DAUDI akulikanganicisya m’likuga lya asilikali ŵakutila. Jwalakwe akwawula kwakutyocela asilikaliwo. Jemanjaji akutila kungondo ligongo lya woga. Ana akogopa cici? Pakutila, komboleka kuti Daudi ŵapikanaga ali mkolanga lina lya mundu jwine juŵajimi m’ciŵata. Mundujo jwaliji Goliyati. Jweleju ni juŵamjogopaga asilikaliwo. Komboleka kuti Daudi ŵaliji mkanam’woneje mundu jwamlewu soni jwagangalama mpela jweleju cipagwile.

Daudi jwapikanicisye ligongo lyakwe asikaliwo ŵatilaga. Goliyati caliji cimundu camacili. Atamose ali alesile cakuwala cakwe ca kungondo ni yida yakwe, usito wakwe waliji mpela wa ŵandu ŵaŵili ŵamacili gawo. Nambo pandaŵiji Goliyati jwawete cakuwala cakwe ca kungondo, jwajigele yida yosope, soni jwaliji jwakumanyilila mnope kuputa ngondo. Goliyati jwanyosyaga asilikali ŵa Yisalayeli soni mwenye jwawo, Sauli. Agambe ganicisya kupikanika kwa namaloŵe jwakwe m’matumbi! Jwalakwe jwasalile Ayisalayeli kuti asagule mundu jwakuti amenyane najo.—1 Samueli 17:4-10.

Ayisalayeli pampepe ni mwenye jwawo, Sauli, ŵajogwepe mnope. Daudi ŵamanyilile kuti yindu yaliji m’yiyi kwa masiku 40! Mkati mwa masiku gosopego, Goliyati jwaŵele ali mkwanyosya Ayisalayeliwo lisiku lililyose. Nambosoni pasikati pa asilikali ŵa Afilisiti ni Ayisalayeli pasoŵaga mundu jwakujitandisya ngondo. Daudi nganasangalala ni yeleyi. Agambe ganisya, mwenye jwa Ayisalayeli ni asilikali ŵakwe, kupwatikapo acakulugwe Daudi ŵatatu, wosope ŵakwete woga. Yaliji yakutesya canasa mnope! Kwa Daudi, yaŵatendaga Goliyati nganagamba kuyiwona mpela akwanyosya Ayisalayelipe, nambo ŵayiwonaga kuti akum’nyosyasoni Yehofa, Mlungu jwa Ayisalayeliwo. Nambo ana Daudi, juŵaliji mnyamata, akatesile cici pelepa? Ana m’weji mpaka tusyasye catuli cikulupi cakwe?—1 Samueli 17:11-14.

Kwende tuwujile munyuma miyesi jejinji jipitejo. Daudi jwaliji mnyamata jwakuwoneka cenene soni jwakalamuka. Lisiku line Daudi jwapite kukulisya ngondolo sya babagwe mungulugulu matumbi ciŵandika Betelehemu. Jwalakwe ŵasangalalaga ni kulola yindu yaŵapanganyisye Mlungu soni kuyiganicisya. Ŵanonyelagasoni kwimba gitala, mwati lunda lwakwe lwakwimba lwakusile mnope ligongo lyakwimba ndaŵi ni katema. Kwigulo kwa lisikuli, babagwe ŵamtumisye mundu kuti akam’ŵilanje.—1 Samueli 16:12.

Paŵayice kunyumba, ŵasimene babagwe ali mkuŵecetana ni mundu jwamcekulupe mnope. Babagwewo lina lyawo lyaliji Jese, soni nombenawo ŵaliji ŵacekulupe. Mundu juŵaŵecetanaga najojo jwaliji jwakulocesya jwakulupicika lina lyakwe Samuyele. Yehofa ŵamtumisye kuti akasagule jumo mwa ŵanace ŵa Jese kuti aŵe mwenye jwa Ayisalayeli jwakuyicisya. Pandaŵiji, Samuyele ŵaliji ali ŵaweni kala acakulugwe 7 ŵa Daudi, nambo Yehofa ŵamsalile kuti pangali jwamsagwile pa ŵanacewo. Nambo Daudi paŵayice, Yehofa ŵamsalile Samuyele kuti, “Ni jweleju, mumsagule!” Samuyele ŵajigele libotolo lyakwe lya mawuta gapajika ni kugapungulila pamtwe pa Daudi, acakulugwewo ali mkulola. Kutandila pandaŵiji, umi wa Daudi wacenjile. Baibulo jikusasala kuti, “Msimu wa Yehofa watandite kamula masengo kwa Daudi kutandila palisikuli mpaka msogolo.”—1 Samueli 16:1, 5-11, 13.

Ana Daudi ŵatandite kulosya nganisyo syakusacilila kulamulila pandaŵiji? Iyayi. Ŵajembeceyaga msimu wa Yehofa kuti umlongolele ni kum’manyisya ndaŵi  jakuŵajilwa kutanda kulamulila. Nambo pandaŵiji, mwakulinondiya, ŵajendelecele kamula masengo gakwe gakulisya ngondolo. Jwalakwe ŵakamulaga masengoga mwakulipeleka, soni mwakulimba mtima. Kaŵili kose, ngondolo sya babagwesi syasimene ni yinyama yakogoya. Candanda, sikakamwilwe ni lisimba, soni kaŵili ni cimbalangondo. Daudi nganagamba kuyitopolela yinyama yakogoyayi kwakutalika. Nambo ŵalimbene nayo pakusicenjela ngondolo sya babagwewo, mwati ŵakombwele kuyiwulaga jika.—1 Samueli 17:34-36; Yesaya 31:4.

Mkupita kwa ndaŵi, mbili ja Daudi jamsimene Mwenye Sauli. Pandaŵiji, Sauli yindu yaliji yili yimsokonecele. Atamose kuti jwaliji jwangondo jwamacili, nambope Yehofa ŵalesile kumnonyela ligongo ŵakasile malamusi gakwe. Yehofa ŵamtyocesye msimu wakwe, ni jwatandite kulamulilidwa ni msimu wakusakala. Msimuwu wamtendekasyaga kuŵa jwakupya mtima, soni jwaciwawa. Pawutandite kamula masengo mwa jwalakwe, cindu cimo ciŵasangalalaga naco caliji nyimbope basi. Ŵane mwa ŵakutumicila ŵa Sauli ŵapikene kuti Daudi akusakombola kwimba, soni kuputa ngondo. Kaneko Sauli ŵamtumisye mundu kuti akam’ŵilanje Daudi. Mwangacelewa, ŵaŵicidwe kuŵa jumo jwa ŵakunyakula yida yangondo ya Sauli soni jumo jwa ŵakumjimbila nyimbo.—1 Samueli 15:26-29; 16:14-23.

Cikulupi ca Daudi cili cisyasyo cambone kwa ŵacinyamata masiku agano. Mpela mwatuyiwonele, jwalakwe jwapataga ndaŵi jaganicisya ya Yehofa, yayamkamucisye kum’ŵandicila mnope. Mwakulinandiya, jwajendelecele kusya lung’wanu lwakwe lwakwimba. Yeleyi yamtendekasisye kola upile wakulipatila yindu yakucilu. Kupunda yosopeyi, jwajiticisye mwakusacilila kulongoleledwa ni msimu wa Yehofa. Celecitu cili cisyasyo cambone mnope kwetuwe!—Mlaliki 12:1.

Paŵamtumicilaga Sauli, ndaŵi ni katema Daudi jwajawulaga kumangwakwe kukulisya ngondolo sya babagwe. Ndaŵi sine ŵaŵaga kweleko kwakandaŵi nditu. Ndaŵi jine ali atamilisye kumangwakwe, Jese ŵamtumile kuti akalole acakulugwe ŵatatu ŵala, ŵaŵaliji m’likuga lya asilikali ŵa Sauli. Daudi ŵapikanile, ni ŵapite kumalo kwakuputila ngondo ali ŵajigalile acakulugwewo yakusosecela paumi. Asilikali ŵa Ayisalayeli ni ŵa Afilisiti ŵaliji m’ciŵata ca Ela lisi ni lisi. Daudi paŵayice kweleko, yampwetece kwawona asilikali ŵa Ayisalayeli ali ŵawoga mpela mwatutagulile kundanda kula.—1 Samueli 17:1-3, 15-19.

Yeleyi yamkwayiye mnope Daudi. Jwalakwe jwawusisye asilikaliwo kuti, “Jwele Mfilisiti jwangawumbalaju ali nduni kuti ŵanyosyeje asilikali ŵa Mlungu jwacijumi?” Pelepa, Daudi ŵayiweni kuti Goliyati akumnyosya Yehofa. Ni ligongo lyakwe mwakulimba mtima, Daudi jwasalile asilikali ŵa Ayisalayeli kuti Goliyati camale. Eliyabu paŵapikene yaŵaŵecete mpwakweyi, ŵamkalipile mnope kuti agambile kwika kukulolela mwajikwendela ngondojo basi. Nambo Daudi jwatite, “Ana ndemwisye cici? Ngambileje kuwusyatu!” Daudi ŵajendelecele kuŵeceta mwakulimba mtima kuti Goliyati camale basi. Nganiji jamsimene Mwenye Sauli, mwati mpaka Mwenyejo jwam’ŵilasisye Daudi.—1 Samueli 17:23-31.

Daudi ŵamsalile Sauli maloŵe gakulimbikasya gakuti, ‘Akasimanikwa mundu jwalijose jwakwasa mtima ligongo lya Goliyati.’ Yisyene, pandaŵijo Sauli ni asilikali ŵakwe ŵaliji ali ajasile mtima. Komboleka kuti ŵajasile mtima ligongo lyakulilandanya msingu wawo ni wa Goliyati  juŵawonekaga jwamlewu, jwagangalama soni jwamacili. Jemanjajo ŵampelelaga ca m’lutumbo mwakwe. Asilikaliwo ŵaganisyaga kuti jwalakwe mpaka jwapunde mwangasawusya. Nambo Daudi nganayiwonaga m’yiyi. Mpela mwacituyiwonele, jwalakwe ŵam’wonaga Goliyati mwakulekangana mnope ni muŵam’wonelaga Ayisalayeli acimjakwewo. Mwakusacilila, ŵalipelece kuti cakamenyane najo.—1 Samueli 17:32.

Sauli ŵamkalamwisye Daudi kuti, “M’mwe ngaŵa kupakombola kumenyana ni Mfilisiti jweleju ligongo mli kamcanda, soni jwalakwe aŵele ali mkuputa ngondo kutandila ali mnyamata.” Ana yisyene kuti Daudi jwaliji kamcanda? Iyayi. Kwamba kuti jwaliji mkanayice pamsingu wakwinjilila usilikali, soni komboleka kuti jwawonekaga mpela kamcanda. Nambo pandaŵiji, Daudi jwaliji ali mkumanyika kuti ali jwakupakombola kuputa ngondo soni komboleka kuti jwaliji ali aŵandicile yaka yakwinjilila usilikali.—1 Samueli 16:18; 17:33.

Daudi jwamsimicisye Sauli pakumsalila yajwatesile pakuwulaga lisimba ni cimbalangondo. Ana kwaliji kwamba kulicemelela? Iyayi. Daudi jwamanyilile yajwatite kapunde pakuwulaga yinyamayi. Jwalakwe jwatite, “Yehofa, juŵangulupwisye ku yinyama yakogoyayi ni jucangulupusyesoni m’miyala mwa Mfilisitiju.” Pambesi pakwe Sauli jwamsalile Daudi kuti, “Mjawule, Yehofa camkamucisye.”—1 Samueli 17:37.

Ana akusacilila kola cikulupi mpela ca Daudi? Daudi jwakwete cikulupi cisyesyene ligongo ŵammanyililaga cenene Mlungu, soni ligongo lya yindu yaŵasimene nayo paumi. Ŵammanyililaga Yehofa mpela Mkulupusyo nambosoni Jwakwanilisya yilanga yakwe. Naga tukusaka kola cikulupi mpela celeci, tukusosekwa kwendelecela kulijiganya m’Baibulo yakwamba Yehofa. Naga tukulingalinga ganicisya ni kutendaga yatukuŵalangayo, cikulupi cetu cicilimba.—Ahebeli 11:1.

Sauli ŵajigele yakuwala ni yida yakwe yapangondo ni kumpa Daudi. Ŵampele cisoti ni malaja gayisyano. Yakuwalayi yaliji yapenani mpela ya Goliyati. Daudi ali alinjile kuyiwala ni kwenda nayo, ŵayiweni kuti nganiyimkamucisya, ligongo yaliji yekulungwa soni yakusitopa mnope. Jwalakwe jwaliji mkanalijiganyepo usilikali, m’yoyo jwaliji mkanasyoŵelele kuwala yakuwala yakungondo, mnopemnope yakuwala ya Sauli juŵaliji jwamlewu mnope mu Yisalayeli mosope. (1 Samueli 9:2) Daudi ŵayiwusile yosopeyo, kaneko ŵajigele yida yakwe soni kuwala yaŵawalaga pakwawula kukulisya ngondolo sya babagwe.—1 Samueli 17:38-40.

Ŵajigele simbo jakwe, lukonji lwakuponyela maganga, soni ŵakolecele kamsaku pekoyo. Atamose kuti lukonjilu lwawonekaga mpela cida camwana, nambope lwaliji lwakamucisya. Lukonjilu lwaliji lwa lipende lwakola malo gakuponyela liganga katikati jakwe. Lwaliji lwakamucisya kwa mundu jwakucinga. Daudi ŵajigalaga liganga ni kuŵika katikati jila, ni ŵapukusaga mwamacili mnope kaneko ni kuleka mbali jimo ja lukonjilo. Liganga lila lyawutukaga mwamacili mnope soni mwangakulusya. Lukonjilu lwaliji lwakamucisya, ligongo ndaŵi sine pamakuga ga asilikali, paŵagasoni ŵane ŵakamulicisya masengo cidaci.

Daudi pajwatyosile kwa Sauli, jwapite ku lusulo kukulokotanya tumaganga msanu twambone. Ali kweleko komboleka kuti ŵapelece lipopelo lyakutyocela pasi pa mtima. Kaneko, Daudi jwatandite kuwutucila kumalo gakuputila ngondo.

Ana Goliyati ŵaganisisye cici paŵam’weni Daudi? “Ŵamnyosisye mnope pakum’wona kuti agambile kuŵa mnyamata jwamcejewu soni jwakuwoneka cenene.” Goliyati jwaŵecete mwakutwanga kuti, “Ana une ndili mbwa kuti m’yice kwa une ni simbo?” Yikuwoneka kuti Goliyati nganaluwona lukonji lwakuponyela maganga. Jwalakwe ŵamlwesile Daudi m’lina lya milungu ja Afilisiti, soni jwatite cam’wulaje ni kumpeleka ku yijuni ni yinyama yamwitinji.—1 Samueli 17:41-44.

Yiŵajanjile Daudi pandaŵiji yalosisye kuti akwete cikulupi cakulimba mwa Yehofa. Agambe ganisya yaŵaŵecete mnyamataju kwa Goliyati. Jwalakwe jwatite, “M’mwe mkwika kwa une ni upanga, soni lipanga lyekulungwa ni lyamwana, nambo une ngwika kwenumwe m’lina lya Yehofa jwamkulungwa jwa ŵangondo, Mlungu jwa asilikali ŵa Ayisalayeli, jwele m’mwejo mumnyosisye.” Pelepatu Daudi jwalosisye kuti macili ga mundu nambosoni yida nganiyiŵa yipundile pakulimbana ni Yehofa. Goliyati ŵamnyosisye Yehofa Mlungu, soni Yehofajo jwasosekwe kumalana najo Goliyati. Ni ligongo lyakwe Daudi jwaŵecete kuti, “Ngondoji jili ja Yehofa.”—1 Samueli 17:45-47.

 Ulewu wa Goliyati nambosoni yida yakwe nganiyiŵa yakusisika kwa Daudi. Nambo Daudi nganakunda kuti yeleyi yimtengusye. Jwalakwe nganaganisya mwakulemweceka mpela muŵatendele Sauli ni asilikali ŵakwe. Daudi nganalilandanya ni Goliyati. M’malo mwakwe, ŵamlandanyisye ni Yehofa. Goliyati jwaliji jwamlewu mamita 2.9, mwati jwaliji jwamlewu kupunda asilikali ŵane wosope. Nambo ana yeleyi yikulosya kuti jwaliji jwamkulungwa kupunda Mkupanganya jwa yosope? Iyayi. Pameso pa Mlungu jwalakwe jwagambile kuŵa mpela kaŵalaka kangasawusya kukawulaga.

Daudi jwawutucile kwa Goliyati, kwineku ali mkujigala liganga mu kamsaku kala. Jwalakwe jwaŵisile ligangalyo pa lukonji lwakuponyela maganga ni kupukusa mnope. Goliyati, mwakulikwesya jwatandite kwawula kuŵaliji Daudi. Pasogolo pakwe paliji jwakumnyakulila cakucijila. Ulewu wa Goliyati watendekasisye kuti liganga likamkulusya, ligongo lyakuti jwakunyakula cakucijilaci ngamkanakombola kucikwesya mwinani kuti ateteye mtwe wa Goliyati. Ni Daudi jwaganisisye yakuti alonde mtwewo.—1 Samueli 17:41.

Daudi jwalikutile liganga lila. Agambe ganisya mulyawutucile ligangalyo mwangawonecela pakulonda mtwe wa Goliyati. Yehofa jwalolecesye kuti Daudi akakuta liganga linesoni. Ligangalyo lyapowele wusyo wa Goliyati. Cimundu cila cagwilile pasi calutumbo! Jwakumnyakulila cakucijila jula mwangakayicila jwatisile ligongo lya woga. Daudi jwayice pajwagwilile Goliyati. Jwajigele upanga wa Goliyati pejo ni kumkata mtwe.—1 Samueli 17:48-51.

Pelepa sano, Sauli ni asilikali ŵakwe ŵapatile macili. Asilikaliwo ŵagumisile mwamacili pakwatopolanya Afilisiti. Mpela muŵaŵecetele Daudi kwa Goliyati kuti, ‘Yehofa . . . campelekwe jemanja wosope m’miyala mwetu,’ yatendece nditu!—1 Samueli 17:47, 52, 53.

Masiku agano, ŵandumetume ŵa Mlungu ŵangaputa nawo ngondo. Ndaŵi jeleji japite. (Matayo 26:52) Nambope, tukusosekwa kusyasya cikulupi ca Daudi. Mwakulandana ni Daudi, tukusosekwa kum’wonaga Yehofa mpela jusyesyene. Tumtumicileje, soni tumjogopeje. Ndaŵi sine, yakusawusya yetu mpaka yiwonece kuŵa yekulungwa, nambo pameso pa Yehofa Jwamaciligose yili yamwana mnope. Naga tukumsagula Yehofa kuŵa Mlungu jwetu nambosoni kumkulupilila jwalakwe mpela muŵatendele Daudi, pangali cakumasya lunda kapena cakusawusya campaka citusokonasye. Pangali campaka cimleme Yehofa!