza uri roṱhe ro mamela tshivhi kha munna wa u thoma Adamu. (Vharoma 5:12) Dziṅwe ṱhalutshedzelo dza Bivhili dzi amba uri muthu o lugaho “ha iti tshivhi” kana “ha na tshivhi.” (1 Yohane 3:6, The Bible in Basic English; King James Version) Nga Lugerika, ipfi “tshivhi” ḽine ḽa wanala kha 1 Yohane 3:6, ḽi amba zwithu zwine zwa khou itea zwino na zwithu zwine zwa khou bvela phanḓa zwi tshi khou itea. Hu na phambano vhukati ha tshivhi tsho mamelwaho tshine ra si kone u tshi iledza na tshivhi tshine tsha itwa nga khole tshine muthu a bvela phanḓa a tshi khou tshi ita nga u sa thetshelesa milayo ya Mudzimu. Nga zwenezwo, dziṅwe ṱhalutshedzelo dzi shumisa maipfi o teaho a ngaho u sa “ita tshivhi” kana u sa “dzulela u ita tshivhi.”​—New World Translation; Phillips.

Nḓila 7: Bivhili, hu si pfunzo dza mazwifhi

  Naa Yesu u lingana na Mudzimu kana ndi muṱuku khae? Yesu o vhuya a ri: “Nṋe na Khotsi ri vhathihi,” zwine zwa vhonala zwi tshi hanedzana na maipfi ane a ri “Khotsi ndi muhulwane kha nṋe.” (Yohane 10:30; 14:28) U itela u pfesesa zwavhuḓi dzenedzo ndimana, ri fanela u ṱolisisa zwine Bivhili ya zwi amba nga ha Yehova na Yesu nṱhani ha u lingedza u vhambedza dzenedzi ndimana na pfunzo dza vhuraruthihi dzine dza si funzwe nga Bivhili. Bivhili i sumbedza uri Yehova a si Khotsi a Yesu fhedzi, fhedzi u dovha a vha Mudzimu wawe ane na Yesu a mu gwadamela. (Mateo 4:10; Marko 15:34; Yohane 17:3; 20:17; 2 Vhakorinta 1:3) Yesu ha lingani na Mudzimu.

 Maipfi a Yesu ane a ri “nṋe na Khotsi ri vhathihi” a sumbedza uri o vha a tshi khou amba nga ha vhuthihi vhune a vha naho na Khosi awe Yehova Mudzimu. Yesu o dovha a ri: “Khotsi u na vhuthihi na nṋe, nahone nṋe ndi na vhuthihi na Khotsi.” (Yohane 10:38) Yesu o amba nga ha honoho vhuthihi na vhatevheli vhawe nahone o vha rabelela kha Mudzimu a ri: “Ndo vha ṋea vhugala he wa nṋea hone, uri vha vhe na vhuthihi samusi na riṋe ri na vhuthihi. Nṋe ndi na vhuthihi navho na iwe u na vhuthihi na nṋe.”​—Yohane 17:22, 23.