I yog Jehovah ngak piyu Israel ni ngar pared ni yad ba thothup. Aram fan ni gaar ngorad: “Dab mu tunguyed e thin ni murung’agen be’ nguum weliyed. Dab mu rin’ed ban’en nra k’aring e yam’ ngak be’. I gag Jehovah.”​—Lev. 19:2, 16, NW.

Fare thin ni ngan ‘rin’ ban’en nra k’aring e yam’ ngak be’’ e aram rogon nib puluw ni nga nog fare thin ni Hebrew ni kan fek e re thin ney riy, machane mang e be yip’ fan? Be yog ba ken e babyor rok e pi Jew murung’agen fare babyor ni Levitikus ni be gaar: “Giney ko re verse ney e . . . ba mo’maw’ ni ngan pilyeg ni bochan e ba mo’maw’ ni ngan nang ko mang e be yip’ fan fare thin ni Hebrew ni yira pilyeg ma ‘dab mu sak’iy u daken, ara tooben, ara bang nib chugur.’”

Bay boch e girdi’ ni llowan’ ni yad ma lemnag nre thin ney e bay rogon ko verse 15 ni be gaar: “Ra mpithiged e oloboch rok e girdi’ ma dab mu sasalapgad; dab mu folgad ngak be’ ni bochan e ba gafgow, ara mu rusgad ngak e girdi’ ni pire’ ban’en rorad.” (Lev. 19:15) Faanra ba puluw e re n’ey, me ere fare motochiyel ni bay ko verse 16 e rayog ni be yip’ fan nsusun e dabi rin’ piyu Israel ban’en nde mat’aw u nap’an ni yad be pithig e oloboch, ara nap’an ni yad be rin’ boch ban’en ni bay rogon ko siyobay, ara u lan e tabinaw. Maku susun e dabi rin’ be’ nu Israel boch ban’en u fithik’ e sasalap ya nge yag boch ban’en riy ngak. Riyul’ nsusun e dab da rin’ed e pi n’ey, machane ku bay reb e kanawo’ nib puluw ni ngad nanged fan e re thin ney riy ni bay ko verse 16.

Am lemnag e n’en bay u tabolngin e re verse ney. I tay Got chilen ngak e girdi’ rok ndab ur tunguyed e thin ni murung’agen be’ ngaur weliyed. Riyul’ nrayog ni nge k’aring be’ boch e magawon ni nge sum ni faanra i weliy murung’agen boch e girdi’. Machane kab gel e kireb riy ni faanra tunguy e thin ni murung’agen be’ nga i weliy. (Prov. 10:19; Ekl. 10:12-14; 1 Tim. 5:11-15; Jas. 3:6) Be’ ni ma t’ar e thin nga daken e girdi’ e ba ga’ ni ma yog ban’en nde riyul’ u murung’agen be’ ya nge yag ni kirebnag thin. Be’ ni aray rogon e rayog ni nge yog ban’en nde riyul’ u murung’agen be’ ni yugu aram rogon nrayog ni nge kal ngak facha’ ngan thang e fan rok. Dab mu pagtalin ni ireray e re miti girdi’ nrogned boch ban’en nde riyul’ u murung’agen Naboth, ma aram min malangnag nge yim’ ndariy ban’en ni ke bucheg. (1 Ki. 21:8-13) Arrogon, be’ ni ma t’ar e thin nga daken e girdi’ e rayog ni nge rin’ ban’en nra k’aring e yam’ ngak be’ nrogon ni be yog e gin migid ko fare thin ni bay ko Levitikus 19:16.

Maku reb e, rayog ni nge t’ar be’ e thin nga daken be’ ni bochan e be fanenikan faanem. Be gaar e 1 John 3:15: “En ni be fanenikay walagen ni girdien Kristus e be’ ni ma thang e fan ko girdi’; ma gimed manang ni be’ nib tathang e fan ko girdi’ e dawori yog e yafos ndariy n’umngin nap’an ngak.” Maku reb e, tomuren ni gaar Got, “Dab mu rin’ed ban’en nra k’aring e yam’ ngak be’,” miki ulul ngay ni gaar: “Dabi par be’ ni be fanenikay be’.”​—Lev. 19:17.

Ere fare motochiyel ni bay ko Levitikus 19:16 e ba fonow nib ga’ fan ni fan ngak e piin Kristiano. Thingar da siyeged e lem nib kireb ma dab ud t’ared e thin nga daken be’. Ere faanra da “rin’ed ban’en nra k’aring e yam’ ngak be’” ni aram e ngad t’ared e thin nga daken ni bochan e dubdad daken ara be awan’dad ngak, ma aram e be m’ug riy ni gad be fanenikan facha’. Thingari siyeg e piin Kristiano e mit ney e ngongol.​—Matt. 12:36, 37.