‘Dab Um Gun’gun’gad’

“Um rin’ed urngin ban’en ndab um gun’gun’gad.”​—FILIPPI 2:14.

1, 2. Mang fonow e pi’ apostal Paul ngak e Kristiano nu Filippi nge Korinth, ma mang fan?

 ULAN e babyor rok apostal Paul ni thagthagnag Got ni fan ko ulung ko Kristiano nu Filippi, ko bin som’on e chibog e ri pining e magar. I pining e magar ko piin taareb e michan’ rorad ni yad bay ko fare mach ni kari felfelan’ nga ferad gol nge pasig ko maruwel nib fel’. Yugu aram rogon, me puguran Paul ngorad ni ngar ‘rin’ed urngin ban’en ndab ra gun’gun’gad.’ (Filippi 2:14) Mang fan ni pi’ fare apostal e re fonow ney?

² Manang Paul ko mang e ra buch ni ngan gun’gun’. In e duw nga m’on ko biney, me puguran ko ulung nu Korinth ni bay e riya’ ko gun’gun’. I weliy Paul murung’agen piyu Israel u nap’an ni yad bay u daken e ted, ni boor yay nra k’aringed e damumuw ngak Jehovah. Uw rogon? Ya kar adaged e ngongol nde fel’, ni yad be tay fan e liyos ma yad be un ko ngongol ndarngal, ma yad be skengnag e k’adan’ rok Jehovah, ma yad be gun’gun’. Be pi’ Paul e athamgil nga laniyan’ piyu Korinth ni ngar filed ban’en ko pi n’ey. Ke yoloy ni gaar: “Ma thingar dab um gun’gun’gad ni bod e n’en ni i rin’ boch i yad me li’rad fare engel, ni engel ko yam’ ngar m’ad.”​—1 Korinth 10:6-11.

3. Mang ni bay fan ni ngan weliy murung’agen e gun’gun’ e ngiyal’ ney?

³ Gad e pi tapigpig rok Jehovah ko ngiyal’ ney, e nge m’ug e ngongol rodad ni taareb rogon ko ulung nu Filippi. Ngad pasiggad ko maruwel nib fel’ ni bay e t’ufeg u fithik’dad. (John 13:34, 35) Machane ngan lemnag  rogon e gun’gun’ ni kirebnag e girdi’ rok Got kakrom, bay fan nib fel’ ni ngad folgad ko fare fonow ni gaar: “Um rin’ed urngin ban’en ndab um gun’gun’gad.” Som’on e ngad lemnaged rogon e gun’gun’ ni kan weliy u Bible. Ma ngada weliyed boch ban’en nrayog ni ngad rin’ed nge taleg e gun’gun’ nge dabi k’aring e magawon e ngiyal’ ney.

Ba Ulung nib Kireb ni Be Gun’gun’ nib Togopluw Ngak Jehovah

4. I gun’gun’ piyu Israel u daken e ted nbochan e mang?

⁴ Fare thin ni Hebrew ni ‘gun’gun’’ e yima fanay u Bible nib peth ko n’en ni rin’ piyu Israel u lan 40 e duw u nap’an ni yad be milekag u daken e ted. Ba’ ba ngiyal’, ni piyu Israel e der felfelan’rad ko yafas rorad ma aram mu ur gun’gun’gad. Baaray rogon, dawori n’uw nap’an ni kar chuwgad ko sib u Egypt, “ma yad gubin nra gun’gun’gad nib togopluw ngak Moses nge Aron.” Piyu Israel e ka ra gun’gun’gad nbochan e ggan, ni be lungurad: “Faan mang e li’mad Somol nggu m’ad u Egypt ma kab fel’. Yu rom e gamad ma sabol riy ko th’ib nib sug ko ufin ma gamad kay urngin e ggan ni gamad ba adag. Machane kam fekew gamad i yib nga daken e re gi ted ney ni fan e nggu m’ad nriyul’ ko uyungol.”​—Exodus 16:1-3.

5. U nap’an ni be gun’gun’nag piyu Israel, me mini’ e riyul’ ni yad be gun’gun’ nib sor ngak?

⁵ Riyul’, ni Jehovah e ke ayuweg piyu Israel ko tin ba t’uf rorad u daken e ted, nib fel’ rogon ni i pi’ e ggan nge ran ngorad. Dariy ban’en ni gafgow piyu Israel riy nrayog ni ra m’ad ko bilig u daken e ted. Bochan fare lem nde fel’ u wan’rad e tin bay rorad, ma kar tababgad ko gun’gun’. Yugu aram rogon ni yad be gun’gun’nag Moses nge Aron u owchen Jehovah ma bin riyul’ riy e ba sor fan ngak Got. Me gaar Moses ngak piyu Israel: “Ke rung’ag gelngin e thin ni ka mogned nib togopluw ngak. Gamow mini’? Thin ni gimed be yog nib togopluw ngomow e gathi gamow e ba togopluw ngomow, machane Somol e ba togopluw ngak.”​—Exodus 16:4-8.

6, 7. Rogon ni ke dag ko Numbers 14:1-3, e uw rogon ni ke thil laniyan’ piyu Israel?

⁶ Dawori n’uw nap’an nga tomren, miki gun’gun’ piyu Israel bayay. Me l’og Moses 12 e pumoon ni nga ranod ra damitnaged fare Binaw ni kan Micheg. Ragag i yad e sul nge yib i weliy e thin nde riyul’. Mang angin ni yib? “Yad be non nib togopluw ngak Moses nge Aron ni be lungurad, ‘Faan mang e da m’ad u Egypt ara u roy u daken e ted ma kab fel’! Mang fan ni nge fekdad Somol i yan nga lan e re nam [Kanaan] nem? Ya yira li’dad u fithik’ e mahl, min fek pi leengidad nge pi fakdad. Gathi kab fel’ ni gadad ra sul nga Egypt?’”​—Numbers 14:1-3.

⁷ Uw rogon ni thil laniyan’ piyu Israel! Som’on e ra pininged e magar nbochan ni kar chuwgad u Egypt mar th’abed fare Red Sea ma aram e n’en ni k’aringrad ngar tanggad ni yad be pining e sorok ngak Jehovah. (Exodus 15:1-21) Machane ra mada’naged e magawon u daken e ted mar rusgad ngak piyu Kanaan, ma aram e ngongol rorad ni ur pininged e magar ngak Got e ke thil da ki fel’ u wan’rad. Susuna ngar pininged e magar ngak Got ni ke ayuwegrad, ma dar pininged mar ron’ed e kireb nga daken ni yad be lemnag ni bay ban’en ni de pi’ Got ngorad. Gun’gun’ e be dag nda ra pininged e magar ngak Jehovah ko pi n’en ni ma pi’. Aram fan ni ke gaar: “Pi girdi’ ney nib kireb e uw n’umngin nap’an ni ngar pired ni yad be non nib togopluw ngog?”​—Numbers 14:27; 21:5.

Gun’gun’ ko Bin Som’on e Chibog

8, 9. Mu weliy fan e gun’gun’ ni bay ko Christian Greek Scriptures.

⁸ Murung’agen e gun’gun’ ni kan weliy e muun ngay yu ulung i girdi’ ni yad ma non u fithik’ e yoor. Machane, nap’an ni immoy Jesus u Jerusalem ko Madenom ko Nochi Naun ko duw ni 32 C.E., “ma boor e girdi’ ni i kathkathnag murung’agen u fithik’ e pi girdi’  nem ni aram urngin.” (John 7:12, 13, 32) Yad ma kathkathnag murung’agen, ni be yog boch i yad ni be lungurad cha’ nem e be’ nib fel’, ma boch e ma yog ni danga’.

⁹ Ba’ bayay, ni bay Jesus nge pi gachalpen u tabinaw rok Levi, ara Mathew, ni be’ nib takunuy e tax. “Ma boch e Farise nge pi tamachib ko Motochiyel ni ku yad e Farise e ra gun’gun’gad ngak pi gachalpen Jesus nra fithed ngorad ni lungurad, ‘Mang fan ni gimed be un ngak e piin ni yad ma kunuy e tax nge piin ndabun e girdi’ nu lan binaw dakenrad ko abich nge garbod?’” (Luke 5:27-30) U Galile u ba ngiyal’ nga tomren, “me tabab fapi cha’ nu Israel i gun’gun’nag [Jesus] ya ke yog ni gaar: ‘I gag fare ggan ni yib u tharmiy nga but’.’” Mus nga boch i gachalpen Jesus me kireban’ ko n’en ni ke yog mar tababgad ko gun’gun’.​—John 6:41, 60, 61.

10, 11. Mang fan ni gun’gun’ e piin ma non ni Greek ni piyu Israel, ma uw rogon ni ra fel’ rogon e pi piilal ni Kristiano u rogon ni kan pithig e re magawon nem?

¹⁰ Angin nib fel’ ni yib u reb e gun’gun’ ni buch u tomren e Pentekost 33 C.E. Boor e piin kafin ra manged pi gachalpen nra bad u wuru’ yu Israel ni kar felfelan’gad nga feni gol e pi walag nu Judea, machane ke sum boch e magawon ni bay rogon ko pi n’en ni yibe f’oth. Re n’em e gaar: “Me yib i maluag thin piyu Israel ni piin ni yad ma non ni thin ni Greek nge piin nni gargelegrad u Israel. Tin ni baaram e girdi’ nu Israel ni yad ma non ni Greek e rogned ni tirorad e ppin ni piin ni ke yim’ figirngirad e gubin e rran ni yira f’oth ban’en ma yibe pagrad.”​—Acts 6:1.

¹¹ Pi cha’ ney ni ur gun’gun’gad e de bod rogon piyu Israel ni u ranod u daken e ted. Piin ni ma non ni Greek e da rogned ni dubrad rarogon e yafas rorad. Yad be n’en ni ngan nang ni dan pi’ e pi n’en nib t’uf rok e piin ke yim’ figirngirad. Ma, piin be gun’gun’ e gathi yad be togopluw ngak Jehovah. Yad be non ngak e pi apostal, me gur e pi apostal ngar rin’ed nrogon nib fel’ nbochan e n’en ni ka rogned e riyul’. Rib fel’ e kanawo’ ni ke tay e pi apostal ni fan ko piin ni piilal ni Kristiano e ngiyal’ ney! Pi tagafaliy e saf e yad be kol ayuw ni nge dab ra talgad ko ‘motoyil ko wenig rok e girdi’ nib sobut’.’​—Proverbs 21:13; Acts 6:2-6.

Ngan Ayuw Nga Wenegan e Gun’gun’ nra Kirebnagey i Yan

12, 13. (a) Mu weliy rogon wenegan e gun’gun’. (b) Mang ban’en nra k’aring be’ nge gun’gun’?

¹² Oren e thin nu Bible ni kad weliyed e be dag ni gun’gun’ e k’aring e kireb nga fithik’ e girdi’ rok Got kakrom. Arfan ni ngad fal’eged i lemnag rogon murung’agen e gun’gun’ nra kirebnagey e ngiyal’ ney. Reb e fanathin e ra ayuwegdad. Boor mit e wasey nib mom ni nge t’ay. Faanra kafin ni tabab ni nge t’ay, ma dan tiyan’uy ngay ma ra gel e kireb riy nge mada’ ko ngiyal’ ndabkiyog ni ngan fanay. Ke yoor e karrow ni kan n’ag, ni gathi bochan e kireb ko masin, ya bochan e wasey ni ke t’ay ere fare karrow e yira maad’ad riy. Uw rogon ni yira fanay e re fanathin ney ko gun’gun’?

¹³ Bod rogon e wasey nib mom i t’ay, ku arrogon e girdi’ nde flont nib mom ni nge gun’gun’. Mus ko waangchal nge nifeng ni bay e sol riy ma ra k’aring e t’ay, gafgow e ma k’aring ngad gun’gun’gad. Mochuch e rayog ni nge k’aring e kankanan’ nib war nge mang kireban’ nib gel. Rarogon e tin tomren e rran ko re m’ag ney e be kireb i yan, ma fan e gun’gun’ e rayog nra gel i yan. (2 Timothy 3:1-5) Arfan, reb e tapigpig rok Jehovah e rayog ni nge gun’gun’ nib togopluw ngak bagayad. Tapgin e sana ban’en nib achig, ni bod ni kam guy e meewar rok be’, ara salap rok, ara tow’ath u reb e maruwel ni kan pi’ ngak.

14, 15. Mang fan ni dab da paged e mom ni ngan gun’gun’ nge yan ni dabni taleg?

¹⁴ Demtrug tapgin e damumuw rodad, ma faanra dab da gagiyegniged lanin’dad ma ra gelnag e lem rodad nib kireb ma ra mecham ngodad e gun’gun’. Arrogon, angin e gun’gun’ e ra kirebnag e tirok Got ban’en maku ra kirebnagdad ni polo’. Nap’an ni i gun’gun’ piyu Israel nbochan e par rorad u daken e ted,  me pag rogon nga ron’ed e kireb nga daken Jehovah. (Exodus 16:8) Manga yigi dabi buch ban’en rodad ni aram rogon!

¹⁵ Fare n’en nib mom ni nge t’ay e wasey e rayog ni ngan ayuweg ngan achey ko maachaw ko t’ay bang ni ke m’ug e t’ay riy. Faanra kad pirieged rodad ni ke mom ni ngad gun’gun’gad, ma rayog ni ngad gelgad ko re n’ey ni faanra gadra gur ngad tayedan’dad ngay u fithik’ e meybil. Uw rogon?

Ngad Sapgad Nga Ban’en ni Bod ni Ma Guy Jehovah

16. Uw rogon ma gad gel ndab ku uda gun’gun’gad?

¹⁶ Gun’gun’ e kemus ni gadad e gad be lemnagdad nge magawon rodad ma gad ma pagtalin e pi tow’ath rodad ni gadad e Pi Mich Rok Jehovah. Ra ngan gel ndab ku un gun’gun’, ma ba t’uf ni nge par e pi tow’ath ney nib m’on u lanin’dad. Baaray rogon, ra bagadad ma bay fare tow’ath rok ni be fek fithingan Jehovah. (Isaiah 43:10) Rayog ni ngada maruweliyed nge chugur e tha’ u thildad, ma rayog ni ngad nonad ngak “nbochan ni ma fulweg taban e meybil” ni demtrug e ngiyal’. (Psalm 65:2; James 4:8) Ri bay fan e yafas rodad ya gad manang fare magawon ara issue ko palpalth’ib ma gad manang nib mil fan ngodad ni ngad pared nib yul’yul’ ku Got. (Proverbs 27:11) Ma rayog ni ngada uned i machibnag fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun. (Matthew 24:14) Michan’ ni fan ko fare biyul ni tay Jesus Kristus e rayog ni beechnag e nangan’ rodad. (John 3:16) Ereray e pi tow’ath nrayog ngodad ni yugu demtrug rogon ma ngad gum’an’gad.

17. Mang fan ni ngada guyed rogon nguud changargad ni bod ni ma changar Jehovah nga ban’en, ni mus ko ngiyal’ ni bay rogon ni ngad gun’gun’gad?

¹⁷ Ngada guyed rogon nguuda guyed ban’en ni bod ni ma sap Jehovah ngay, ma gathi rogon ni gad ma guy. I tang fare psalmist ni gaar, “Got, mfil ngog e tirom e kanawo’; mu dag ngog nggu nang.” (Psalm 25:4) Faanra bay tapgin ni ngada gun’gun’gad, ma rayog ni nge guy Jehovah. Ir e rayog ni nge yal’uweg ban’en nib papey. Ere mang fan ni yu ngiyal’ ma ma pag nge ul’ul e magawon? Biney e rayog ni nge ayuwegdad ni nge yog ngodad e pi fel’ngin nib fel’, ni aram e k’adan’, nge athamgil, nge yul’yul’, nge gum’an’.​—James 1:2-4.

18, 19. Mu weliy e n’en nrayog nyib angin nbochan ni yibe athamgil ni dab ni gun’gun’.

¹⁸ Gad ra athamgil ngad pared ndab da gun’gun’gad ma gathi kemus nra ayuwegdad ni nge fel’ boch ngongoldad machane sana ku ra ayuweg e piin yad be guy e ngongol rodad. Duw ni 2003 ma reb e ulung ko Pi Mich Rok Jehovah e ra milekaggad u bus u Chiyamen ni nga ranod ra uned ko convention u Hungary. Fa cha’ ni ma kol e yap’ ko bus e gathi reb e Mich, ma de adag ni nge chag ko Pi Mich u lan ragag e rran. Rorran ni tomur ko fare milekag, ma kari thilyeg e lem rok. Mang fan?

¹⁹ Urngin yay fare milekag, ma boor ban’en nib kireb ni i buch. Machane fapi Mich e daur gun’gun’gad. I yog fa cha’ ni ma kol e yap’ ni ireray e bin th’abi fel’ e ulung ni ke fekrad! Riyul’, ni ke micheg ngak fapi Mich nra yay ni migid nra bad nga tabinaw rok ma ra piningrad nga naun rok, ya nge motoyil ngorad. Rib  fel’ e ngongol ni ke rin’ fapi cha’ ni kar uned u bus “ni ur rin’ed urngin ban’en nda ur gun’gun’gad”!

N’ag Fan e Kireb e Ma Ayuweg ni Ngan Taareb

20. Mang fan ndabi siy ni nge bagadad me n’ag fan e kireb rok bagadad?

²⁰ Uw rogon nfaanra bay tapgin ni ngada gun’gun’gad nib togopluw ngak walagdad? Faanra ba ubchiya’ fare magawon, ma ba t’uf ni ngad folgad ko fare kenggin e motochiyel ni i yog Jesus u Matthew 18:15-17. Machane, biney e gathi gubin ngiyal’ ma ba t’uf, ya bochan ni oren e gun’gun’ e de ga’ fan. Mang fan ni dab ni fal’eg i lemnag fare magawon ngan guy rogon ngan n’ag fan? Ke yol Paul ni gaar: “Thingar um n’iged fan u wan’med e n’en ni ke rin’ bigimed ngak bigimed ni bod rogon ni ke n’ag Somol fan u wan’ e tin ni kam rin’ed nib togopluw ngak. Nge rogon nib t’uf Got nge girdi’ romed e ngam puthuyed nga urngin e pi n’ey, ni ir e ma chugumiy urngin ban’en nga taabang nge par ni ke fel’ rogon.” (Kolose 3:13, 14) Rayog ni nge fel’ u wan’dad ni ngad n’aged fan? Gathi bay rogon ni nge yog Jehovah murung’agdad nga kireb? Machane, yugu be dag ngodad ni boor yay ni be runguydad ma be n’ag fan e kireb rodad.

21. Uw rogon nra magawon e piin be motoyil ko gun’gun’?

²¹ Demtrug gelngin e togopluw, ma gun’gun’ e dabiyog ni nge pithig e magawon. Fare thin ni Hebrew ni “gun’gun’” e ku be yip’ fan ni yibe “sononnon nga but’ ni yib damumuw.” Riyul’, ni gad ma magawon u tooben be’ nib tagun’gun’ ma gad ma guy rogon ni ngada paloggad rok. Faanra uda gun’gun’gad ara gad be sononnon nga but’ ma piin be motoyil e ku yad ra lem ni aram rogon. Riyul’ riy, e sana yad be magawon mar lemnaged ni ngar palognaged yad rodad! Sononnon nga but’ ni yib damumuw e rayog ni nge rung’ag be’, ma ri dariy be’ nra adag.

22. Mang e ke weliy reb e rugod u murung’agen e Pi Mich Rok Jehovah?

 ²² Rogon ni yima n’ag fan e kireb e ma taarebnagey​—aram ban’en ni ma chaariy e girdi’ rok Jehovah. (Psalm 133:1-3) Reb e binaw u Europe, e immoy reb e rugod riy nib Katolik ni 17 e duw rok ni yol nga tochuch ko Pi Mich Rok Jehovah ni be weliy murung’agen e ngongol rorad ni rib fel’. I gaar: “Kari mus e re ulung ni gu manang ni girdi’ riy e de yoor raba’ nbochan e fanenikay, nge chogow, nge laniyan’, nge siin, ara de taareb.”

23. Mang e gad ra weliy ko bin migid e article?

²³ Gad be felfelan’ ko urngin e tow’ath ni ke yog ngodad ni gad e pi tapigpig ko bin riyul’ e Got, ni Jehovah, ma ra ayuwegdad ngad taarebgad ma gad palog ko gun’gun’ nib togopluw ngak yugu boch e girdi’. Bin migid e article e ra dag ko mang e pi fel’ngin Got nra fil ngodad rogon ni dab ku da uned ko gun’gun’ ya bay e riya’ riy​—aram e gun’gun’ nib togopluw ko ulung rok Jehovah ko ngiyal’ ney.

Ka Ga Manang?

• Mang e ba muun ko gun’gun’?

• Uw rogon ni ngam weliy e pi n’en ni angin e gun’gun’?

• Mang e rayog ni nge ayuwegdad ngad gelgad ndabkud gun’gun’gad?

• Uw rogon nra ngan n’ag fan e kireb nib m’agan’uy ngay e ra ayuwegdad ngad talgad ko gun’gun’?

[Study Questions]

[Picture on page 23]

Piyu Israel e ur gun’gun’gad nib togopluw ngak Jehovah!

[Picture on page 25]

Ga ma guy rogon ni ngam changar nga ban’en ni bod ni ma rin’ Jehovah?

[Pictures on page 26]

N’ag fan e kireb e ma taarebnag e Kristiano