AHEBELI ŵaŵatamaga m’Chilambo Chelaguchisye, ŵamanyililaga kuti chaka chitandite patandite kulima kapena kupanda. Ŵatendaga yeleyi m’miyesi jele apano jikulandana ni Sepetemba kapena Okotoba.

Ŵandu ŵaŵalanjilaga ulewu wa mwesi soni wa chaka pakujigalila kajende ka lwesi, mwesi wakolaga masiku 29 kapena 30. Jemanjaji ŵaŵalanjilagasoni ulewu wa chaka pakujigalila kajende ka lyuŵa. Myoyo chaka chakuŵalanjila pakujigalila kajende ka lwesi chaŵaga chejipi pakulandanya ni chaka chakuŵalanjila pakujigalila kajende ka lyuŵa. Myoyo ŵasosekwaga kupata litala lyakuti kaŵalanjile ka yaka keleka kakamulaneje. Jemanjaji ŵatendaga yeleyi mwakonjechesya masiku gane kapena konjechesya mwesi umo mkanichitande chaka chine. Yeleyi yakamuchisyaga kuti ndaŵi jakupanda kapena kugowola jiŵeje jakulandana.

Nambope mundaŵi ja Mose, Mlungu ŵasalile ŵandu ŵakwe kuti chaka cha ŵandu ŵa Mlungu chasosekwaga kutanda ni mwesi wa Abibu kapena wa Nisani. Myesi jeleji masiku agano mpaka jiŵe Malichi kapena Epulo. (Eks. 12:2; 13:4) Myoyo chindimba chachatendekwaga mu mwesi welewu chatendekwaga pandaŵi jagowola balele.—Eks. 23:15, 16.

Jwamlijiganye jwine jwasasile kuti, “Yaŵaga yangasawusya kumanyilila pakusosekwa konjechesya mwesi wine mu kalendala.” Jwalakwe jwasasilesoni kuti, “Pasaka juŵasosekwaga kutendekwa lwesi luli pachilikati m’mwesi wa Nisani (Nisani 14), jwatendekwaga palisiku lyele ulewu wa musi ni chilo waŵaga wakulandana . . . Nambo naga chakumbesi kwa chaka ayikopochele kuti Pasaka chachitendekwa mkaniliyiche lisiku lyele ulewu wakwe ukusalandana musi ni chilo ŵajonjechesyaga mwesi umo mkaniwuyiche mwesi wa Nisani.”

Ŵamboni sya Yehofa akusakamulichisya masengo litala lyeleli pakusaka kumanyilila lisiku lisyesyene lyakutenda mwambo wa Chakulya cha Ambuje Chaligulo. Mwambowu ukusatendekwa pasikati pa Malichi ni Epulo, soni ndaŵi jeleji jikusakamulana ni Nisani 14 mu kalendala ja Chiyuda. Myoyo mipingo josope pachilambo chapasi jikusamanyililaga ya lisikuli mkanipaŵe. a

Nambo ana Ahebeli ŵamanyililaga chamtuli kuti mwesi umasile soni mwesi wasambano utandite? Masiku agano tukusagamba kulola pa kalendala kuti tumanyilile yeleyi. Nambope mundaŵi ja m’Baibulo yeleyi kwaliji kwangali.

Mundaŵi ja Chigumula, miyesi jaŵaga ja masiku 30. (Gen. 7:11, 24; 8:3, 4) Nambo kaneko, mu kalendala ja Ahebeli masiku ga pamwesi gachengagachengaga. Yaliji myoyo ligongo lyakuti mwesi wa Ahebeli watandaga lwesi paluwoneche. Yeleyi yatendekasyaga kuti mwesi umaleje ni masiku 29 kapena 30.

Pachakutendekwa chine, Daudi ni Yonatani pakusala ya mwesi ŵatite, “Malaŵi kwana chindimba cha [lwesi lwasambano].” (1 Sam. 20:5, 18) Myoyo yikuwoneka kuti mundaŵijo ŵatandaga kuŵalanjila miyesi paluwoneche lwesi. Nambo ana Aisalaeli ŵamanyililaga wuli kuti mwesi wasambano utandite? Buku jine jakola malamusi soni ndamo sya Ayuda jakamuchisyaga ŵandu kumanyilila yeleyi. Yikuwonekasoni kuti panyuma pakuti Ayuda awusile ku ukapolo ku Babulo, Luŵala Lwekulungwa lwa Magambo lwa Ayuda lwakamuchisyagasoni. Miyesi 7 jiŵatendaga chindimba mkanijimale, luŵala lwamagambolu lwasimanaga palisiku lya 30 mwesi uliwose pa miyesi 7 jeleji. Udindo wa jemanjaji waliji kumanyilila pachiwutandile mwesi wine. Ana jemanjaji ŵamanyililaga chamtuli yeleyi?

Ŵandu ŵaŵaŵikaga m’malo gakwela mnope chiŵandika Yelusalemu ŵalolechesyaga kwinani chilo kuti alole lwesi palugambile kopoka kwene. Paluweni lwesilu, jemanjaji ŵalumanyisyaga mwachitema Luŵala lwa Magambo lwa Ayuda. Achakulungwa ŵa Luŵala lwa Magambolu pasimichisye kuti lwesi lwasambano luwoneche, ŵapelekaga chimanyisyo chakuti mwesi wasambano utandite. Nambi yaŵaga wuli naga kwinani kwaliji mawunde mwamti alonda nganakombola kulola palukopwecheje lwesi lyasambano? Payitendekwe yeleyi, mwesi welewo wamalaga ni masiku 30, kaneko watandaga mwesi wasambano.

 Buku ja malamusi soni ndamo sya Ayuda jila, jasasilesoni kuti Luŵala lwa Magambo lwa Ayuda lwapelekaga chimanyisyo cha kutanda kwa mwesi wasambano mwakupamba moto penani pa Litumbi lya Olifi lyalyaliji chiŵandika Yelusalemu. Konjechesya pelepa, ŵapambagasoni moto m’malo gane gakwela mnope ku Isalaeli pakusaka kwamanyisya ŵandu ya kutanda kwa mwesi wasambano. Kaneko ŵatumisyaga ŵamitenga kuti akamanyisye ŵandu ŵa ku Yelusalemu soni madela gosope ga ku Isalaeli yakwamba kutanda kwa mwesi wasambano. Yeleyi yakamuchisyaga kuti ŵandu wosope atende yindimba pandaŵi jakulandana.

Chati chachili pasipa mpaka chakamuchisye kupikanichisya chenene mujaŵelaga miyesi, yindimba soni kalendala ja Chihebeli mundaŵi ja Aisalaeli.