Máax u yojel u controlartubaeʼ:

• ku kanik u páaʼt baʼax ku kʼáatik

• ku yilik maʼ u jáan kʼuuxil

• ku tsʼoʼoksik baʼax ku beetik, kex yaan kʼiin maʼ uts tu tʼaaniʼ

• ku kaxtik u yutsil u maasil

Juntúul chan paal kaʼansaʼan u controlartubaeʼ maʼ tu jáan beetik wa baʼax kex jatsʼuts u yilik. Le paalaloʼob maʼ kaʼansaʼan u controlartubaʼoboʼ maas séeb:

• u tsʼíikiloʼob

• u tsaʼayal depresión tiʼob

• u káajal u tsʼuʼutsʼkoʼob chamal, u drogarkubaʼob wa u káaltaloʼob

• u xuʼulul u kanáantkoʼob baʼax ku jaantkoʼob

Tsʼoʼok u yilaʼaleʼ le mejen paalaloʼob u yojel u controlartubaʼoboʼ kéen nojochajkoʼobeʼ maas ku kanáantik u taakʼinoʼob, ku respetarkoʼob le autoridadoʼ yéetel maʼatech u sen kʼojaʼantaloʼob. Yoʼolal lelaʼ Angela Duckworth, juntúul profesora ku meyaj tu Universidadil Pensilvaniaeʼ, tu yaʼalaj: «U controlarkuba máakeʼ ku taasik yaʼab utsiloʼob».

Wa ka waʼaliktiʼob maʼataneʼ, béeykunte

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Ken a waʼaleʼex ‹yaan› a beetkeʼex junpʼéel baʼaleʼ, beeteʼex; wa ka waʼalikeʼex ‹maʼataneʼ› maʼ a beetkeʼex» (Mateo 5:37).

Yaan horaeʼ le mejen paalaloʼoboʼ utiaʼal u tsʼaʼabal wa baʼax tiʼob tumen u taataʼobeʼ ku beetik u genioʼob, yaan horaeʼ ku beetkoʼob tu táan u maasil. Wa ku tsʼaʼabaltiʼob le baʼax ku kʼáatkoʼoboʼ, tuláakʼeʼ bey xan ken u beetiloʼoboʼ.

Chéen baʼaleʼ wa maʼ tu tsʼaʼabaltiʼob kex táan u baʼlikubaʼob luʼumeʼ yaan u kʼuchul u naʼatoʼob yaan horaeʼ deporsi maʼ tu páajtal u yantal tiʼ máak tuláakal baʼax u kʼáat. David Walsh, juntúul doctoreʼ, tu yaʼalaj: «Le máaxoʼob ku naʼatkoʼob yaan kʼiin maʼ kun antaltiʼob tuláakal le baʼaxoʼob u kʼáatoʼoboʼ maas kiʼimak u yóoloʼob. U jaajileʼ mix junpʼéel uts k-beetik tiʼ k-paalal wa k-tsʼáaiktiʼob tuláakal le baʼaxoʼob u kʼáatoʼoboʼ». *

Kaʼans tiʼ a paal unaj u yaʼalik maʼ tiʼ jujunpʼéel baʼaloʼob, beyoʼ kéen nojochchajkeʼ yaan u náachtal tiʼ le  drogaʼoboʼ yéetel maʼ ken u beet uláakʼ baʼaloʼob kʼaastak, tsʼoʼoleʼ maʼ kun antal baʼax u yil yéetel máax maʼ u núupiʼ.

Kaʼans u yiloʼob baʼax jeʼel u yúuchul wa ku beetkoʼob wa baʼaxeʼ

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Tumen jeʼel baʼaxak ka u pakʼ máakeʼ le xan ken u joche» (Gálatas 6:7).

A paaleʼ unaj u kanikeʼ tuláakal baʼax ku beetkeʼ jeʼel u taasik utsil tiʼeʼ wa jeʼel u beetik u bin kʼaasil tiʼeʼ, wa maʼ tu kanik u controlartubaeʼ yaan u bin kʼaasil tiʼ. Wa séeb u pʼuʼujul chéen yoʼolal jeʼel baʼaxakeʼ, mix máak ken u bisuba tu yéetel. Baʼaleʼ wa ku controlarkuba yéetel maʼ tu kʼáatnúuktik baʼax ku yaʼalaʼaltiʼeʼ yaʼab máax kun taaktal u biskuba tu yéetel. Áant u yil maas jeʼel u bin utsil tiʼ wa ku kanik u controlartubaeʼ.

Kaʼans u yiloʼob baʼax maas kʼaʼanaʼan

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: Ilawil «máakalmáak le baʼaloʼob maas kʼaʼanaʼantakoʼ» (Filipenses 1:10).

U kanik u controlartuba máakeʼ maʼ chéen u kʼáat u yaʼal maʼ u beetik baʼax kʼaasiʼ, baʼaxeʼ táakaʼan xan u tsʼoʼoksik le baʼax maʼ uts tu tʼaan u beetkoʼ. A paaleʼ unaj u kanik u yil baʼax maas kʼaʼanaʼan yéetel baʼax unaj u yáax beetik, jeʼex u beetik u tarea táanil tiʼ u bin báaxaleʼ.

Eʼestiʼob bix u beetaʼal

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Tumen teneʼ tsʼoʼok in weʼesikteʼex bix unaj a beetkeʼex. Jeʼex tsʼoʼok in weʼesikteʼexoʼ, teʼex xaneʼ bey unaj a beetkeʼexoʼ» (Juan 13:15).

Le paalaloʼoboʼ jach ku yilkoʼob baʼax ku beetik máak kéen beetaʼak u kʼuuxil, le oʼolal maas maʼalob ka a weʼestiʼob maʼ chéen kunel u controlarkuba máakiʼ. Tukult lelaʼ: «Kéen u beet in hijo junpʼéel baʼax maʼ uts tin tʼaaneʼ, ¿ku yilik wa séeb in pʼuʼujul wa ku yilik kin controlartkinba?».