Kar Pirieged fare Messiah!

“Kug piriegew fare Messiah.”​—JOHN 1:41.

1. Mang e k’aring Andrew ni nge yog ni gaar: “Kug piriegew fare Messiah”?

 BA SAK’IY John ni Tataufe nge l’agruw i gachalpen. Ma nap’an ni be yib Jesus i yib ngorad, me gaar John: “Baaram fare Fak e Saf rok Got!” Ma aram me un Andrew nge John ni l’agruw i gachalpen John ni Tataufe ngak Jesus ngar parew rok e rorran nem. Ma faani taaboch riy, me yan Andrew i gay Simon Peter ni walagen. Ma faani pirieg, me yog ngak ni gaar: “Kug piriegew fare Messiah.”​—John 1:35-41.

2. Mang angin nra yib ngodad ni faan gad ra fal’eg i fil fapi yiiy ni murung’agen fare Messiah?

² Faani n’uw boch nap’an, me fal’eg Andrew, nge Peter, nge ku boch e girdi’ i fil e thin ko Babyor nib Thothup, ma aram ma rogned ni Jesus e ir fare Messiah ni kan micheg. Ere faan gad ra fal’eg i fil e pi yiiy ni murung’agen fare Messiah, ma ra gel e michan’ rodad ko thin rok Got nge ngak Faen ni Kan Dugliy.

“Chiney e Be Yib e Pilung Rom”

3. Mang yiiy e lebug u nap’an ni yib Jesus nga Jerusalem ni bod reb e pilung?

³ Ra yan fare Messiah nga Jerusalem ni bod reb e pilung. Be gaar e yiiy rok Zekariah: “Gimed e girdi’ nu Zion, mfelfelan’gad, mfelfelan’gad! Gimed e girdi’ nu Jerusalem, mu tolulniged e felfelan’! Mu sapgad, pilung romed e be yib ngomed! Be yib nib felfelan’ ya ma gel ko pi toogor rok, machane ba sobut’an’, ma ke yib ni ke af nga daken ba donkey, ke af nga daken ba fak e donkey.” (Zek. 9:9) Miki yoloy fare psalmist ni gaar: “Mang e yigi fal’eg Got waathan e en ni ke yib u fithingan [Jehovah]!” (Ps. 118:26, BT) Gathi Jesus e yog e n’en ni nge rin’ fapi girdi’. Re ulung i girdi’ nem e ur tolulniged e felfelan’ u nap’an ni be yib Jesus i yib nga Jerusalem ya nge lebug e thin ko profet. Mu lemnag ni susun e ga bay u rom ni ga be guy ma ga be rung’ag laman e girdi’ ni kar felfelan’gad.​—Mu beeg e Matthew 21:4-9.

4. Mu weliy rogon ni lebug fare yiiy ni bay ko Psalm 118:22, 23.

⁴ Ba ga’ fan Jesus u wan’ Got ni yugu aram rogon ni boor e girdi’ nde mich u wan’rad ni ir fare Messiah. Boor e girdi’ nra fanenikayed Jesus mar lemnaged ni ir be’ ndariy fan ni bod rogon ni kan yiiynag. Pi girdi’ ney e dariy e michan’  rorad. (Isa. 53:3; Mark 9:12) Machane ke thagthagnag Got nga laniyan’ fare psalmist ni nge gaar: “Fare malang ni dabuy e piin ni yad ma toy e naun ya ra fineyed ndariy fan, e yan i aw ni aram e re malang ni ir e ba th’abi ga’ fan.” (Ps. 118:22, 23) I weliy Jesus murung’agen e re yiiy ney u nap’an ni be non ngak e pi tayugang’ ko teliw ni toogor rok, me yog Peter nre yiiy ney e murung’agen Jesus nge ulung ni Kristiano. (Mark 12:10, 11; Acts 4:8-11) Ere, Jesus e yib i mang fare “malang nri ba ga’ fan” ko ulung ni Kristiano. Girdi’ ni dariy e michan’ rorad e ra darifannaged, machane “Got e turguy nri ba ga’ fan.”​—1 Pet. 2:4-6.

Kan Yognag Min Digey!

5, 6. Mang e ke yog e yiiy u murung’agen rogon ni yira yognag fare Messiah, ma uw rogon nra lebug?

⁵ Kan yiiynag nreb e fager rok fare Messiah e ra chel nge yognag. I yiiynag David ni gaar: “Mus ko en nri gamow ba pach, ni en nri ma pagan’ug ngak, ni be’ ni gamow ma abich u taabang, ni ke chel ke togopluw ngog.” (Ps. 41:9, BT) Kakrom e en ni gimew ma abich u taabang e ir e fager rom. (Gen. 31:54) Ere, fare n’en ni rin’ Judas Iskariot ni yognag Jesus e rib gel e kireb riy. I weliy Jesus murung’agen e cha’ nem ngak pi gachalpen ni aram rogon ni lebug fare yiiy rok David. I gaar: “Gathi gimed gubin ni gu be weliy murung’agmed; gu manang e piin ni kug mel’egrad. Machane thingari yib i m’ug nib riyul’ e tin ni ke yog e babyor nib thothup ni ke gaar, ‘Fare moon ni i kay e ggan rog e ke chel ke togopluw ngog.’”​—John 13:18.

⁶ En ni yognag Jesus e ni pi’ 30 yang i silber ngak ni aram puluwon reb e sib. I yog Matthew nni yognag Jesus nga 30 yang i silber, ma aram me lebug fare yiiy u Zekariah 11:12, 13. Machane, mang fan ni yog Matthew nre yiiy ney e nog u daken “profet Jeremiah”? Nap’an Matthew, ma sana fare babyor ni Jeremiah e immoy ni ir e ba m’on u boch e babyor ko Bible nib muun e Zekariah ngay. (Mu taarebrogonnag ko Luke 24:44.) De fanay Judas fapi salpiy ya fek nge yon’ nga lan e tempel me yan i li’ ir.​—Matt. 26:14-16; 27:3-10.

7. Uw rogon ni lebug fare yiiy ni bay ko Zekariah 13:7?

⁷ Mus ngak pi gachalpen fare Messiah ni kur wergad. I yoloy Zekariah ni gaar: “Mu li’ ngem’, nge wagey fapi saf.” (Zek. 13:7, BT) Nap’an e Nisan 14, 33 C.E., me yog Jesus ngak pi gachalpen ni gaar: “Gimed gubin ni bay mmilgad ngam paged gag, ya ke gaar e babyor nib thothup, ‘Bay li’ Got e en ni ma gafaliy e saf ngem’ ma bay wer e saf.’” Ma aram e n’en ni buch ni yog Matthew ni gaar: “Urngin fa piin ni gachalpen nra paged ngar milgad rok.”​—Matt. 26:31, 56.

Kan T’ar e Thin Nga Daken Min Toy

8. Uw rogon ni lebug fare yiiy ni bay ko Isaiah 53:8?

⁸ Yira fek fare Messiah nga tafen e puf oloboch min turguy ni ngan li’ nge yim’. (Mu beeg e Isaiah 53:8.) Rofen ni Nisan 14 ni kakadbul, me muulung girdien e Sanhedrin mar m’aged Jesus ngar feked i yan ngak Pontius Pilate ni Governor nu Roma. I fith Pilate boch e deer ngak Jesus, me pirieg ndariy ban’en nib kireb ni ke rin’. Machane, nap’an ni yog ni ngan pag Jesus, me tolul fapi girdi’ ni be lungurad: ‘Mu richibiy ko [“fare ley i gek’iy,” NW].’ Ma rogned ni ngan pag Barabbas nreb e kalbus ni ke thang e fan rok be’. Ma aram me yog Pilate ni ngan pag Barabbas ya dabun ni nge dabuy e girdi’ daken. Me pi’ Jesus ngan toy, ngemu’ min richibiy nga ba ley i gek’iy.​—Mark 15:1-15.

9. Mang e buch u nap’an Jesus ni bod rogon ni kan yiiynag ko Psalm 35:11?

⁹ Yira t’ar e thin nga daken fare Messiah. I yog David ni fare psalmist ni gaar: “Be welthin e girdi’ ni kireb nib togopluw ngog, ma pi kireb ni yad be yog ni kug rin’ e da gu nang murung’agen.” (Ps. 35:11, BT) Rogon ni bay ko yiiy e “pi tolang ko prist nge urngin e girdi’ u lan fare ulung e girdi’ nrayog ni ngar tunguyed e thin ni nge mang mich rorad nib togopluw ngak Jesus, ni bochan e nge yog nli’ ngem’.” (Matt. 26:59) Bin riyul’ riy e, “boor e girdi’ ni yad e ngar micheged Jesus nra t’ared e thin nga daken Jesus, machane de taareb rogon e thin nrogned.” (Mark 14:56) Pi toogor rok Jesus e dariy fan u  wan’rad ni yibe t’ar e thin nga daken, ya kemus ni yad baadag ni nge yim’.

10. Mu weliy rogon ni lebug e thin ni bay ko Isaiah 53:7?

¹⁰ De fulweg fare Messiah lungun e piin ni kar t’ared e thin nga daken. Ke yiiynag Isaiah ni gaar: “Rib gel e gafgow ntay ngak, machane me athamgiliy u fithik’ e sobut’an’; de yog taab bugithin. Bod ba pi fak e saf ni yibe n’en ni ngan li’ ngem’, bod ba saf ni yibe n’en ni ngan th’ab bunuen nge m’ay, ma de yog taab bugithin.” (Isa. 53:7) De yog Jesus “ban’en nib togopluw ko tin ni ke yog e pi tolang ko prist nge piin ni piilal nib togopluw ngak. Ma aram me gaar Pilate ngak: ‘Mog, damur rung’ag urngin e pi n’en ni yad be yog nib togopluw ngom?’ Machane me par Jesus nde fulweg taab bug fapi thin, ma aram me par fare am ni kari balyangan’.” (Matt. 27:12-14) De tay Jesus puluwon e thin ni kireb ni u nog ngak.​—Rom. 12:17-21; 1 Pet. 2:23.

11. Uw rogon ni lebug fa gal yiiy ni bay ko Isaiah 50:6 nge Mikah 5:1?

¹¹ I yiiynag Isaiah ni yira toy fare Messiah. I yoloy e re profet nem ni gaar: “Kug pi’ keruug ni ngan toy, ma da gu taleg e piin nra moningniged gag ko fa ngiyal’ nem nra bup’iyed sorbeg mi yad thuw nga owcheg.” (Isa. 50:6) I yiiynag Mikah ni gaar: “Yad be cham ngak e en ni ir e be yog e thin rok piyu Israel!” (Mik. 5:1) I yog Mark ni pi yiiy ney e fan ngak Jesus ni gaar: “Me tabab boch i yad i thuw nga daken Jesus, mi yad m’ag owchen nguur batniged ma be lungurad ngak, ‘Mog ko mini’ e ke batnigem!’ Me fek e pi matanag Jesus nguur batniged. I yog Mark nra “ur toyed e rouy nga lolugen, ma yad be thuw nga daken, ma yad be ragbug u p’eowchen nguur siro’gad ngak.” (Mark 14:65; 15:19) Ri dariy tapgin e gafgow ni kan tay ngak Jesus.

I Par nib Yul’yul’ nge Mada’ ko Yam’

12. Uw rogon ni lebug fa gal yiiy ni bay ko Psalm 22:16 nge Isaiah 53:12?

¹² Ra yim’ fare Messiah u daken ba ley i gek’iy. I yog David ni psalmist ni gaar: “Baraba’ i girdi’ ni yad ba kireb e kar longobiyed gag . . . ni yad be chugur i yib ngog; yad be girngiy paag nge eg.” (Ps. 22:16) I weliy Mark ni ir bagayad e piin ni yoloy e Gospel murung’agen ban’en nri manang e girdi’ ni yad ma beeg e Bible ni gaar: “Ke mereb e kolok ni kadbul mi yad richibiy [“nga ba ley i gek’iy,” NW].” (Mark 15:25) Kan yiiynag ni yira chagiy fare Messiah ngak e pi tadenen ngan li’rad ngar m’ad. I yoloy Isaiah ni gaar: “Pi’ ir ngan li’ ngem’, min taareb rogonnag ngak e girdi’ ni ke th’ab e motochiyel.” (Isa. 53:12) I riyul’ e re n’ey u nap’an nra richibiyed l’agruw i moro’ro’ ni ta cham nga l’agruw ley i gek’iy, “ni bagayow nga ba’ ni mat’aw rok Jesus ma bagayow nga ba’ ni gilay’ rok.”​—Matt. 27:38.

13. Uw rogon ni lebug fare yiiy ni bay ko Psalm 22:7, 8?

¹³ I yiiynag David nra u nog e thin nib kireb ngak fare Messiah. (Mu beeg e Psalm 22:7, 8.) U nog e thin nib kireb ngak Jesus u nap’an ni bay  u daken fare ley i gek’iy ni be gafgow ko amith, ya yog Matthew ni gaar: “Ma piin ni yad be yib nguu ranod ko gin’em e ur chichingeged lolugrad mu urogned e thin nib kireb ngak Jesus ni be lungurad, ‘I gur faram e mfiney ni ngam buthug e tempel ngam toy u lan dalip e rran nge m’ay! Faanra Fak Got gur, me ere mu guy rogon nge siy ku mum’! Ma ga luw nga but’ ko re [“ley i gek’iy,” NW] nir!’ Maku aram rogon e moning ni tay e pi tolang ko prist nge pi tamachib ko Motochiyel nge piin ni piilal ngak ni be lungurad, ‘Ke ayuweg e pogofan rok boch e girdi’, ma dabiyog ni nge ayuweg e birok e pogofan! Gathi ir fare pilung nu Israel? Faanra luw ko re [“ley i gek’iy,” NW] nem nga but’ e chiney, ma ra michan’dad ngak! Ya ba pagan’ ngak Got ma be yog ni ir Fak Got. Ere mu songad ngad guyed ko ra yib Got i ayuweg e chiney fa!’” (Matt. 27:39-43) Rib gel e gafgow ni tay Jesus, machane i par ni ke th’ab gulungan ndariy ban’en nib kireb ni yog. Kari dag e kanawo’ nib fel’ ni ngad folwokgad riy!

14, 15. Mu weliy rogon ni lebug boch e yiiy ni be weliy murung’agen e mad rok fare Messiah nge vinegar nni pi’ nge unum?

¹⁴ Nin’ bogi malang nga but’ ni bay e pow riy ya nge dugil e en ni nge fanay e mad rok fare Messiah. I yoloy fare psalmist ni gaar: “Mad rog e kar f’othed rorad, ma ka ron’ed nga but’ nochi malang ni bay e pow riy ni ir e nge dugliy e arorad ni nge fanay fare mad rog nib n’uw.” (Ps. 22:18) Ireram e n’en ni buch ya “richibiy [fapi salthaw nu Roma Jesus] ko fare [“ley i gek’iy,” NW], mi yad f’oth e mad rok rorad ni yad be yin’ nga but’ nochi ban’en ni bay e pow riy, ni ir e nge dugliy e bin ni nge fanay bagayad.”​—Matt. 27:35; mu beeg e John 19:23, 24.

¹⁵ Yira pi’ e vinegar nge falay nib mooy ngak fare Messiah. I yog fare psalmist ni gaar: “Ra gum’ ko bilig, ma yub e yad ra pi’ ngog; ma ra gum’ ko belel, mi yad pi’ e vinegar ni nggu unum.” (Ps. 69:21) Ke yog Matthew ni gaar: “Mi yad pi’ e wain ngak u rom, ni kan athukuy e flay ngay nib mooy. Machane faani ri’ ma de unum. Ka chingiyal’ nem me mil bagayad nge yan i fek bangi worrum nge lthag nga fithik’ e wain nib sobut’ puluwon me tay nga taban ba ley i rouy, me pi’ ngak ni be guy rogon ni nge unum.”​—Matt. 27:34, 48.

16. Mu weliy rogon ni lebug fare yiiy ni bay ko Psalm 22:1.

¹⁶ Ra yan i bod ni ke n’ag Got fare Messiah. (Mu beeg e Psalm 22:1.) Rogon ni bay ko yiiy e “nap’an ni dalip e kolok me non Jesus nri ba ga’ laman ni be gaar, ‘Eloi, Eloi, lema sabachthani?’ ni fan e pi thin ney e be gaar, ‘Got rog, Got rog, mang fan ni kam n’igeg?’” (Mark 15:34) Dawori mul e michan’ rok Jesus ngak e Chitamangin ni bay u tharmiy. Ke digey Got Jesus ni be yip’  fan ni ke pag nga pa’ e pi toogor rok ya nge m’ug feni yul’yul’. Ma nap’an ni non nib ga’ laman me lebug fare thin ni bay ko Psalm 22:1.

17. Uw rogon ni lebug fare yiiy ni bay ko Zekariah 12:10 nge Psalm 34:20?

¹⁷ Yira kuruf p’eyon fare Messiah, machane dariy reb e yil rok ni yira t’ar. Girdi’ ni yad ma par u Jerusalem e yad ra ‘changar ngak faen kar yip’ed ko sarey ke yim.’ (Zek. 12:10, BT) Ma Psalm 34:20 e be gaar: “I Somol e be ayuweg be par ndariy ban’en nra buch rok, ma dariy taareb e yil u dow nra nt’ar.” I micheg apostal John e pi thin ney ni gaar: “Me rugoy bagayad fapi salthaw e sarey rok nga p’eyon Jesus, ma ka chingiyal’ nem me map’ e racha’ nge ran riy nga but’. En ni guy e re n’ey nrin’ e ir e ke weliy murung’agen. Ma kan nang ni tin ni ke weliy e ba riyul’, ma ku ir e manang ni be weliy e tin riyul’, ni fan e ngki yog ni mich u wun’med e tin ni ke weliy; nrin’ ni aram rogon ni fan e nge riyul’ e tin ni ke yog e babyor nib thothup ni gaar, ‘Dariy taareb e yil rok ni yira t’ar.’ Ma ku ba’ ni kan yoloy u lan e babyor nib thothup ni gaar, ‘Bay i changar e girdi’ ngak e en ni kar kurufed.’”​—John 19:33-37.

18. Uw rogon ni lebug fare yiiy ni be yog ni yira k’eyag Jesus ko gin ni yima k’eyag e piin boor ban’en rorad riy?

¹⁸ Yira k’eyag fare Messiah ko gin ni yima k’eyag e piin boor ban’en rorad riy. (Mu beeg e Isaiah 53:5, 8, 9.) Faani blayal’ ko rofen ni Nisan 14, “me taw be’ nib moon u Arimathea ni pire’ ban’en rok, ni Josef fithingan,” me ning downgin Jesus ngak Pilate, min pi’ ngak. Miki gaar Matthew: “Me fek Josef Jesus, nge bichibichiy bangi mad nib wechwech ngak ni kab beech, me yan i tay nga lan e birok e low ndawori n’uw nap’an ni ker nga fithik’ e war u taban e rech. Me lulubiy baraba’ i malang ni ba ga’ nge ning nga langan fare low me yan.”​—Matt. 27:57-60.

Ngan Pining e Sorok ngak fare Messiah ni Pilung Rodad!

19. Uw rogon ni lebug fare yiiy ni bay ko Psalm 16:10?

¹⁹ Yira faseg fare Messiah ko yam’. I yoloy David ni gaar: “[Jehovah] dabiyog ni ngam pageg nggu par u fithik’ e piin ni kar m’ad, ya dab mpag e en nib t’uf rom nge mel.” (Ps. 16:10) Mu lemnag e n’en ni buch u nap’an ni yan fapi ppin ko fare yiy nni chibgiliy Jesus riy. U rom e ra mada’naged ba engel riy, me gaar ngorad: “Dab mu tamdaggad. Kam bad ni ngam guyed Jesus nu Nazareth, ni faanem nrichibiy ko [“fare ley i gek’iy,” NW]. Machane daki moy u roy, ya ke fos ko yam’! A mu guyed, baaray e gin nra tiyed ngay.” (Mark 16:6) I yog apostal Peter ngak fapi girdi’ ni kar muulunggad nga Jerusalem ko Pentekost ko duw ni 33 C.E. ni gaar: “I David e guy e n’en ni bayi rin’ Got, ma aram me weliy murung’agen e fos ko yam’ ni bayi tay fare Messiah ni faani gaar: Da nn’ag nge par u tafen e yam’, ma downgin e de mel.” (Acts 2:29-31) De pag Got ni nge mel downgin Fak. Miki faseg nib kan!​—1 Pet. 3:18.

20. Mang e kan yiiynag u murung’agen e gagiyeg nra tay fare Messiah?

²⁰ Ke yog Got ni Jesus e Fak ni bod rogon ni kan yiiynag. (Mu beeg e Psalm 2:7; Matthew 3:17.) Nap’an ni yan Jesus nga Jerusalem, ma i tolul e girdi’ ni kar muulunggad ni yad be pining e sorok ngak nge Gagiyeg rok. Ngiyal’ ney e ku gad be pining e sorok ngak Jesus ma gad be weliy ko girdi’ murung’agen e gagiyeg rok. (Mark 11:7-10) Dabki n’uw nap’an ma bayi thang Kristus e pi toogor rok ni be yan ‘u feni falu’ ni nge gel ni fan ko tin riyul’ nge tin nib mat’aw.’ (Ps. 2:8, 9; 45:1-6, BT) Ma gagiyeg nra tay e ra fek e gapas nge fel’ rogon nga fayleng. (Ps. 72:1, 3, 12, 16; Isa. 9:6, 7) Ri gad ba tow’ath ni gad be un i weliy e pi thin ney ni kad manged boch e Pi Mich Rok Jehovah, ni aram fare Got ni be gagiyeg Fak u tharmiy ni ke mang Pilung!

Uw Rogon ni Ga Ra Fulweg?

• Uw rogon ni kan yognag Jesus min digey?

• Mang boch e yiiy u murung’agen e yam’ ni tay Jesus Kristus?

• Mang fan ni kari mich u wan’um ni Jesus e ir fare Messiah ni kan Micheg?

[Study Questions]

[Picture on page 21]

Mang yiiy e lebug u nap’an ni yan Jesus nga Jerusalem ni bod rogon reb e pilung?

[Picture on page 22]

I yim’ Jesus ni fan ko denen rodad, ma chiney e be gagiyeg ni ke Pilung