Pakadto ha sulod

Pakadto ha mga sulod

KAPITULO 24

Waray “Makakagbulag ha Aton ha Gugma han Dios”

Waray “Makakagbulag ha Aton ha Gugma han Dios”

1. Ano nga nakakapaluya nga pagbati an nakakapasubo ha damu nga tawo, upod na an pipira han totoo nga mga Kristiano?

 PERSONAL ba nga hinigugma ka ni Jehova nga Dios? An iba nauyon nga an Dios nahigugma ha katawohan ha kabug-osan, sugad han ginsisiring ha Juan 3:16. Kondi, sugad hini an inaabat nira: ‘Diri gud ako mahimo higugmaon han Dios sugad nga indibiduwal.’ Bisan an totoo nga mga Kristiano, usahay, bangin magruhaduha hito. Tungod kay nanluya, usa nga lalaki an nagsiring: “Diri gud ako makatoo nga an Dios nagtatagad ha akon.” An mga pagruhaduha nga pariho hito nakakaguol ba ha imo usahay?

2, 3. Hin-o an karuyag nga tumoo kita nga waray pulos kita o diri mahimo higugmaon ni Jehova, ngan paonan-o naton maisasalikway iton nga ideya?

2 Karuyag gud ni Satanas nga tumoo kita nga hi Jehova nga Dios diri nahigugma ha aton o diri kita pinabibilhan. Totoo, agsob nga ginsusulay ni Satanas an mga tawo pinaagi han paggamit han ira garbo ngan pagpahitaas. (2 Corinto 11:3) Kondi nalilipay liwat hiya ha pagdaot han respeto-ha-kalugaringon han mga magluya. (Juan 7:47-49; 8:13, 44) Totoo ini labi na hinin peligroso nga “kataposan nga mga adlaw.” Damu yana an nagtutubo ha mga pamilya diin “waray kinaiya nga gugma.” An iba pirme naatubang ha mga tawo nga mapintas, hakog, ngan magtig-a an ulo. (2 Timoteo 3:1-5) An maiha na nga pag-antos han maraot nga pagtrato, rasismo, o kapungot bangin nakakombinse na ha sugad nga mga tawo nga hira waray pulos o diri mahimo higugmaon.

3 Kon inaabat mo an sugad nakakapaluya nga mga pagbati ha imo kalugaringon, ayaw pagturaw. Damu ha aton an nagkukondenar ha aton kalugaringon ha pana-panahon. Kondi hinumdumi, an Pulong han Dios dinisenyo ha “pagtadong han mga butang” ngan ha ‘pagtumba han mga butang nga marig-on an pagkatindog.’ (2 Timoteo 3:16; 2 Corinto 10:4) An Biblia nasiring: “Mapapasarig naton an aton kasingkasing ha iya atubangan may kalabotan ha bisan ano nga iginhuhukom ha aton han aton kasingkasing, kay an Dios mas daku kay ha aton kasingkasing ngan maaram han ngatanan nga butang.” (1 Juan 3:19, 20) Aton paghisgotan an upat nga paagi nga nabulig an Kasuratan ha aton ha ‘pagpasarig ha aton mga kasingkasing’ han gugma ni Jehova.

Pinabibilhan Ka ni Jehova

4, 5. Paonan-o ipinapakita han ilustrasyon ni Jesus mahitungod han mga maya nga birilhon kita kan Jehova?

4 Siyahan, an Biblia direkta nga nagtututdo nga nakikita han Dios an bili han kada usa han iya mga surugoon. Pananglitan, hi Jesus nagsiring: “An duha nga maya iginbabaligya ha usa nga sinselyo nga gutiay an kantidad, diri ba? Pero waray bisan usa ha ira an mahuhulog ha tuna nga diri hinbabaroan han iyo Amay. Kondi bisan an mga buhok ha iyo ulo gin-ihap na ngatanan. Salit ayaw kahadlok; mas birilhon kamo kay ha damu nga maya.” (Mateo 10:29-31) Tagda kon ano an kahulogan hiton nga mga pulong ha siyahan-siglo nga mga mamarati ni Jesus.

“Mas birilhon kamo kay ha damu nga maya”

5 Bangin maghunahuna kita kon kay ano nga mapalit an usa hin maya. Bueno, ha panahon ni Jesus an maya amo an pinakabarato han katamsihan nga iginbabaligya sugad nga pagkaon. Tigamni nga ha usa nga sinselyo nga gutiay an kantidad, an napalit makakapalit hin duha nga maya. Kondi hi Jesus ha urhi nagsiring nga kon an usa ka tawo andam ha paggasto hin duha nga sinselyo, diri upat nga maya an mapapalit niya, kondi lima. Igindugang an usa nga tamsi nga baga in waray bili ito. Bangin an sugad nga mga linarang waray bili ha mga tawo, kondi paonan-o gintatagad ito han Maglalarang? Hi Jesus nagsiring: “Waray bisan usa ha ira [bisan an usa nga igindugang] an hinngangalimtan han Dios.” (Lucas 12:6, 7) Yana bangin nasasabtan na naton an punto ni Jesus. Kon pinabibilhan ni Jehova an usa nga maya, labi pa gud an bili han usa nga tawo! Sugad han iginsaysay ni Jesus, maaram hi Jehova han tagsa nga detalye mahitungod ha aton. Aw, an mga buhok mismo han aton ulo naihap na!

6. Kay ano nga makakasiguro kita nga maminatud-on hi Jesus han gin-unabi niya nga naihap na an mga buhok han aton ulo?

6 Naihap na ba an aton mga buhok? An iba bangin magsiring nga hi Jesus diri-maminatud-on hini. Kondi, hunahunaa la an mahitungod han paglaom ha pagkabanhaw. Duok gud an pagkakilala ha aton ni Jehova salit mahihimo kita larangon utro! Pinabibilhan gud kita niya salit nahinunumdoman niya an tagsa nga detalye, upod na an pagkahimo ha aton ngan an ngatanan han aton mga katuigan na nga mga handumanan ngan mga eksperyensya. a An pag-ihap ha aton mga buhok—nga an aberids nga ulo nakakapatubo hin mga 100,000—usa ka simple nga buhat kon itanding.

Ano an Pinabibilhan ni Jehova ha Aton?

7, 8. (a) Ano an pipira nga mga kalidad nga nalilipayan ni Jehova nga makita samtang gin-uusisa niya an mga kasingkasing han mga tawo? (b) Ano an pipira han aton ginbubuhat nga pinabibilhan ni Jehova?

7 Ikaduha, an Biblia nagtututdo ha aton kon ano an pinabibilhan ni Jehova ha iya mga surugoon. Ha simple nga pagyakan, nalilipay hiya ha aton mag-opay nga mga kalidad ngan ha aton mga pangalimbasog. Hi Hadi David nagsiring ha iya anak nga hi Solomon: “Gin-uusisa ni Jehova an ngatanan nga kasingkasing, ngan nasasabtan niya an tagsa nga inklinasyon han mga panhunahuna.” (1 Cronicas 28:9) Samtang gin-uusisa han Dios an binilyon han simboliko nga mga kasingkasing han mga tawo dinhi hinin madarahog, puno-hin-kapungot nga kalibotan, malipayon gud hiya kon nakikita niya an kasingkasing nga nahigugma han kamurayawan, kamatuoran, ngan pagkamatadong! Ano an nahitatabo kon may nakikita an Dios nga kasingkasing nga puno hin gugma ha iya, nga nangangalimbasog nga mahibaro mahitungod ha iya ngan igpaangbit an sugad nga kahibaro ha iba? Hi Jehova nagsusumat ha aton nga pinabibilhan niya adton nagsusumat ha iba mahitungod ha iya. May-ada pa ngani hiya “usa nga libro han hinumdóman” para ha ngatanan nga “may kahadlok kan Jehova ngan para ha mga namamalandong han iya ngaran.” (Malakias 3:16) An sugad nga mga kalidad presyoso ha iya.

8 Ano an pipira nga mag-opay nga mga buhat nga pinabibilhan ni Jehova? Sigurado nga amo an aton mga pangalimbasog nga subaron an iya Anak, hi Jesu-Kristo. (1 Pedro 2:21) An usa nga importante nga buhat nga pinabibilhan han Dios amo an pagpakaylap han maopay nga sumat han iya Ginhadian. Ha Roma 10:15, aton mababasa: “Maopay gud pagkit-on an mga tiil han mga nagpapasamwak han maopay nga sumat mahitungod han mag-opay nga mga butang!” Kasagaran nga bangin diri naton ginhuhunahuna nga maopay pagkit-on an aton mga tiil. Kondi dinhi nagrirepresentar ito han mga pangalimbasog han mga surugoon ni Jehova ha pagsangyaw han maopay nga sumat. An ngatanan han sugad nga mga pangalimbasog maopay pagkit-on ngan presyoso ha iya.—Mateo 24:14; 28:19, 20.

9, 10. (a) Kay ano nga makakasarig kita nga pinabibilhan ni Jehova an aton pagpailob ha atubangan han magkalainlain nga mga kakurian? (b) Ano nga negatibo nga mga panlantaw an diri gud ginhuhunahuna ni Jehova mahitungod ha iya matinumanon nga mga surugoon?

9 Pinabibilhan liwat ni Jehova an aton pagpailob. (Mateo 24:13) Hinumdumi, karuyag ni Satanas nga isalikway mo hi Jehova. Ha kada adlaw nga nagpapabilin ka nga maunungon kan Jehova, usa pa nga adlaw ito nga nakakabulig ka ha pagbaton ha mga pagtamay ni Satanas. (Proberbios 27:11) Usahay diri masayon an pagpailob. An mga problema ha kahimsog, mga kakurian ha pinansyal, kaguol ha emosyon, ngan iba pa nga mga ulang makakahimo han tagsa nga adlaw nga nalabay nga magin usa nga pagsari. An nalalangan nga mga ginpapamulat nakakapaluya liwat. (Proberbios 13:12) An pagpailob durante han sugad nga mga ayat labi na gud nga presyoso kan Jehova. Salit hi Hadi David naghangyo kan Jehova nga ibutang an iya mga luha ha “anit nga surudlan,” may pagsarig nga nagdudugang: “Diri ba nakarekord ito ha imo libro?” (Salmo 56:8) Oo, pinabibilhan ngan nahinunumdoman ni Jehova an ngatanan nga mga luha ngan pag-antos nga aton gin-iilob samtang nagpapabilin kita nga maunungon ha iya. Presyoso liwat ito ha iya.

Pinabibilhan ni Jehova an aton pagpailob ha atubangan han mga pagsari

10 Yana, an kasingkasing nga nagkukondenar-ha-kalugaringon bangin magsalikway han sugad nga ebidensya han aton bili ha Dios. Bangin pirme ito maghuring: ‘Kondi damu hinduro an iba nga mas maopay nga susbaranan kay ha akon. Sigurado nga nasusubo gud hi Jehova kon igintatanding niya ako ha ira!’ Hi Jehova diri nagtatanding; diri man hiya istrikto o mapintas ha iya panhunahuna. (Galacia 6:4) Binabasa niya hin maopay an aton mga kasingkasing, ngan pinabibilhan niya an maopay—bisan an gudtiay nga sukol hito.

Ginbubulag ni Jehova an Maopay Tikang ha Maraot

11. Ano an mahibabaroan naton mahitungod kan Jehova ha iya pagdumara han kahimtang ni Abias?

11 Ikatulo, samtang gin-uusisa kita ni Jehova, hinayhinay nga ginbubulag niya an mga butang, ginbibiling an maopay. Pananglitan, han nagsugo hi Jehova nga an bug-os nga apostata nga dinastiya ni Hadi Jeroboam kinahanglan pamatayon, nagsugo Hiya nga an usa han mga anak nga lalaki han hadi, hi Abias, hatagan hin desente nga lubong. Kay ano? ‘May nakita ha iya nga maopay hi Jehova nga Dios han Israel.’ (1 Hadi 14:1, 10-13) Ha pagkamatuod, gin-usisa ni Jehova an kasingkasing hiton batan-on nga olitawo ngan may nakita didto nga “maopay.” Anoman ka gutiay o diri-importante ito nga butang nga maopay, gintagad ni Jehova nga takos ito isurat ha iya Pulong. Ginbalosan pa ngani niya ito, ipinapakita an angayan nga sukol han kalooy ngada hiton nga usa nga membro han apostata nga panimalay.

12, 13. (a) Paonan-o ipinapakita han kahimtang ni Hadi Jehosafat nga ginkikita ni Jehova an maopay ha aton bisan kon kita nakakasala? (b) Mahitungod han aton mag-opay nga mga buhat ngan mga kalidad, paonan-o nagios hi Jehova sugad nga mahigugmaon nga Ginikanan?

12 An mas positibo pa gud nga susbaranan makikita ha maopay nga hi Hadi Jehosafat. Han an hadi nagbuhat hin kalurongan, an propeta ni Jehova nagsiring ha iya: “Tungod hini hi Jehova nasisina ha imo.” Seryoso gud nga panhunahuna! Kondi an mensahe ni Jehova waray matapos dida. Nagpadayon ito: “Bisan pa hito, may maopay nga nakita ha imo.” (2 Cronicas 19:1-3) Salit an matadong nga kasina ni Jehova waray makapugong ha iya nga makita an maopay kan Jehosafat. Diri gud pariho ha diri-hingpit nga mga tawo! Kon nasisina ha iba, bangin igbalewaray naton an maopay ha ira. Ngan kon kita nakakasala, an kasubo, kaawod, ngan pagkasalaan nga inaabat naton bangin makapugong ha aton nga makita an maopay ha aton. Kondi, hinumdumi nga kon kita nagbabasol ha aton mga sala ngan nangangalimbasog gud nga diri na utruhon ito, hi Jehova nagpapasaylo ha aton.

13 Samtang gin-uusisa ka ni Jehova, ginkukuha niya iton nga mga sala, sugad la han nagbibiling hin bulawan nga nagkukuha han waray pulos nga bato. Kumusta man an imo mag-opay nga mga kalidad ngan mga buhat? Oo, ini an “mga bulawan” nga iya gintitipigan! Naobserbahan mo ba an paagi nga an pipira nga mahigugmaon nga mga ginikanan nagpapabili han mga ginuhit o mga proyekto ha eskwelahan han ira kabataan, usahay ha maiha nga panahon katapos nga hinngalimtan na ito han kabataan? Hi Jehova an pinakamahigugmaon nga Ginikanan. Tubtob nga nagpapabilin kita nga matinumanon ha iya, diri gud niya hinngangalimtan an aton mag-opay nga mga buhat ngan mga kalidad. Ha pagkamatuod, gintatagad niya nga diri-matadong an paghingalimot hini, ngan matadong gud hiya. (Hebreo 6:10) Iya gin-uusisa liwat kita ha usa pa nga paagi.

14, 15. (a) Kay ano nga an aton pagkadiri-hingpit diri gud nakakapugong kan Jehova nga makita an maopay ha aton? Iilustrar. (b) Ano an bubuhaton ni Jehova ha mag-opay nga mga kalidad nga nakikita niya ha aton, ngan paonan-o niya gintatagad an iya matinumanon nga katawohan?

14 Hi Jehova nagkikita lahos pa han aton pagkadiri-hingpit ngan nakikita an aton mahihimo. Ha pag-ilustrar: An mga tawo nga mahilig ha mga buhat han arte mangangalimbasog gud ha pagpabalik han nadaot gud nga mga debuho o iba nga mga ginhimo. Pananglitan, ha National Gallery ha Londres, Inglatera, han ginpusil han usa an debuho ni Leonardo da Vinci nga nagkakantidad hin $30 milyon (E.U.), waray usa nga nagsiring nga tungod kay nadaot na an debuho, sadang ito kuhaon. Nagtikang dayon an pag-ayad ha haros 500-ka-tuig na nga obra-maestra. Kay ano? Tungod kay presyoso ito ha mga mahigugmaon han arte. Diri ba mas birilhon ka kay han debuho nga ginamitan hin tisa ngan lapis? Ha paniplatan han Dios sigurado nga birilhon ka—bisan kon nadaot ka han napanunod nga pagkadiri-hingpit. (Salmo 72:12-14) Hi Jehova nga Dios, an maabtik nga Maglalarang han tawhanon nga pamilya, magbubuhat han kinahanglanon ha pagpahiuli han pagkahingpit han ngatanan nga nagios uyon ha iya mahigugmaon nga pagtagad.—Buhat 3:21; Roma 8:20-22.

15 Oo, nakikita ni Jehova an maopay ha aton nga bangin diri naton nakikita ha aton kalugaringon. Ngan samtang nag-aalagad kita ha iya, hihimoon niya nga an maopay magtubo tubtob nga kita ha kataposan mahingpit. Anoman an pagtrato ha aton han kalibotan ni Satanas, pinabibilhan ni Jehova an iya matinumanon nga mga surugoon sugad nga presyoso.—Hagai 2:7.

Aktibo nga Ipinapakita ni Jehova an Iya Gugma

16. Ano an gidadakui nga pamatuod han gugma ni Jehova ha aton, ngan paonan-o kita nahibabaro nga ini nga regalo para gud ha aton?

16 Ikaupat, damu gud an ginbubuhat ni Jehova basi pamatud-an an iya gugma ha aton. Sigurado, an halad lukat ni Kristo amo an pinakaepektibo nga baton ha buwa ni Satanas nga waray-bili kita ngan diri mahimo higugmaon. Diri gud naton sadang hingalimtan nga an masakit nga kamatayon nga gin-antos ni Jesus ha pasakitan nga kahoy ngan an mas masakit pa gud nga gin-ilob ni Jehova ha pagkita ha kamatay han iya hinigugma nga Anak mga pamatuod han ira gugma ha aton. Makasurubo, damu nga mga tawo an nakukurian ha pagtoo nga ini nga regalo para gud ha ira. Inaabat nira nga diri-takos hira. Kondi, hinumdumi nga hi apostol Pablo usa nga nagtimaraot hadto ha mga sumurunod ni Kristo. Kondi, hiya nagsurat: “[An] Anak han Dios . . . nahigugma ha akon ngan nagtubyan han iya kalugaringon para ha akon.”Galacia 1:13; 2:20.

17. Pinaagi han ano nga gindadara kita ni Jehova ngadto ha iya mismo ngan ngadto ha iya Anak?

17 Pinamamatud-an ni Jehova an iya gugma ha aton pinaagi han pagbulig ha aton sugad nga indibiduwal nga pahimulosan an mga kaopayan han halad han Kristo. Hi Jesus nagsiring: “Waray tawo nga makakakadi ha akon labot la kon igpahirani hiya han Amay, nga nagsugo ha akon.” (Juan 6:44) Oo, personal nga gindadara kita ni Jehova ngadto ha iya Anak ngan ha paglaom han kinabuhi nga waray kataposan. Paonan-o? Pinaagi han pagsangyaw nga buruhaton, nga nakakaabot ha aton sugad nga indibiduwal, ngan pinaagi han iya baraan nga espiritu, nga ginagamit ni Jehova ha pagbulig ha aton nga masabtan ngan iaplikar an espirituwal nga mga kamatuoran bisan pa han aton mga limitasyon ngan pagkadiri-hingpit. Salit makakasiring hi Jehova mahitungod ha aton sugad han iya ginsiring mahitungod han Israel: “Ginhigugma ko ikaw hin waray kataposan nga gugma. Ito an hinungdan nga iginpahirani ko ikaw ha akon pinaagi han maunungon nga gugma.”—Jeremias 31:3.

18, 19. (a) Ano an pinakaduok nga paagi nga ipinapakita ni Jehova an iya gugma ha aton, ngan ano an nagpapakita nga hiya personal nga nagtatagad ha aton? (b) Paonan-o ginpapasarig kita han Pulong han Dios nga hi Jehova may-ada empatiya nga mamarati?

18 Bangin pinaagi han pribilehiyo han pag-ampo nga naieksperyensyahan naton an gugma ni Jehova ha pinakaduok nga paagi. An Biblia nag-aaghat ha kada usa ha aton nga “padayon nga mag-ampo” ngadto ha Dios. (1 Tesalonica 5:17) Namamati hiya. Tinatawag pa ngani hiya nga an “Parapamati han pag-ampo.” (Salmo 65:2) Waray niya ipasa ini nga katungdanan ha bisan hin-o, bisan ha iya Anak mismo. Hunahunaa la: An Maglalarang han uniberso nagsasagda ha aton nga dumaop ha iya ha pag-ampo, nga may kagawasan ha pagyakan. Ngan ano nga klase hin mamarati hiya? Waray pagbati, waray gugma, waray pagtagad? Diri gud.

19 Hi Jehova may empatiya. Ano an empatiya? Usa nga matinumanon nga edaran nga Kristiano an nagsiring: “An empatiya amo an imo kasakit ha akon kasingkasing.” Naaapektohan gud ba hi Jehova han aton kasakit? Aton mababasa an mahitungod han mga pag-antos han iya katawohan nga Israel: “Durante han ngatanan nira nga kasakitan nasasakit hiya.” (Isaias 63:9) Diri la nakita ni Jehova an ira mga kakurian; pinaid hiya ha katawohan. An iya duro nga pagpaid ipinapakita han mga pulong mismo ni Jehova ha iya mga surugoon: “An bisan hin-o nga kumamkam ha iyo, nakamkam han nawotawo han akon mata.” b (Zacarias 2:8) Masakit gud ito! Oo, hi Jehova napaid ha aton. Kon kita nasasakit, hiya nasasakit.

20. Ano nga diri-timbang nga panhunahuna an kinahanglan likyan naton kon karuyag naton sundon an sagdon ha Roma 12:3?

20 Waray timbang nga Kristiano an magamit han sugad nga ebidensya han gugma ngan hitaas nga pagtagad han Dios sugad nga pasangilan ha pagpahitaas o pagpaimportante ha kalugaringon. Hi apostol Pablo nagsurat: “Pinaagi han diri matupngan nga pagkabuotan nga iginhatag ha akon, ginsusumatan ko an kada tagsa dida ha iyo nga diri maghunahuna mahitungod ha iya kalugaringon hin labaw kay ha angay niya hunahunaon, lugod ipakita niyo nga may-ada kamo maopay nga panhunahuna uyon ha pagtoo nga iginhatag han Dios ha kada tagsa ha iyo.” (Roma 12:3) Usa pa nga hubad an nasiring: “Masiring ako ha kada usa ha iyo nga diri maghunahuna ha iya kalugaringon nga labaw kay ha iya totoo nga bili, kondi maghunahuna hin malinaw ha iya kalugaringon.” (A Translation in the Language of the People, ni Charles B. Williams) Salit samtang nagpapahimulos gud kita han kapaso han gugma han aton langitnon nga Amay, maghunahuna kita hin malinaw ngan hinumdoman nga diri kita takos kumarawat han gugma han Dios.—Lucas 17:10.

21. Ano nga mga buwa ni Satanas an kinahanglan padayon nga isalikway naton, ngan pinaagi han ano nga kamatuoran ha Biblia nga mahimo kita magpadayon ha pagpasarig han aton mga kasingkasing?

21 Kinahanglan buhaton han kada usa ha aton an ngatanan nga mahihimo naton ha pagsalikway han ngatanan nga mga buwa ni Satanas, upod na an buwa nga kita waray-bili o diri mahimo higugmaon. Kon an imo mga eksperyensya ha kinabuhi nagtutdo ha imo nga tagdon an imo kalugaringon sugad nga usa ka problema nga makuri hinduro malamposan bisan pa han daku nga gugma han Dios, o an imo mag-opay nga mga buhat sugad nga diri gud importante bisan ha iya mga mata nga nakakakita-han-ngatanan, o damu hinduro an imo mga sala nga diri matatabonan bisan han kamatayon han iya presyoso nga Anak, buwa an igintutdo ha imo. Bug-os-kasingkasing nga isalikway mo an sugad nga mga buwa! Padayon nga pasarigon naton an aton mga kasingkasing pinaagi han kamatuoran nga iginpahayag ha inspirado nga mga pulong ni Pablo: “Kombinsido ako nga bisan an kamatayon, bisan an kinabuhi, bisan an mga anghel, bisan an mga gobyerno, bisan an mga butang nga aanhi yana, bisan an mga butang nga maabot, bisan an mga gahum, bisan an kahitas-an, bisan an kahiladman, bisan an anoman nga iba pa nga linarang diri makakagbulag ha aton ha gugma han Dios nga aada kan Kristo Jesus nga aton Ginoo.”—Roma 8:38, 39.

a Pauro-utro nga iginkakaw-ing han Biblia an paglaom ha pagkabanhaw ha memorya han Dios. An matinumanon nga tawo nga hi Job nagsiring kan Jehova: “O . . . magtanda ka unta hin tubtoban han panahon para ha akon ngan hinumdoman ako!’ (Job 14:13) Gin-unabi ni Jesus an pagkabanhaw han “ngatanan nga aadto ha handumanan nga mga lubnganan.” Angayan ini tungod kay hingpit nga nahinunumdoman ni Jehova an mga patay nga iya karuyag banhawon.—Juan 5:28, 29.

b Iginpapasabot han iba nga mga hubad nga an usa nga nakamkam ha katawohan han Dios nakamkam ha iya kalugaringon nga mata o ha mata han Israel, diri ha mata han Dios. Ini nga sayop gintikangan han iba nga mga eskriba nga nagtagad hini nga bersikulo sugad nga waray-pagtahod ngan salit ginbag-o ito. An ira sayop nga pangalimbasog nagtabon han daku nga personal nga empatiya ni Jehova.