“KON gin-aatake ako han depresyon,” siring ni Anna, * “waray ako gana pagbuhat hin bisan ano, bisan an mga butang nga akon gud karuyag buhaton. Karuyag ko la magkinaturog. Agsob ko abaton nga diri ako hinigugma, waray pulos, ngan pabug-at la ha iba.”

“Naghunahuna ako mag-unay,” siring ni Julia. “Diri ko man karuyag mamatay. Diri ko la karuyag umabat hin sugad hini. Kon okey ako, mapinairon ako, pero kon depres ako, haros waray ako labot ha bisan kan kanay o ha bisan ano.”

Mga sobra 13 anyos pa la hira Anna ngan Julia han siyahan nga nakaeksperyensya hira hin depresyon. Bisan kon an iba nga tin-edyer panalagsa la nga nadidepres, an depresyon nira Anna ngan Julia naabot hin mga semana o mga bulan pa ngani. “Pariho ito hin kahulog ha hilarom ngan masirom nga buho nga imposible na an pakagawas,” siring ni Anna. “Sugad-sugad ito hin nalulurong ka ngan nawawara ha imo kalugaringon.”

Ordinaryo la an sitwasyon nira Anna ngan Julia. Yana, baga hin malaksi magtikadamu an mga tin-edyer nga may depresyon, ngan nakakaalarma gud ito, ngan an depresyon amo “an nangunguna nga hinungdan han sakit ngan pagkabaldado ha kalalakin-an ngan kababayin-an nga 10 tubtob 19 anyos,” siring han World Health Organization (WHO).

An mga sintomas han depresyon mahimo abaton durante ha pagin tin-edyer ngan mahimo mag-upod ha pagbag-o han nahiaraan nga  oras ha pagkaturog, gana ha pagkaon, ngan timbang. Mahimo liwat umabat an usa hin panluya, kawaray-paglaom, kasubo, ngan kawaray-pulos. An iba nga sintomas nag-uupod hin paghirayo ha iba nga tawo, pagkuri ha pagpokus o ha paghinumdom, paghunahuna o pagsari ha pag-unay, ngan mga sintomas nga diri maesplikar han mga doktor. Kon depresyon an suspetsa han mga doktor nga sakit han usa, agsob nga namimiling hira hin mga sintomas nga diri nawawara ha sulod hin mga semana ngan nakakaulang han adlaw-adlaw nga buruhaton han usa.

Sumala ha WHO, “an depresyon resulta han komplikado nga mga problema ha hunahuna, ha pisikal nga panlawas, ngan ha pakig-upod ha iba.” Mahimo ini mag-upod han masunod:

Problema ha pisikal nga panlawas. Sugad han kahimtang ni Julia, an depresyon kasagaran nga napapanunod, nagpapasabot ito nga mahimo magkaada depresyon an usa tungod han iya genes nga mahimo makaapekto ha iya panhunahuna. An iba nga peligro nag-uupod hin sakit ha kasingkasing ngan pagbag-o ha level han hormone, ngan an padayon nga pag-abuso ha medisina, nga mahimo magpa-grabe han depresyon, o magin hinungdan hito. *

Istres. An mga tin-edyer nakakaeksperyensya hin pisikal ngan emosyonal nga mga pagbag-o. Salit bisan kon mapulsanon an gutiay nga istres, an nag-iiha ngan sobra nga istres mahimo makadaot ha pisikal ngan mental nga kahimsog, ngan usahay nagigin hinungdan ito nga madepres hira. Bisan pa hito, diri pa hinbabaroan kon ano gud an hinungdan han depresyon, ngan sugad han gin-unabi kanina, damu an rason kon kay ano nga nadidepres an usa.

An nakakaistres nga mga sitwasyon nga mahimo magin hinungdan han depresyon nag-uupod han pagbulag han kag-anak, kamatyi  hin hinigugma, pisikal ngan seksuwal nga pag-abuso, aksidente, sakit, o problema ha paghibaro—labi na kon an bata naabat nga diri hiya hinigugma tungod hito. Mahimo liwat magin hinungdan an hitaas nga ginlalaoman han mga kag-anak, bangin may kalabotan ha pagkaada hitaas nga grado. An iba pa nga posible nga rason amo an ka-bully, kabaraka ha kabubuwason, pag-abat nga diri hinigugma han depres nga kag-anak, ngan an paburobag-o nga panggawi han kag-anak. Kon magkaada depresyon an usa nga tin-edyer, ano an makakabulig ha iya?

An tin-edyer nga may depresyon kasagaran nga nabubuligan pinaagi hin husto nga medisina ngan paggiya han mga doktor. * Hi Jesu-Kristo nagsiring: “An magkusog diri nanginginahanglan hin doktor, kondi an mga may sakit.” (Marcos 2:17) An sakit mahimo makaapekto ha bisan ano nga parti han lawas, upod na an utok! An pagbag-o han estilo han pagkinabuhi puydi liwat makabulig kay mahimo ito magkaada epekto ha hunahuna.

Kon nag-aantos ka hin depresyon, paghimo hin praktikal nga mga pitad ha pag-ataman han imo pisikal ngan mental nga kahimsog. Pananglitan, kaon hin masustansya nga pagkaon, magkaada igo nga katurog, ngan regular nga mag-ehersisyo. An ehersisyo makakabulig ha imo nga magin malipayon, makusog, ngan magkaada mas maopay nga katurog. Kon posible, kilalaha an mga hinungdan ngan an temprano nga mga pangirilal-an han pag-atake han imo depresyon ngan abanse nga planoha an bubuhaton basi malikyan ito. Pakiistorya ha usa nga imo gintataporan. An suporta han imo duok nga mga kapamilya ngan kasangkayan mahimo makabulig ngan posible makaiban han mga sintomas. Ngan pariho han nakabulig kan Julia, nga gin-unabi kanina, pagtipig  hin notebook ngan isurat dida an imo ginhuhunahuna ngan pagbati. Labaw ha ngatanan, siguroha nga diri mapabay-an an imo espirituwal nga panginahanglan. Makakabulig gud ini nga mapauswag an imo disposisyon. Hi Jesu-Kristo nagsiring: “Malipayon an mga mahunahunaon han ira espirituwal nga panginahanglan.”—Mateo 5:3.

Napamatud-an nira Anna ngan Julia an ginsiring ni Jesus. Hi Anna nagsiring: “An espirituwal nga buruhaton nakabulig ha akon nga magpokus ha iba, diri la ha akon problema. Diri ito pirme masayon, pero ha pagbuhat hito nagin mas malipayon ako.” Para kan Julia, daku nga bulig an pag-ampo ngan pagbasa han Biblia. “An pagsumat ha Dios han ngatanan ko nga inaabat nagpapakalma ha akon,” siring niya. “Ngan an Biblia nakabulig ha akon nga masantop nga birilhon ako ha Dios ngan napaid gud hiya ha akon. An pagbasa han Biblia nakabulig liwat ha akon nga magin positibo mahitungod ha tidaraon.”

Sugad nga aton Maglalarang, nasasabtan gud ni Jehova nga nakakaapekto ha aton disposisyon ngan emosyon an aton genes, mga eksperyensya ha kinabuhi, ngan kon paonan-o kita ginpadaku han aton mga kag-anak. Salit ihahatag niya an aton ginkikinahanglan nga suporta ngan pagliaw, bangin pinaagi ha mapinairon ngan buotan nga mga tawo. Dugang pa, maabot an panahon nga tatambalon niya an ngatanan nga pisikal ngan mental nga sakit. An Isaias 33:24 nasiring: “An umurukoy diri masiring: Ako masakit.”

Oo, an Biblia nagsasaad nga “papahiron [han Dios] an mga luha ha [aton] mga mata, ngan mawawara na an kamatayon, pati an kabido, pagtangis, ngan kasakit.” (Pahayag 21:4) Naghahatag gud ito hin pagliaw ngan pasarig! Kon karuyag mo mahibaro hin dugang mahitungod ha katuyoan han Dios para ha tawo ngan ha tuna, alayon kitaa an jw.org/war. Makikita dida an usa nga masasarigan nga bersyon han Biblia, sugad man an mga artikulo ha magkalain-lain nga topiko, upod na an depresyon.