1, 2. Yesuusi Qifirinaahooman tamaarissiyo wode PHeexiroosi ay hidootideeshsha, shin hanidabay aybee?

 PHEEXIROOSI Yesuusa ezggiya asaa hanotaa akeekan xeellees. Eti ubbay Qifirinaahooman Ayhuda woosa keettan deꞌoosona. PHeexiroosa keettay deꞌiyoy he katamaana; i kase moliyaa oyqqiyoy Galiila Abbawu huuphessa gaxan deꞌiya he heeraana; a laggeti, a dabbotinne aara kase oottiyaageeti yan deꞌoosona. I he katamaa asay Yesuusi Mase gidiyoogaa aagaadan ammanana, qassi he gita Asttamaaree Xoossaa Kawotettaabaa yootiyoobaa tamaaranawu koyana giidi qoppennan aggenna. SHin i qoppidobay hanibeenna.

² Daroti Yesuusi yootiyoobaa ezggiyoogaa aggibayidosona. Issoti issoti i giyoobaa eqettidi zuuzummidosona. SHin PHeexiroosa keehi daganttiday, Yesuusi erissiyo ashkkaratuppe issoti issoti hanidobaa. Eti Yesuusi yootiyo, tuma gidida oorattabaa kase siyiyoogaadan ufayttidi siyibookkona. Ubba eti keehi yiillotidosonanne hanqqettidosona. Issoti issoti Yesuusi tamaarissiyoobay gelennaba giyoogaa doommidosona. Eti hegaa siyanawu koyibeenna gishshawu, he sohuwaappe kiyidi bi aggidosona; ubba hegaappe simmin a kaallibookkona.—Yohaannisa 6:60, 66 nabbaba.

3. PHeexiroosi mino ammanoy deꞌiyo asa gidiyoogee i waatanaadan maaddidee?

³ Hegee PHeexiroosinne kiitettida harati paacettido wode. Yesuusi he galla tamaarissidobaa PHeexiroosi loytti akeekibeenna. SHin i asay yuushshi qoppana xayikko, Yesuusi giidobay hanqqetissana danddayiyoogaa akeekennan aggenna. SHin PHeexiroosi waatanee? I ba Godawu ammanettiyoogaara gayttidaagan kasekka PHeexiroosa paacee gakkiis; hegaa malabay a sinttappekka gakkana. Paacciyaabay deꞌishinkka PHeexiroosi ammanettidi deꞌanaadan ammanoy a waati maaddidaakko ane beꞌoos.

4, 5. Yesuusi asay i oottana giidi qoppidobaappe dummabaa ay oottidee?

⁴ Yesuusi yootiyoobaynne oottiyoobay darotoo PHeexiroosi qoppidobaappe dumma. A Goday issi issitoo oottiyoobaynne yootiyoobay  asay i oottana woy yootana giidi qoppiyoobaappe dumma. Hegaappe kasetiya gallassi, Yesuusi maalaalissiyaabaa oottidi shaꞌan qoodettiya asaa miziis. Hegaa gishshawu, eti a kawoyanawu koyidosona. SHin i etappe baqatiis; qassi erissiyo ashkkarati wolwoluwan gelidi Qifirinaahooma baanaadan azaziis; hegan daroti garamettidosona. Erissiyo ashkkarati qamman wolwoluwan biishin, Galiilaa Abban wolqqaama carkkoy carkkishin i haattaa bolli hemettidi eti zaarettidikka garamettanaadan oottiis; he wode PHeexiroosa ammanoy minnanaadan oottiyaabaa tamaarissiis.

⁵ Wonttetta galla maallado, he cora asay eta kaallidi abbaa dooni gakkidoogaa akeekidosona. Asay yiidoy, Yesuusi maalaalissiyaabaa oottidi banttana qumaa mizanaadaanappe attin, ayyaanaabaa namisettido gishshataassa gidenna. Eti asatettaabaa xalla koyiyo gishshawu, Yesuusi eta seeriis. (Yoh. 6:25-27) Yesuusi ha sohuwan tamaarissidobaynne hegaappe takkennan Qifirinaahooman deꞌiya Ayhuda woosa keettan tamaarissido, daroti akeekanawu metootido tumay asay qoppidobaappe dumma.

6. Yesuusi ay leemisuwaa yootidee, qassi asay hegaa siyidi waanidee?

⁶ Yesuusi asay a, coo qumaa pulttodan gidennan, a deꞌoynne hayqoy merinaa deꞌuwaa demissiya, Xoossay ayyaanaaban giigissidobaa pulttodan xeellanaadan koyiis. Hegaa gishshawu, i Muuse wode saluwaappe wodhida mannaa mala gidiyoogaa leemisuwaa yootiis. Issoti issoti hegaa siyidi palamettin, a ashuwaa meennanne a suuttaa uyenna uri deꞌuwaa demmana danddayennaagaa he leemisuwan qonccissiis. I hegaadan gin asay hanqquwaa suulliis. Issoti issoti, “Hagee gelenna timirtte; hagee ooyyo gelii?” yaagidosona. Yesuusi erissiyo ashkkaratuppekka daroti a kaalliyoogaa aggibayidosona. a—Yoh. 6:48-60, 66.

7, 8. (a) PHeexiroosi Yesuusa xeelliyaagan akeekiichibeennabay aybee? (b) Yesuusi ba kiittidoogeeta oychidobaa PHeexiroosi woygi zaaridee?

⁷ PHeexiroosi waananee? Yesuusi giidobay ayyookka waayi gelana. Xoossaa shenee polettanaadan Yesuusi hayqqana bessiyoogaa i biron eribeenna. Bantta qofaa sohuwaara laammiya he erissiyo ashkkaratudan PHeexiroosikka Yesuusa kaalliyoogaa agganawu koyidee? PHeexiroosi he asatuppe dumma gidanaadan oottida loꞌꞌo eeshshay deꞌiyo gishshawu, i mule hegaadan qoppibeenna.

⁸ Yesuusi ba kiittidoogeeta, “Inttekka aggi bayidi baanau koyeetii?” yaagidi oychiis. (Yoh. 6:67) Yesuusi 12ta oychidaba gidikkokka, hegaa kaseti zaariday PHeexiroosa. I darotoo haasayanawu hankkotuppe kasetees. Qassi i haratuppe bayratennan aggenna. Ay  gidikkokka, i haratuppe kasetidi haasayees; PHeexiroosi ba qoppidobaa haasayanawu darotoo guyye geenna. I he wode, “Godau, nuuni ookko baanee? Neeyyo merinaa de7uwaa qaalai de7ees” yaagidi, awudenne dogettenna ufayssiyaabaa yootiis.—Yoh. 6:68

9. PHeexiroosi Yesuusawu ammanettiyoogaa waati bessidee?

⁹ Neeni hegan ufayttabeykkii? PHeexiroosi Yesuusa ammaniyoogee i ammanettiyaagaa gidanaadan maaddiis; hegee keehi loꞌꞌo eeshsha. Yihooway asaa naata Yesuusa baggaarappe attin hara o baggaaranne ashshennaagaa, qassi i ashshiyoy Yesuusi Xoossaa Kawotettaa xeelliyaagan tamaarissiyo qaalaana gidiyoogaa PHeexiroosi akeekiis. PHeexiroosi akeekibeenna issi issibay deꞌikkokka, i Xoossaa ufayssanawunne merinaa deꞌuwaa demmanawu koyikko hara biyo sohoy baynnaagaa eriis.

10. Nuuni waanidi PHeexiroosaagaadan ammanettana danddayiyoo?

¹⁰ Ne qofaykka hegaa malee? Ha wodiyan daroti ‘Yesuusa siiqoos’ goosona; shin awu ammanettokkona. Nuuni Yesuusawu ammanettanawu, PHeexiroosaagaadan a timirttiyaa dosana koshshees. Nuuni he timirttiyaa tamaarana, akeekananne oosuwan peeshshana koshshees; ubba hegee nuuni qoppiyoobaappe woy dosiyoobaappe dumma gidiyo wodekka hegaadan oottana bessees. Yesuusi nuussi amottiyo merinaa deꞌuwaa demmanawu, nuuni ubbatoo ammanettiyaageeta gidana koshshees.—Mazamure 97:10 nabbaba.

11. Yesuusi ba erissiyo ashkkaratuura awa biidee?

¹¹ He gallassaappe daro takkennan, Yesuusi ba kiittidoogeetuuranne hara amarida erissiyo ashkkaratuura huuphessa baggi haahosaa biis. Hidootaa Biittawu huuphessa gaxan deꞌiya Hermmoone Deriyaa xeeray Galiila Abbaa lanqqen eqqin issi issitoo beettees. Yesuusinne i erissiyo ashkkarati Piliphoosa-Qiisaariyaa lanqqiyaara biiddi Hermmoone Deriyaa xeeraa matidosona. Hidootaa Biittaappe daro baggay tohossaara beettiyo he loꞌꞌiya sohuwan eti deꞌishin, asay a oona giyaakko Yesuusi eta oychiis.

12, 13. (a) Yesuusi asay a oona giyaakko eranawu koyidoy aybissee? (b) PHeexiroosi Yesuusawu giidobay awu tumu ammanoy deꞌiyoogaa waati bessii?

¹² I eta, “Asai tana oona gii?” yaagidi oychiis. Yesuusi bana ezggiyaageeti beꞌidobaappenne siyidobaappe a oona giyaakkonne eranawu koyiis. Yesuusa oonatettaa xeelliyaagan daro asay yootiyo balabaa erissiyo ashkkarati awu odidosona. SHin Yesuusi harabaakka eranawu koyiis. A erissiyo ashkkaratikka hegaadan balabaa qoppidonaashsha? I, “Yaanin intte tana oona geetii?” yaagidi oychiis.—Luq. 9:18-20.

¹³ PHeexiroosi kaseegaadankka haratuppe kasetidi he oyshaa  zaariis. I, “Neeni de7o Xoossaa Na7aa Kiristtoosa” yaagidi qoncciyan yootiis. Hegee he sohuwan deꞌiya daroti qoppiyooba. I hegaadan giidi suure zaarido gishshawu Yesuusi an ufayttidi a galatidoogee qoncce. Tumuppe ammaniyaageetuyyo ha keehi koshshiya tumaa erissiday Yihoowappe attin, asa gidennaagaa Yesuusi PHeexiroosayyo yootiis. Yihooway he wode gakkanawu qonccissibeenna allaalletuppe issuwaa gidida, yaanaagee odettin asay daro wodiyawu naagido Masiyaa oonatettaa PHeexiroosi akeekanaadan oottiis!—Maatiyoosa 16:16, 17 nabbaba.

14. Yesuusi PHeexiroosayyo waatiyo dumma maataa immidee?

¹⁴ Gimbbiyaageeti karidi ixxanaagee hiraagan odettido shuchay Kiristtoosa. (Maz. 118:22; Luq. 20:17) Yesuusi he hiraagaa qoppidi, PHeexiroosi i Kiristtoosa gidiyoogaa akeekido he shuchaa woy zaallaa bolli Yihooway gubaaꞌiyaa essanaagaa ayyo yootiis. Yesuusi PHeexiroosayyo he gubaaꞌiyan oottiyo dumma maataa immiis. I PHeexiroosayyo gita oosuwaa immiisippe attin, issoti issoti giyoogaadan, kiitettida haratuugaappe aadhiya maataa immibeenna. I PHeexiroosawu, “saluwaa kawotettaa qulppiyaa” immiis. (Maa. 16:19) PHeexiroosi koyro Ayhudati, kaallidi Samaareti, qassi wurssettan Ayhuda gidennaageeti Xoossaa Kawotettaa laattiyo hidootaa demmanaadan maaddana.

15. PHeexiroosi Yesuusa zoridoy aybissee, qassi woygi zoridee?

¹⁵ SHin guyyeppe, daroy imettido uraappe daroy koyettiyoogaa Yesuusi yootiis; qassi PHeexiroosi daroy imettido asatuppe issuwaa. (Luq. 12:48) Yesuusi mata wode Yerusalaamen waayettanaagaanne hayqqanaagaa gujjin, i Mase gidiyoogaara gayttida tuma gidida issi issibaa yootiyoogaa doommiis. PHeexiroosi hegaa siyidi dagammiis. I Yesuusa issi baggi zaaridi, “Ta Godau, Xoossai nena hegaappe ashsho; hagee ne bolli mulekka yeenna” yaagidi zoriyoogaa doommiis.—Maa. 16:21, 22.

16. Yesuusi PHeexiroosa woygi seeridee, qassi nuuni ubbay Yesuusi a zoridobaappe ay tamaarana danddayiyoo?

¹⁶ PHeexiroosi a maaddanawu qoppidi hegaadan giido gishshawu, Yesuusi giidoban i dagammennan aggenna. I PHeexiroosawu zokkuwaa zaaridi, geella PHeexiroosaagaadan qoppiya erissiyo ashkkarata xeelliiddi, “Ha Seexaanau, neeni ta matappe kichcha; neeni asi dosiyoobaa qoppiyoogaappe attin, Xoossai dosiyoobaa qoppenna gishshau, tau xube gidadasa” yaagiis. (Maa. 16:23; Mar. 8:32, 33) Yesuusi giidobay ha wodiyan nuna keehi maaddees. Xoossaa qofaa  qoppiyoogaappe asa qofaa qoppiyoogee metennaba. Nuuni asa qofaa qoppiyaaba gidikko, issi uri Xoossaa ufayssiyaabaappe Seexaanaa ufayssiyaabaa oottanaadan minttettana danddayoos; geella nuuni hegaadan oottiyoy a maaddanaassa gidana danddayees. SHin PHeexiroosi waanidee?

17. Yesuusi PHeexiroosa guyye aadha giidoy woyganaassee?

¹⁷ Yesuusi a tumuppe Seexaanaa Dabloosa gibeennaagaa PHeexiroosi akeekennan aggenna. Qassi, Yesuusi PHeexiroosayyo giidobay Seexaanaayyo giidobaara issi mala gidenna. Yesuusi Seexaanaa, “Haakka” yaagiis; PHeexiroosa qassi, “Kichcha,” woy guyye aadha yaagiis. (Maa. 4:10) Yesuusi a bala qofaa suurissiisippe attin, daro loꞌꞌo eeshshay deꞌiyo PHeexiroosa aggibayanawu koyibeenna. PHeexiroosi ba Godaappe sinttawu aadhidi awu xube gidiyoogaappe, a kaalliyaagaanne maaddiyaagaa gidana koshshees.

18. PHeexiroosi ammanettiyoogaa waati bessidee, qassi nuuni a leemisuwaa waati kaallana danddayiyoo?

¹⁸ Yaatin, PHeexiroosi palamettidee, hanqqettidee woy lanccidee? CHiikka, i ba huuphiyaa kawushshidi he seeraa siyiis. Yaatiyoogankka, i ammanettiyoogaa bessiis. Kiristtoosa kaalliya ubbay issi issitoo seerettana koshshees. Nuuni Yesuus Kiristtoosakkonne a Aawaa, Xoossaa Yihoowakko kaseegaappe aaruwan shiiqana danddayiyoy nu huuphiyaa kawushshidi seeraa siyiyo wodenne hegaappe tamaariyo wode xallaana.—Leemiso 19:20 nabbaba.

19. Yesuusi garamissiyaabaa ay yootidee, qassi PHeexiroosi woygi qoppideeshsha?

¹⁹ Sohuwaarakka Yesuusi, “Taani intteyyo tumaa gais; amarida asati, taani, Asa Na7ai, kawo gidada yiyoogaa be7ana gakkanaassi, haiqqennaageeti hagan de7oosona” yaagidi garamissiyaabaa yootiis. (Maa. 16:28) PHeexiroosi hegee woygiyoogaakko eranawu keehi koyanaagee erettidaagaa. Yesuusi woygana koyideeshsha? Yesuusi a wolqqaama seeraa seerido gishshawu, PHeexiroosi ay aawatettaynne bawu imettana giidi waayi qoppana.

20, 21. (a) PHeexiroosi beꞌido ajjuutaa qonccissa. (b) PHeexiroosi ajjuutan beꞌidoogeeti haasayidobay i ba qofaa laammanaadan waati maaddidee?

²⁰ Issi saamintta gidiya wodiyaappe guyyiyan, Yesuusi Yaaqooba, Yohaannisanne PHeexiroosa ekkidi “gita deriyaa” huuphiyaa kiyiis;  hegee Hermmoone Deriyaa gidennan aggenna. He heezzu asati xiskkidoy he wode saꞌay qamma gidiyo gishshataassa gidennan aggenna. SHin Yesuusi woossiyo wode, eti beegottanaadan oottiyaabay haniis.—Maa. 17:1; Luq. 9:28, 29, 32.

²¹ Eti xeellishin Yesuusa meray laamettiyoogaa doommiis. A somꞌꞌoy phooli phoolidi awaa milatiis. A maayoykka phoolidi booxxiis. Hegaappe simmin Muusenne Eelaasa leemiso gidiya naaꞌꞌu asati Yesuusaara beettidosona. Eti i “Xoossaa qofaa polanau Yerusalaamen haiqqanaagaa,” qassi denddanaagaa aara haasayennan aggokkona. Yesuusi waayettanaagaanne hayqqanaagaa kasetidi yootin, PHeexiroosi ammanibeenna; shin hegee bala gidiyoogaa haꞌꞌi akeekiis!—Luq. 9:30, 31.

22, 23. (a) PHeexiroosi kehanne oorattabaa eranawu koyiya asa gidiyoogaa waati bessidee? (b) PHeexiroosi, Yaaqoobinne Yohaannisi he galla qammi haraban aybin anjjettidonaa?

²² PHeexiroosi he ajjuutaa beꞌiiddi bawu siyettiyaabaa yootana  koyiis; ubba i he ajjuutaa beꞌiiddi takkanawu koyennan aggenna. I Muuseenne Eelaasi Yesuusappe shaahettidi baana hanoosona giidi qoppennan aggenna. Hegaa gishshawu i, “Ta Godau, nuuni hagan de7iyoogee nuussi lo77o; nuuni heezzu zamppata issuwaa neessi, issuwaa Muusessi, issuwaa Eelaasassi zamppayana” yaagiis. Ha ajjuutan qonccida, hayqqoosappe daro wodiyaa takkida Yihoowa ashkkaratu naaꞌꞌatu leemiso gidiyaageetuyyo zamppi koshshennaagee qoncce. SHin PHeexiroosi hegaa qoppennan haasayiis. Gidikkokka, a hanotay neeni ha kehanne oorattabaa eranawu koyiya bitaniyaa dosanaadan oottennee?—Luq. 9:33.

²³ He galla qammi PHeexiroosi, Yaaqoobinne Yohaannisi harabankka anjjettidosona. Eti deriyaa bollan deꞌishin shaaray eta genttiis. Genttin shaaraa giddoppe Xoossaa Yihoowa cenggurssay siyettiis! I, “Hagee taani doorido ta Na7aa; i giyoogaa siyite” yaagiis. Ajjuutay hegan polettin, he deriyan etinne Yesuusa xallay attidosona.—Luq. 9:34-36.

24. (a) Yesuusi maalaalissiya hanotan laamettidoogee PHeexiroosa waati maaddidee? (b) He ajjuutay nunakka waati maaddanee?

²⁴ Maalaalissiya hanotan Yesuusi laamettidoogaa bessiya he ajjuutay PHeexiroosa keehi maaddiis; qassi nunakka maaddana! He galla qammi, Yesuusi bonchettida Kawo gididi saluwan haarana wodiyaabaanne A ‘gita bonchuwaa beꞌidaageetuppe’ issoy a gidiyoogaa PHeexiroosi daro layttappe simmin ufayssan xaafiis. He ajjuutay Xoossaa Qaalan odettida daro hiraagaa tumayiis; qassi sinttappe a gakkana paaciyaa genccanaadan PHeexiroosa ammanuwaa minttiis. (2 PHeexiroosa 1:16-19 nabbaba.) PHeexiroosaagaadan, nuunikka nuussi Goda gidanaadan Yihooway sunttido Yesuusawu ubbatoo ammanettiyaageeta, appe tamaariyaageeta, a zoriyaanne seeraa siyiyaageeta, qassi nu huuphiyaa kawushshidi ubba wode a kaalliyaageeta gidikko, he ajjuutay nunakka maaddana.