1, 2. (1) Kotea ia te pikipikiga ʼo tau nofo agatonu kia Sehova pea mo tau mole kau ki te ʼu fihi ʼo te malama ʼaeni? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.) (2) Kotea ʼae ʼe agatonu ki ai te hahaʼi, pea kotea tona ikuʼaga?

ʼE MOLE kau ia te ʼu kaugana ʼa Sehova ki te ʼu fihi ʼae ʼe ina fakamavetevete ai te hahaʼi ohage ko te fenua, peʼe ko te lanu peʼe ko te agaʼi fenua. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe tou ʼoʼofa ia Sehova, mo tou agatonu pea mo fakalogo kia te ia. (1 Soane 5:3) Tatau aipe pe ʼe tou maʼuʼuli ʼifea peʼe tou ʼomai mai fea kaʼe ʼe tou mulimuli ki te ʼu pelesepeto ʼa te ʼAtua. ʼE maʼuhiga age tau agatonu ʼae kia Sehova pea mo tona Puleʼaga ʼi te tahi atu ʼu faʼahi. (Mateo 6:33) Koia ʼae ʼe tou ui ai ʼe mole tou “kau i te malamanei.”—Lau ia Soane 17:11, 15, 16; Esaia 2:4.

² Ia ʼaho nei, tokolahi te hahaʼi ʼe agatonu ki tonatou fenua, peʼe ki tonatou telepi, peʼe ki tonatou agaʼi fenua ʼo feia mo tanatou kau faigaoʼi. Kaʼe ʼe tupu ai te fefakataupiepieʼaki ʼa te tokolahi ʼo natou, mo tanatou fefehihiʼaʼaki pea ʼi ʼihi temi ʼe natou matehi ia natou ʼae ʼe fakafeagai kia natou. Logo la ʼe mole tou kau ki te ʼu fihi ʼaia, kaʼe ʼe feala ke malave kia tatou pea mo ʼotatou famili. Pea ʼe feala ke tou maʼuli mamahi ʼuhi ko he ʼu aluʼaga heʼe faitotonu. ʼE lagi faigafua hau fakafeagai ki te ʼu puleʼaga ʼae  ʼe natou toʼo ia he ʼu tonu ʼe heʼe faitotonu. Koteʼuhi neʼe faʼu tatou e te ʼAtua ʼaki te fealagia ʼae ke tou iloʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe faitotonu peʼe heʼe faitotonu. (Senesi 1:27; Tetelonome 32:4) Kotea ʼae ʼe ke logoʼi moka hoko ia he aluʼaga heʼe faitotonu? ʼE ke nofo agatonu koa, peʼe ke lagolago ki he faʼahi?

3, 4. (1) He koʼe ʼe mole tonu ke tou lagolago ki he faʼahi moka hoko he ʼu fihi? (2) Kotea ʼae ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?

³ Moka ʼi ai he ʼu fihi e tokolahi te hahaʼi ʼe natou lagolago ki ai, koteʼuhi ʼe uga e te ʼu puleʼaga ia natou ke natou manatu ʼe ko te faʼahiga fakahoko pe ʼaia ʼo he fatogia ʼe lelei. Kaʼe ʼe tou mulimuli tatou ia Sesu. Pea ʼe mole tou kau ki te politike pea ʼe mole tou olo ki te tau. (Mateo 26:52) ʼE mole manatu ia te kau Kilisitiano moʼoni ʼe ʼi ai he koga ʼo te malama ʼa Satana ʼe lelei. (2 Kolinito 2:11) Pea ʼe mole tou fia kau ki te ʼu fihi ʼo te malama ʼaeni.—Lau ia Soane 15:18, 19.

⁴ ʼUhi ko totatou ʼuhiga agahala, ʼe feala ai ke maʼu e ʼihi ia tatou ia he ʼu manatu ʼe mole lelei ʼo ʼuhiga mo te ʼu hahaʼi ʼae ʼe kehekehe mo tatou. (Selemia 17:9; Efeso 4:22-24) ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou vakaʼi ai ia te ʼu pelesepeto ʼe tokoni mai anai kia tatou ke tou tauʼi pea mo katakiʼi ia te ʼu manatu ʼaia ʼae ʼe ina fakamavetevete te hahaʼi. ʼE tou toe talanoa anai pe ʼe feafeaʼi hatatou nonofo agatonu ki te Puleʼaga ʼaki tatatou akoako ke tou manatu ohage ko Sehova mo Sesu.

5, 6. ʼI te temi ʼae neʼe nofo ai Sesu ʼi te kele, neʼe feafeaʼi tana manatu ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi kehekehe? Pea kotea tona tupuʼaga?

⁵ Kapau ʼe faigataʼa ia tau nofo agatonu pea mo tau mole lagolago ki he faʼahi, ke ke fai te fehuʼi ʼaeni: ‘Ka na pau la neʼe ko Sesu, kotea ʼae ka ina fai anai?’ ʼI te temi ʼae neʼe nofo ai Sesu ʼi te kele, neʼe ʼi ai te ʼu fihi ʼi te hahaʼi ʼae mai Sutea, mo Kalilea pea mo Samalia. Tou vakaʼi age muʼa ʼihi faʼifaʼitaki. Neʼe mole felogoʼi te kau Sutea pea mo te kau Samalitana. (Soane 4:9) Neʼe lahi te ʼu faʼahi neʼe mole manatu tahi ai te kau Faliseo mo te kau Satuseo. (Gaue 23:6-9) Ko te kau Sutea ʼae neʼe natou ako te Lao, neʼe natou manatu ʼe lelei age natou ia natou ʼae neʼe mole natou ako te Lao. (Soane 7:49) Pea neʼe fehihiʼa ia te tokolahi ki te kau tagata tanaki tukuhau pea mo te kau Loma. (Mateo 9:11) Kaʼe neʼe mole kau ia Sesu ki te ʼu fihi ʼaia. Neʼe mole he temi neʼe ina akoʼi ai ki ʼana tisipulo neʼe natou lelei age ʼi ʼihi, tatau aipe pe neʼe lagolago tuʼumaʼu ia Sesu ki te moʼoni ʼo ʼuhiga mo Sehova pea mo ina iloʼi ko Iselaele neʼe ko te puleʼaga makehe ʼa te ʼAtua. (Soane 4:22) Kaʼe neʼe ina akoʼi kia natou ke natou ʼoʼofa ki te hahaʼi fuli.—Luka 10:27.

⁶ He koʼe neʼe mole fakamaʼuhigaʼi e Sesu he ʼu hahaʼi ʼe maʼoluga age ʼi ʼihi? ʼUhi ko te faʼahi ʼae neʼe logoʼi e tana Tamai pea mo ia ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi. Neʼe fakatupu e Sehova ia te tagata ke ina fakahahaʼi te kele ʼaki he ʼu lanu kehekehe. (Senesi 1:27, 28) Koia ʼae ʼe mole fakamaʼuhigaʼi ai e Sehova mo Sesu ia he lanu, mo he fenua peʼe ko he lea. (Gaue 10:34, 35; Apokalipisi 7:9, 13, 14) ʼE tonu ke tou mulimuli lelei ki tanā faʼifaʼitaki.—Mateo 5:43-48.

7, 8. (1) Ko ai ʼae ʼe tonu ke tou lagolago ki ai, pea kotea tona tupuʼaga? (2) Kotea ʼae ʼe tonu ke tou manatuʼi ʼo ʼuhiga mo te fakatokatoka ʼo te ʼu fihifihia ʼo te malamanei?

 ⁷ He koʼe ʼe mole tonu ke tou lagolago ki he takitaki fakatagata peʼe ko he puleʼaga? Koteʼuhi ʼe tou lagolago kia Sehova. Pea ʼe ko ia totatou Takitaki. ʼI Eteni, neʼe ui e Satana ko Sehova ʼe mole ko he takitaki ʼe lelei ki te tagata. Neʼe loto e Satana ke tui ia te tagata ʼe lelei age tana faʼahiga takitaki ʼi ʼae ʼa te ʼAtua. ʼE tuku mai e Sehova ke tou filifili pe ko ai ʼae ʼe tou fia lagolago ki ai. Kaʼe ʼe feafeaʼi ʼo ʼuhiga mo koe? ʼE ke fakalogo koa kia Sehova koteʼuhi ʼe lelei age tana faʼahiga takitaki ʼi tau faʼahiga takitaki? ʼE ke tui papau koa ʼe gata pe ki tona Puleʼaga ʼe feala hana fakatokatoka ʼou fihifihia? Peʼe ʼi tau manatu la, ʼe feala koa ke fua lelei ia te takitaki ʼa te tagata kia ia totonu mo kapau ʼe mole takitaki e te ʼAtua?—Senesi 3:4, 5.

⁸ Ohage la, kapau ʼe fehuʼi atu e he tahi pe kotea tau manatu ʼo ʼuhiga mo he faʼahi fakapolitike, peʼe ko he kautahi, kotea ʼae ka ke tali age anai? Ko ʼihi ʼo te ʼu kutuga ʼaia, ʼe lagi natou fakamalotoloto pea mo fia tokoni ki te hahaʼi. Kaʼe ʼe mahino kia tatou ko te Puleʼaga pe ʼo Sehova ʼe feala tana fakatokatoka te ʼu fihifihia pea mo pulihi te ʼu aga heʼe faitotonu fuli. ʼE tou toe mulimuli ki te takitaki ʼa Sehova ʼi te kokelekasio kaʼe mole ki te manatu ʼae ʼe leleiʼia e te tagata takitokotahi. Koia ʼae ʼe logotahi ai te kokelekasio.

9. Kotea ia te fihifihia neʼe maʼu e ʼihi Kilisitiano ʼi te temi ʼo te kau apositolo? Pea kotea ʼae neʼe tonu ke natou fai?

⁹ ʼI te temi ʼo te kau apositolo, ko ʼihi kau Kilisitiano ʼo Kolonito neʼe natou fefihiʼaki pea mo ui fenei: “Ko au, a Paulo! - pea ko au, a Apolosio! - pea ko au, a Sefasi! - pea ko au a Kilisito!” Neʼe punamaʼuli ia Paulo ʼi tana iloʼi te faʼahi ʼaia. Neʼe ko he fihifihia neʼe faigataʼa ʼaupito koteʼuhi neʼe fakatupu kovi ki te logotahi ʼa te kokelekasio. Koia, neʼe ina fehuʼi fenei ai ki ʼona tehina mo tuagaʼane: “Pe nee mavaevae Kilisito?” Neʼe foaki age e Paulo ia te tokoni ʼaeni: “U tehina, e au kole mamahi atu kia koutou i te huafa o totatou Aliki ko Sesu-Kilisito, ke koutou palalau fuli ki he palalau e tahi, pea ke aua naa mau ni fakavaevaega ia koutou, kae ke kotou pipiki tahi i he loto e tahi, pea mo he fakakaukau e tahi.” ʼE toe moʼoni ia te faʼahi ʼaia kia tatou ia ʼaho nei. ʼE mole tonu ke ʼi ai he ʼu maveuveu ʼi te kokelekasio.—1 Kolinito 1:10-13; lau ia Loma 16:17, 18.

10. Kotea ʼae neʼe fakamanatuʼi e Paulo ki te kau Kilisitiano? Pea kotea ia te ako ʼe tou taʼofi mai te faʼahi ʼaia?

¹⁰ Neʼe fakamanatuʼi e Paulo ki te kau Kilisitiano fakanofo ʼe natou maʼuʼuli anai ʼi te lagi pea ʼe mole tonu ke natou tokakaga ki te ʼu “mea o te malamanei.” (Filipe 3:17-20) * (Vakaʼi te kiʼi nota.) Ko te kau fakanofo ʼe ko te ʼu tagata fakafofoga ʼa te ʼAtua pea mo Kilisito. Moka alu ia he tagata fakafofoga ki he tahi fenua, ʼe mole tonu ke natou kau ki te ʼu fihi pea mo te politike ʼo te fenua. ʼO toe feia pe, ʼe mole tonu anai ke  kau ia te kau fakanofo ki te ʼu fihifihia mo te ʼu politike ʼo te malamanei. (2 Kolinito 5:20) Ko natou ʼae ʼe natou maʼu te ʼamanaki ke natou maʼuʼuli ʼo heʼe gata ʼi te kele, ʼe natou toe agatonu ki te Puleʼaga pea ʼe mole natou kau ki te ʼu fihi ʼo te malama ʼaeni.

11, 12. (1) Kotea ia te ʼu manatu ʼe tonu ke tou tekeʼi mo kapau ʼe tou fia nonofo agatonu ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua? (2) Kotea ʼae neʼe logoʼi e te tuagaʼane ʼo ʼuhiga mo ʼihi hahaʼi? Pea kotea ʼae neʼe tokoni ki ai ke ina fai he ʼu fetogi?

¹¹ Tokolahi ʼi te malamanei, ʼe natou logotahi mo natou ʼae ʼe tatau ʼonatou hisitolia, mo agaʼi fenua tahi mo natou pea mo palalau ʼi tanatou lea. ʼE natou fiameʼameʼa ʼi te koga meʼa ʼae ʼe natou ʼomai mai ai. ʼE mole tonu ke tou tuku ia te ʼu aluʼaga ʼaia ke ina fakahalaʼi tatou. Kaʼe, ʼe tonu ke tou fetogi ia tatatou faʼahiga manatu pea mo akoako totatou leʼo loto ke feala hatatou nofo agatonu ia aluʼaga fuli pe. ʼE tou lava fakahoko feafeaʼi ia te faʼahi ʼaia?

¹² Ohage la, ko Mirjeta * (Vakaʼi te kiʼi nota) neʼe tupu ʼi te fenua kua tou fakahigoaʼi ʼi te temi nei ko Yougoslavie. ʼI te koga meʼa ʼae neʼe lahilahi ake ai, neʼe fehihiʼa ia te hahaʼi ki te kau Serbes. ʼI te temi ʼae neʼe ina ako ai ʼo ʼuhiga mo Sehova, neʼe mahino ai ko Sehova ʼe mole fakapalatahi ki te ʼu lanu. Pea ʼe loto e Satana ke fefehihiʼaʼaki te hahaʼi. Neʼe faiga ke ina fetogi ia tana faʼahiga manatu. Kaʼe ʼi te temi ʼae neʼe kamata ai te tau ʼi te ʼu lanu kehekehe ʼi te koga meʼa ʼae neʼe maʼuli ai, neʼe toe kamata maʼu e Mirjeta ia he ʼu manatu ʼe mole lelei ʼo ʼuhiga mo te kau Serbes. Pea neʼe mole fia faifakamafola kia natou. Neʼe ina iloʼi neʼe mole ko he meʼa lelei ʼaia, koia ʼae neʼe ina kole ai kia Sehova ke tokoni age ke mole ina toe maʼu ia te ʼu taʼi manatu ʼaia. Pea neʼe ina toe kole kia Sehova ke tokoni age ke ina kamata tana selevisi pionie. ʼE ui fenei e Mirjeta: “Neʼe mahino kia au ko te tokoni lelei ʼae ʼe feala ke kita maʼu ʼe ko te kau ki te minisitelio. ʼI te minisitelio, ʼe au faiga ke au faʼifaʼitakiʼi te ʼu kalitate ʼo Sehova pea neʼe au logoʼi kua kamata puli ʼaku manatu ʼae ʼe mole lelei.”

13. (1) Kotea ʼae neʼe hoko kia Zoila, pea kotea ʼae neʼe ina fai? (2) Kotea te ako ʼe tou maʼu mai te aluʼaga ʼae neʼe hoko kia Zoila?

¹³ Ko Zoila ʼe ko te tuagaʼane ʼe haʼu mai Mekesike pea kua alu ʼo maʼuli ʼi Eulopa. ʼI tana kokelekasio, neʼe ʼi ai te ʼu tehina mo tuagaʼane neʼe ʼomai mai ʼihi koga fenua ʼo Amelika Latina. ʼE ui e Zoila ko ʼihi ʼo natou neʼe natou fai he ʼu fakahuahua ʼo ʼuhiga mo te fenua ʼae neʼe haʼu mai ai, ohage la ko tanatou agaʼi fenua pea mo ʼanatou musika. Neʼe lotomamahi ai, koia ʼae neʼe faikole ai kia Sehova ke tokoni age ke ʼaua naʼa ita. Kotea anai ʼae ka ke fai mo kapau neʼe ke felaveʼi mo te aluʼaga ʼaia? Ko ʼihi ʼo ʼotatou tehina mo tuagaʼane ʼe kei faigataʼa tanatou tali ke palalau kovi age te hahaʼi ki te fenua ʼae neʼe natou ʼomai mai ai. Koia, ʼe mole tonu ke tou fai he aga peʼe ko he palalau ʼe ha ai ʼe tou fakamaʼuhigaʼi he lanu. ʼE mole tou fia fakatupu ia he mavetevete ʼi te kokelekasio peʼe ʼi he koga meʼa pe ʼe tou maʼuli ai.—Loma 14:19; 2 Kolinito 6:3.

14. Kotea ʼae ʼe feala ke tokoni atu ke ke maʼu ia te faʼahiga manatu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi?

¹⁴ ʼE mahino kia tatou fuli ko te ʼu kaugana ʼa Sehova ʼe natou logotahi ohage ko he foʼi famili ʼe tahi, pea ʼe mole tonu ʼi he temi ke tou fakamaʼuhigaʼi ia he koga meʼa peʼe ko he fenua. Kaʼe ʼe feala ki tou famili pea mo natou ʼae neʼe lahilahi ake mo koe ke natou fakaneke koe ke ke ʼofa ki tou fenua. Pea ʼi ʼihi temi ʼe feala ke ke maʼu ia he ʼu  manatu ʼe mole lelei ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼo te tahi ʼu puleʼaga, ia tanatou agaʼi fenua, mo tanatou lea pea mo tonatou lanu. Kotea ʼae ʼe feala ke tokoni atu ke ke fetogi? Ke ke metitasio pe kotea ʼae neʼe logoʼi e Sehova ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼae ʼe fiameʼameʼa ki tonatou fenua peʼe ko natou ʼae ʼe natou manatu ʼe maʼuhiga age natou ʼi ʼihi. Ke ke fai he ʼu fekumi ʼo ʼuhiga mo te aluʼaga ʼaia lolotoga tau ako takitokotahi peʼe ko te ako fakafamili. Pea ke ke kole kia Sehova ke tokoni atu ke ke maʼu ia tana faʼahiga manatu ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi.—Lau ia Loma 12:2.

15, 16. (1) Kotea ʼae ʼe feala anai ke fai e ʼihi ʼuhi ko tatatou kehekehe mo natou? (2) ʼE lava tokoni feafeaʼi te u matuʼā ki ʼanatou fanau ke natou nonofo agatonu kia Sehova?

¹⁵ ʼE tou fia tauhi kia Sehova ʼaki he leʼo ʼo loto ʼe lelei, koia ʼae ʼi te ʼu temi ʼaia ʼe tonu ai ke tou kehe mai ʼotatou kaugā gaue, mo ʼotatou kaugā ako, mo ʼotatou vahaʼa fale peʼe ko ʼotatou famili. (1 Petelo 2:19) Neʼe fakatokaga mai e Sesu ʼe fehiʼaʼinaʼi anai tatou e ʼihi koteʼuhi ʼe tou kehekehe mo natou. Ke ke manatuʼi ko natou ʼae ʼe fakafeagai mai ʼe mole natou iloʼi ia te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. Koia ʼae ʼe mole natou mahino ai pe koʼe ʼe maʼuhiga ke tou agatonu ki te Puleʼaga kaʼe mole ki te ʼu puleʼaga fakatagata.

¹⁶ ʼE tonu ke tou fakalogo kia Sehova ke feala ai hatatou nonofo agatonu kia te ia, tatau aipe pe kotea ʼe fai peʼe ui e te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo tatou. (Taniela 3:16-18) ʼE feala ke faigataʼa tafitō ki te kau tupulaga ia tanatou kehe mai ni ʼihi. ʼU matuʼā, kotou  tokoni ki ʼakotou fanau ke natou lotomalohi ʼi te fale ako. ʼE lagi feala ke matataku ʼakotou fanau ʼi te fakafisi ki te fakaʼapaʼapa ki te fuka peʼe ki te tahi ʼu fakafiafia fakapuleʼaga. Lolotoga takotou ako fakafamili, ʼe feala takotou ako kia natou pe ʼe kotea ʼae ʼe logoʼi e Sehova ʼo ʼuhiga mo te ʼu aluʼaga ʼaia. Kotou akoʼi ia natou pe ʼe feafeaʼi hanatou fakamahino leleiʼi tanatou tui ʼaki he aga fakaʼapaʼapa. (Loma 1:16) Pea kapau ʼe feala, kotou tokoni ki ʼakotou fanau ʼo kotou faipalalau mo fakamahino ki ʼanatou faiako pe kotea ia te ʼu akonaki ʼe tou tui ki ai.

17. Kotea ia te ʼu manatu ʼae ʼe tonu ke tou tekeʼi, pea kotea tona tupuʼaga?

¹⁷ ʼI te agamahani ʼe tou leleiʼia te meʼa kai, mo te lea, mo te fenua pea mo te ʼu agaʼi fenua ʼo te koga meʼa ʼae neʼe tou lahilahi ake ai. Kaʼe ʼe tou manatu koa ʼe maʼuhiga age tuʼumaʼu ia te ʼu faʼahi ʼae ʼe tou leleiʼia ʼi ʼae ʼe leleiʼia e te hahaʼi? ʼE loto e Sehova ke tou fiafia ʼi te ʼu meʼa kehekehe ʼae neʼe ina fakatupu. (Pesalemo 104:24; Apokalipisi 4:11) Koia, he koʼe ʼe tou ui ʼe lelei age ia he faʼahiga fai ʼo he meʼa ʼi he tahi age faʼahiga fai?

18. He koʼe ʼe lelei ke tou maʼu ia te faʼahiga manatu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo ʼihi?

¹⁸ ʼE loto e Sehova ke akoʼi e te hahaʼi kehekehe fuli ʼo ʼuhiga mo ia, mo atolasio kia te ia pea mo maʼuʼuli ʼo heʼe gata. (Soane 3:16; 1 Timoteo 2:3, 4) Koia, moka kehekehe te ʼu manatu ʼo ʼotatou tehina mo ʼatatou manatu, ʼe tou lotolelei anai ʼo fakalogo ki ʼanatou manatu mo kapau ʼe mole fakafeagai ʼanatou manatu ki te finegalo ʼo Sehova. Kapau ʼe tou fai ia te faʼahi ʼaia, ʼe fiafia anai totatou maʼuli pea ʼe tou logotahi mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane. Ohage ko tatatou talanoa ki ai ʼi te alatike ʼaeni, ʼe mole tou kau ki te ʼu fihi ʼo te malama ʼaeni koteʼuhi ʼe tou nonofo agatonu kia Sehova pea mo tona Puleʼaga. ʼE tou fehihiʼa ki te fiameʼameʼa pea mo te manatu fakataupiepie ʼae ʼe maʼu ʼi te malama ʼa Satana. Kaʼe ʼe tou lotofakafetaʼi ki te akoʼi ʼo tatou e Sehova ke tou ʼoʼofa ki te tokalelei pea mo tou agavaivai. ʼE tou maʼu ia te faʼahiga manatu ʼaeni ʼa te tagata faipesalemo: “Koeni, io! e lelei aupito, e fakafimalie osi. Ki ni tehina ke nonofo fakatahi!”—Pesalemo 133:1.