U CINCO XOOKIL
U maas maʼalob siibal Dios tiʼ toʼoneʼ letiʼe boʼol tu tsʼáaj utiaʼal u salvarkoʼonoʼ
-
Dioseʼ, ¿baʼaxten yanchaj u boʼotik u salvarkoʼon?
-
¿Bix úuchik u tsʼáaik le boʼolaʼ?
-
¿Baʼax utsiloʼob jeʼel u taasiktech le boʼol tu beetaʼ?
-
¿Bix jeʼel a tsʼáaik nib óolal wa gracias tu yoʼolal le boʼolaʼ?
1, 2. 1) ¿Tiʼ baʼax ku yilaʼal u maʼalobil upʼéel baʼal ku siʼibil? 2) ¿Baʼaxten le boʼol tu tsʼáaj Dios utiaʼal u salvarkoʼonoʼ letiʼe maas maʼalob baʼal tsʼoʼok u síiktoʼonoʼ?
TIʼ TULÁAKAL baʼax tsʼoʼok u siʼibiltecheʼ, ¿máakalmáak u maas maʼalobil? U maʼalobil upʼéel baʼal ku siʼibileʼ maʼ chéen tiʼ u tojol ku yilaʼaliʼ. Wa ku kiʼimakkúuntik a wóol bey xan wa ku yáantkech tiʼ baʼax kʼaʼabéettecheʼ, yaan a wilik jach maʼalob le baʼax tsʼoʼok u siʼibiltechoʼ.
2 Tiʼ tuláakal baʼax tsʼoʼok u siʼibiltecheʼ, yaan upʼéel u maas maʼalobil. Lelaʼ upʼéel u siibal Dios tiʼ wíinikoʼob. Jéeobaeʼ yaʼabach baʼal u siimajtoʼon, baʼaleʼ u maas maʼalobileʼ letiʼe boʼol tu tsʼáaj utiaʼal u salvarkoʼonoʼ: u kuxtal Jesús, u Hijo (Mateo 20:28). Jeʼex ken k-il teʼ xookaʼ, lelaʼ letiʼe maas maʼalob baʼal tsʼoʼok u siʼibiltoʼonoʼ, tumen jeʼel u taasiktoʼon yaʼabach kiʼimak óolaleʼ yéetel jach jeʼel u yáantkoʼon tiʼ baʼax kʼaʼabéettoʼoneʼ. U jaajileʼ, bey úuchik u yeʼesik u maas nojoch yaabilaj Jéeoba tiʼ cada utúul tiʼ toʼonoʼ.
¿BAʼAXTEN YANCHAJ U BOʼOTIK U SALVARKOʼON?
3. Jéeobaeʼ, ¿baʼaxten yanchaj u boʼotik u salvarkoʼon, yéetel baʼax unaj k-naʼatik utiaʼal k-ilik bukaʼaj maʼalobil le baʼax tu síijtoʼonaʼ?
3 Jéeobaeʼ yanchaj u boʼotik u salvarkoʼon tiʼ le kʼeban yéetel tiʼ le kíimiloʼ (Efesoiloʼob 1:7). Utiaʼal k-naʼatik le kaʼansajaʼ kʼaʼabéet k-naʼatik baʼax úuch tu jardinil Edén. Chéen wa k-naʼatik baʼax tu peʼertaj Adán ka kʼebanchajeʼ, jaʼali bey jeʼel k-ilik bukaʼaj maʼalobil le baʼax u siimajtoʼon Diosaʼ.
4. ¿Baʼaxten jach maʼalob le kuxtal minaʼan u xuul tsʼaʼab tiʼ Adanoʼ?
4 Jéeobaeʼ, ka tu beetaj Adaneʼ, tu tsʼáaj upʼéel jach maʼalob baʼal tiʼ: kuxtal minaʼan u xuul. U kʼáat u yaʼaleʼ u wíinklil yéetel u tsʼoʼomeleʼ jach maʼalob beetaʼanik kaʼachi, le beetik maʼ kun kʼojaʼantal, maʼ kun chʼíijil mix kun kíimil kaʼachi. Jach xan naatsʼ yanik kaʼach tiʼ Jéeoba. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Adaneʼ «u paal Jajal Dios» (Lucas 3:38). Le beetik jach yaan upʼéel nojoch yaabilaj ichiloʼob kaʼachi, jeʼex le yaan ichil utúul taatatsil jach u yaabiltmaj u hijoeʼ. Jéeobaeʼ ku tʼaan kaʼach yéetel Adán, tu tsʼáaj xan u beet upʼéel meyaj jeʼel u taasik kiʼimak óolal tiʼeʼ yéetel tu tsolaj baʼax ku páaʼtik tiʼ letiʼ (Génesis 1:28-30; 2:16, 17).
5. Le Bibliaoʼ, ¿baʼaxten ku yaʼalik Adaneʼ beetaʼab «jeʼel bix» Dioseʼ?
5 Adaneʼ beetaʼab «jeʼel bix» Dioseʼ (Génesis 1:27). Lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa beetaʼab u wíinklil jeʼel bix tiʼ Dioseʼ. Jeʼex t-kanil tu yáax xookil le libroaʼ, Jéeobaeʼ «Pixan» (Juan 4:24). U wíinklil túuneʼ maʼ jeʼel bix tiʼ wíinikeʼ. Adaneʼ beetaʼab jeʼel bix Dioseʼ tumen tsʼaʼab u muukʼ, u naʼat, u páajtalil u yeʼesik yaabilaj, u beetik baʼax toj yéetel u yeʼesik uláakʼ u jatsʼuts modos Jéeoba. Beetaʼab xan jeʼel bix Dioseʼ tumen ku páajtal kaʼach u yéeyik baʼax u kʼáat u beete. Adán kaʼacheʼ maʼ bey jeʼex upʼéel roboteʼ. Ku páajtal kaʼach u yéeyik ichil baʼax uts yéetel baʼax kʼaas. Wa ka u yéey u yuʼubik u tʼaan Dios kaʼacheʼ, bejlaʼa tsʼoʼok u kuxtal utiaʼal mantatsʼ teʼ Paraíso tuʼux tsʼaʼaboʼ.
6. ¿Baʼax tu peʼertaj Adán ikil maʼ tu yuʼubaj u tʼaan Diosiʼ, yéetel baʼax úuch tiʼ u paalal tu yoʼolal lelaʼ?
6 U j-maʼ uʼuyaj tʼaanil Adaneʼ jach koʼoj jóokʼik tiʼ, tumen aʼalaʼab yaan u kíimil. U kʼebaneʼ tu tojoltaj le kuxtal minaʼan u xuul tsʼaʼab tiʼoʼ yéetel tuláakal le utsiloʼob ku taaskoʼ (Génesis 3:17-19). U yajileʼ maʼ chéen tu peʼertaj le kuxtal minaʼan u xuul utiaʼal letiʼoʼ, tu peʼertaj xan utiaʼal u paalal maʼ síijkoʼobiʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Tu yoʼolal juntúuliliʼ máak j-ook le kʼeban tiʼ le yóokʼol kaabaʼ ka tu taasaj [le kíimil tu yéeteloʼ, bey máanik le kíimil tiʼ tuláakal máakoʼoboʼ] tumen tuláakal kʼebanchajoʼob» (Romailoʼob 5:12). Tuláakloʼon túuneʼ k-kʼammaj le kʼeban tiʼ Adanoʼ. Le oʼolal le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Adaneʼ tu «kon[oʼon]» paʼteʼ tu yéetel, ka lúuboʼon tu kʼab le kʼeban yéetel le kíimiloʼ (Romailoʼob 7:14). Adán yéetel Evaeʼ maʼ kun kaʼa kuxkíintbiloʼob, tumen tu juunal tu tukloʼob maʼ u yuʼubkoʼob u tʼaan Dios. Baʼaleʼ ¿baʼax kun úuchul yéetel u paalaloʼob, tuʼux táakaʼanoʼon tak toʼon?
7, 8. ¿Baʼax kaʼapʼéel baʼal tu béeykuntaj le boʼol tu beetaj Jéeobaoʼ?
7 Jéeobaeʼ tu chʼaʼatuklaj u boʼotik u salvartik wíinikoʼob. Le boʼol tu beetaʼ tu béeykuntaj kaʼapʼéel baʼal. Yáaxeʼ, tu boʼotaj k-chaʼabal wa k-kaʼa maʼanal, jeʼex ken boʼotaʼak u chaʼabal utúul máak secuestradoeʼ. U kaʼapʼeleʼ, tu boʼotaj u tojol le baʼax peʼertaʼaboʼ wa u tojol le loob beetaʼaboʼ. Jeʼel u páajtal k-ketik yéetel le taakʼin ku tsʼáaik utúul máak utiaʼal u boʼotik upʼéel loob tu beetajeʼ. Letiʼeʼ unaj u boʼotik jach le bukaʼaj ku kʼáataʼaloʼ.
8 Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, Adaneʼ tu beetaj u peʼerchajal le kuxtal minaʼan u xuuloʼ yéetel tu konoʼon tiʼ le kʼeban yéetel le kíimiloʼ. ¿Bix jeʼel u boʼotal u tojol le baʼax tu peʼertajoʼ yéetel u tojol k-chaʼabal wa k-kaʼa maʼanal tiʼ le
kʼeban yéetel le kíimiloʼ? Koʼox tʼaan tiʼ le boʼol tu tsʼáaj Jéeobaoʼ yéetel koʼox ilik baʼax utsiloʼob jeʼel u taasiktecheʼ.¿BIX ÚUCHIK U TSʼÁAIK LE BOʼOLAʼ?
9. ¿Bix le boʼol unaj u tsʼaʼabaloʼ?
9 Le baʼax peʼerchajoʼ u kuxtal utúul wíinik minaʼan u kʼeban. Le oʼolal utiaʼal u kaʼa tiaʼalintaʼaleʼ maʼ chéen unaj u tsʼaʼabal u kuxtal utúul kʼeban wíinikiʼ (Salmo 49:7, 8). Kʼaʼabéet u tsʼaʼabal jach u jeel le baʼax peʼerchajoʼ. Le baʼax ku yaʼalik Dios teʼ Bibliaoʼ bey u yeʼesik. Teʼeloʼ ku yaʼalikeʼ unaj u tsʼaʼabal «kuxtal yoʼolal kuxtal» (Deuteronomio 19:21). Adaneʼ tu peʼertaj upʼéel kuxtal minaʼan kʼeban ichil. ¿Baʼax túun jeʼel u boʼotik jach le baʼax tu peʼertoʼ? Jach u tojoleʼ u kuxtal utúul wíinik minaʼan u kʼeban (1 Timoteo 2:6).
10. Jéeobaeʼ ¿bix úuchik u tsʼáaik le boʼoloʼ?
10 ¿Bix úuchik u tsʼáaik le boʼol Jéeobaoʼ? Tu túuxtaj way Luʼum utúul tiʼ u paalal yaan teʼ kaʼanoʼ. Baʼaleʼ maʼ tu túuxtaj jeʼel máaxak tiʼ letiʼobeʼ, tu túuxtaj le maas u yaabiltmoʼ: Jesús, u kiʼichkelem Hijo (1 Juan 4:9, 10). Jesuseʼ yéetel kiʼimak óolal tu pʼataj le kaʼanoʼ (Filiposiloʼob 2:7). Jeʼex t-ilaj teʼ kampʼéel xookoʼ, Jéeobaeʼ tu máansaj u kuxtal u Hijo tu jobnel María. Yéetel u yáantaj le kiliʼich muukʼ wa espíritu santooʼ, Jesuseʼ síij x-maʼ kʼebanil, le oʼolal minaʼan u kíimil kaʼachi (Lucas 1:35).
11. ¿Bix u salvartik u millonesi máakoʼob utúul wíinik tu juunal?
11 ¿Bix u salvartik u millonesi máakoʼob utúul wíinik tu juunal? Utiaʼal a naʼatikeʼ kʼaʼajs bix úuchik u láaj lúubloʼob tu kʼab le kʼebanoʼ. Kʼaʼajaktecheʼ Adaneʼ kʼebanchaji, ka tu peʼertaj le kuxtal minaʼan u xuuloʼ. Le beetik maʼ páajchaj u máansik tiʼ u paalaliʼ. Baʼax tu máansajtiʼobeʼ kʼeban yéetel kíimil. Jesuseʼ minaʼan u xuul u kuxtal bey wíinik kaʼacheʼ yéetel mix utéen kʼebanchaji. Le oʼolal 1 Corintoiloʼob 15:45). Jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ Jesuseʼ tu jeelintaj Adán utiaʼal u salvarkoʼon. Tu yuʼubaj u tʼaan u Taata tiʼ tuláakal baʼal yéetel tu kʼubaj le kuxtal minaʼan u xuul yaan tiʼ kaʼach bey wíinikoʼ. Bey tu boʼotil le baʼax tu peʼertaj Adán úuchik u kʼebanchajloʼ yéetel tu boʼotaj k-salvartaʼal (Romailoʼob 5:19; 1 Corintoiloʼob 15:21, 22).
ku yaʼalaʼal letiʼ «u tsʼook Adán» (12. ¿Baʼax tu yeʼesaj Jesús úuchik u chúukpajal u yóol tiʼ tuláakal baʼax tu muʼyajtaj?
12 Le Bibliaoʼ ku tsolik tuláakal baʼax tu muʼyajtaj Jesús ka kíimsaʼabi. Jach jaʼajatsʼaʼabi yéetel baʼaj tiʼ upʼéel cheʼ utiaʼal u bisik upʼéel yaayaj kíimil (Juan 19:1, 16-18, 30; ilawil le tipʼaʼanil «¿Unaj wa u meyajtoʼon le cruz ichil k-adoracionoʼ?»). ¿Baʼaxten yanchaj u sen muʼyaj? Jeʼex ken k-il tu 12 xookil le libroaʼ, Satanaseʼ ku yaʼalikeʼ mix utúul wíinik jeʼel u chúukpajal u yóol tiʼ Dios wa ka máanak tiʼ muʼyajileʼ. Jesuseʼ, úuchik u chúukpajal u yóol kex jach yaʼab muʼyajnajikeʼ, tu jach eʼesaj maʼ jaaj baʼax ku yaʼalik Satanasiʼ. Tu yeʼeseʼ le bix beetaʼabik wíinik kaʼachoʼ jeʼel u páajtal u yuʼubik u tʼaan Dios kex jeʼel baʼaxak talamil ka tsʼaʼabak tiʼ tumen le Kʼaasilbaʼaloʼ. ¡Bukaʼaj wal kiʼimakchajik u yóol Jéeoba ka tu yilaj bix chúukpajik u yóol u Hijoeʼ! (Proverbios 27:11.)
13. ¿Bix beetaʼabik le boʼoloʼ?
13 ¿Bix beetaʼabik le boʼol utiaʼal k-salvartaʼaloʼ? Tu kʼiinil 14 tiʼ u mesil nisán tiʼ u calendario le judíoʼoboʼ, tu jaʼabil 33 tiʼ le yáax siglooʼ, Dioseʼ tu chaʼaj u kíimsaʼal u Hijo. Jesús túuneʼ tu kʼubaj «chéen juntéeniliʼ utiaʼal tuláakal kʼiinoʼob» le kuxtal minaʼan u xuul yaan tiʼ bey wíinik kaʼachoʼ (Hebreob 10:10). Tu óoxpʼéel kʼiinil kíimikeʼ, líiʼsaʼab bey pixanil wa espíritu tumen Dioseʼ. Ka suunaj teʼ kaʼanoʼ, tu kʼubaj tiʼ u Taata le kuxtal minaʼan u xuul yaan tiʼ bey wíinik kaʼachoʼ utiaʼal u salvartaʼal u paalal Adán (Hebreob 9:24). Jéeobaeʼ tu kʼamaj le kuxtal tu kʼubaj Jesusoʼ. Le kuxtal túunaʼ le meyajnaj utiaʼal u boʼotaʼal u chaʼabal wa u kaʼa maʼanal wíinikoʼob tiʼ le kʼeban yéetel le kíimiloʼ (Romailoʼob 3:23, 24).
¿BAʼAX UTSILOʼOB JEʼEL U TAASIKTECH ÚUCHIK U TSʼÁAIK U KUXTAL JESUSEʼ?
14, 15. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal u saʼasaʼal k-kʼebanoʼob?
14 Úuchik u kʼubik u kuxtal Jesús t-oʼolaleʼ jeʼel u páajtal k-kʼamik yaʼab utsiloʼob kex kʼeban wíinkoʼoneʼ. Koʼox ilik jujumpʼéel utsiloʼob k-kʼamik tiʼ le maas jach maʼalob baʼal u siimajtoʼon Diosoʼ.
15 U saʼasaʼal wa u perdonartaʼal k-kʼebanoʼob. Láaj kʼeban wíinkoʼon, le oʼolal ku jach talamtal k-beetik baʼax uts. Tuláakloʼon k-kʼebantal, maʼ xaaneʼ yoʼolal baʼax k-aʼalik wa yoʼolal baʼax k-beetik. Baʼaleʼ úuchik u kʼubik u kuxtal Jesús t-oʼolaleʼ jeʼel u páajtal k-kʼamik «u saʼatsajil [k-]kebanoʼob[eʼ]» (Colosailoʼob 1:13, 14). Baʼaleʼ táanil kʼaʼabéet k-jach kʼexik k-tuukul yéetel k-kʼáat óoltik tiʼ Jéeoba ka u perdonartoʼon tu yoʼolal k-oksaj óolal wa k-fe tiʼ Jesús (1 Juan 1:8, 9).
16. Kex kʼeban wíinkoʼoneʼ, ¿baʼaxten ku páajtal k-uʼuyik maʼalob yaniloʼon tu táan Dios utiaʼal k-meyajtik, yéetel baʼax utsiloʼob ku taasiktoʼon k-ojéeltik maʼalob yaniloʼon tu táan?
16 Ku beetik k-uʼuyik maʼalob yaniloʼon tu táan Dios. Wa k-ojel yaan baʼax maʼ maʼalob k-beetmaj tu táan Dioseʼ, leloʼ ku beetik k-chʼaʼik saajkil yéetel ku beetik uʼuyik bey minaʼan k-beelaleʼ. Baʼaleʼ yoʼolal tu kʼubil u kuxtal Jesús t-oʼolaleʼ, Jéeobaeʼ ku perdonarkoʼon. Lelaʼ ku beetik k-uʼuyik maʼalob yaniloʼon tu táan, yéetel yoʼolal u yutsileʼ ku chaʼik k-meyajtik kex kʼeban wíinkoʼon (Hebreob 9:13, 14). Yoʼolal lelaʼ, maʼ t-chʼaʼik saajkil tʼaan tu yéetel ich payalchiʼ wa oración (Hebreob 4:14-16). K-ojéeltik xan maʼalob yaniloʼon tu táaneʼ ku taasiktoʼon jeetsʼelil, ku beetik k-uʼuyikba maʼalobil yéetel ku taasiktoʼon kiʼimak óolal.
17. ¿Baʼax utsiloʼob ku béeytal tumen tu kʼubaj u kuxtal Jesús t-oʼolal?
Romailoʼob 6:23 ku yaʼalik: «U boʼolil le kʼebanoʼ kíimil». Baʼaleʼ ku yaʼalik xan: «Le siibal ku tsʼáaik Jajal Diosoʼ kuxtal minaʼan u xuul tu yoʼolal Cristo Jesús». Tu yóoxpʼéel xookil le libroaʼ t-ilaj baʼax utsiloʼob kun ilbil teʼ Paraíso naatsʼ yaniloʼ (Apocalipsis 21:3, 4). Tuláakal le utsiloʼobaʼ, bey xan le kuxtal minaʼan u xuul ich toj óolaliloʼ, yaan u béeytaloʼob tumen tu kʼubaj u kuxtal Jesús t-óolal. Utiaʼal k-kʼamikoʼobeʼ, kʼaʼabéet k-tsʼáaik nib óolal tu yoʼolal le jach maʼalob siibalaʼ.
17 Ku páajtal k-páaʼtik upʼéel kuxtal minaʼan u xuul tiʼ upʼéel paraíso way Luʼumeʼ.¿BIX JEʼEL A TSʼÁAIK NIB ÓOLALEʼ?
18. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-tsʼáaik nib óolal tiʼ Jéeoba úuchik u boʼotik u salvarkoʼon?
18 ¿Baʼaxten jach unaj k-tsʼáaik nib óolal tiʼ Jéeoba úuchik u boʼotik u salvarkoʼon? Wa utúul máax yanchaj u beetik upʼéel nojoch baʼal utiaʼal u síiktoʼon wa baʼaxeʼ, toʼoneʼ k-kʼuchul k-il upʼéel baʼal jach jatsʼuts le baʼax tu síijtoʼonoʼ. Jach xan ku kʼuchul t-puksiʼikʼal baʼax tu beetaj, tumen ku yeʼesik jach u yaabiltmoʼon. Le boʼol tu beetaj Dios tiaʼal u salvarkoʼonoʼ letiʼe maas jatsʼuts baʼal u Juan 3:16 ku yaʼalik: «Jajal Dioseʼ tu sen yaabiltaj le yóokʼol kaabaʼ, ka tu tsʼáaj u juntúuliliʼ Paal». Úuchik u tsʼáaik u Hijoeʼ, Jéeobaeʼ tu yeʼesaj jach táaj u yaabiltmoʼon. Jesús xaneʼ tu yeʼesaj jach u yaabiltmoʼon, tumen tu yóotaj u kʼub u kuxtal t-oʼolal (Juan 15:13). Le boʼol tu tsʼáaj Dios utiaʼal u salvarkoʼonoʼ unaj u yeʼesik jach yaabiltaʼan cada utúul tiʼ toʼon tumen Jéeoba yéetel Jesús (Galaciailoʼob 2:20).
siimajtoʼonoʼ, tumen utiaʼal u síiktoʼoneʼ yanchaj u beetik upʼéel jach nojoch baʼal.19, 20. ¿Bix jeʼel a tsʼáaik nib óolal yoʼolal le baʼax tu síijtoʼon Diosoʼ?
19 ¿Bix jeʼel a weʼesik ka tsʼáaik nib óolal tiʼ Jéeoba yoʼolal le baʼax u siimajtoʼonaʼ? Yáaxeʼ, ilawil a maas kʼaj óoltik (Juan 17:3). Utiaʼal lelaʼ, kan baʼax ku yaʼalik le Biblia yéetel u yáantaj le libroaʼ. Wa ka wilik a maas kʼaj óoltik Jéeobaeʼ, yaan a maas yaabiltik. Lelaʼ yaan u beetik a maas tsʼíiboltik a beetik baʼax u kʼáat (1 Juan 5:3).
20 Eʼes ka woksik a wóol tiʼ Jesús. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Máax ku yoksik u yóol tiʼ le Paaloʼ yaan kuxtal minaʼan u xuul tiʼ» (Juan 3:36). Baʼaleʼ ¿bix jeʼel k-eʼesik oksik óol tiʼ Jesuseʼ? Maʼ chéen aʼalbiliʼ. Santiago 2:26 ku yaʼalik: «Le oksaj óolaloʼ wa maʼ tu yeʼesaʼal yéetel utsil meyajoʼobeʼ kimen u yanil». Máak túuneʼ ku yeʼesik u yoksaj óolal wa u fe yoʼolal baʼax ku beetik. Wa yaan k-fe tiʼ Jesuseʼ, yaan k-ilik k-kuxtal jeʼel bix letiʼeʼ (Juan 13:15).
21, 22. 1) ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-bin tu kʼiimbesajil U Janal Yuumtsil ku beetaʼal láalaj jaʼaboʼ? 2) ¿Baʼax ken k-il tu 6 yéetel 7 xookil le libroaʼ?
21 Ilawil a bin tu kʼiimbesajil u Janal Yuumtsil ku beetaʼal láalaj jaʼaboʼ. U áakʼabil 14 tiʼ nisán tiʼ u jaʼabil 33, Jesuseʼ tu káajsaj upʼéel kʼiimbesaj ku kʼaabaʼtaʼal u «janal Yuumtsil» wa «Última Cena» (1 Corintoiloʼob 11:20, Mateo 26:26-28). Le kʼiimbesajaʼ ku kʼaabaʼtaʼal xan u Kʼiimbesajil kíimik Jesús. Jesuseʼ tu túuxtaj tiʼ u apostoloʼob, yéetel tiʼ tuláakal máaxoʼob kun yoksik u yóoloʼob tiʼ letiʼeʼ, ka u beetoʼob le kʼiimbesajaʼ utiaʼal u kʼaʼajskoʼob tu kʼubaj u kuxtal utiaʼal u salvarkoʼon. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Beeteʼex lelaʼ utiaʼal a kʼaʼajsikeneʼex» (Lucas 22:19). Le kʼiimbesajilaʼ ku kʼaʼajsiktoʼon u nojoch yaabilaj Jéeoba yéetel Jesús úuchik u tsʼáaikoʼob u boʼolil utiaʼal u salvarkoʼonoʼob. Ken yanakoʼon teʼ kʼiimbesajilaʼ táan k-tsʼáaik nib óolal yoʼolal baʼax tu beetoʼob t-oʼolal. *
22 Le boʼol tu tsʼáaj Jéeoba utiaʼal u salvarkoʼonoʼ upʼéel baʼal u siimajtoʼon minaʼan u xuul u maʼalobil (2 Corintoiloʼob 9:14, 15). Tak tiʼ le máaxoʼob tsʼoʼok u kíimloʼob yaan u taasik utsiloʼ, jeʼex ken k-il tu 6 yéetel 7 xookil le libroaʼ.
^ xóot’ol 21 Teʼ tipʼaʼanil «U Janal Yuumtsil: upʼéel kʼiimbesaj ku taasik tsiikil tiʼ Dios», ku maas tsoʼolol baʼax u kʼáat u yaʼal u kʼiimbesajil u Janal Yuumtsil.