Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

¿Unaj wa k-bin adorar tiʼ santuarioʼob?

¿Unaj wa k-bin adorar tiʼ santuarioʼob?

CADA año tu peninsulail Shima tiʼ u luʼumil Japoneʼ, maas tiʼ seis millones máakoʼob ku binoʼob tak tu kaʼanlil junpʼéel náanach puʼuk tuʼux yaan yaʼab cedroʼobiʼ. Le máakoʼobaʼ ku bin u xíimbaltoʼob le Gran Santuario de Ise, tuʼux ku adorartaʼal desde walajki dos mil años le diosa Amaterasu Omikami, u diosail bin le Kʼiinoʼ. Chéen pʼelak u kʼuchloʼobeʼ ku pʼoʼik u kʼaboʼob yéetel u chiʼob utiaʼal bin u pʼáatloʼob santoil. Ken tsʼoʼokkeʼ ku pʼáatloʼob waʼatal tu táan le haidenoʼ (templo sintoísta), ku xoltaloʼob, ku papaxkʼaboʼob yéetel ku rezaroʼob tiʼ le diosaoʼ. * Le sintoísmooʼ ku chaʼik u adorartaʼal uláakʼ diosoʼob, tsʼoʼoleʼ jujuntúul budista cristianoʼob bey xan uláakʼ máakoʼobeʼ maʼ kʼaas u yilkoʼob u bin máak adorar teʼ kúuchiloʼobaʼ.

Yaʼab religionoʼobeʼ jejeláas santuarioʼob yaantiʼob utiaʼal u binoʼob adorar. * Teʼ kúuchiloʼoboʼ u millonesil máakoʼob ku binoʼob xíimbaliʼ. Teʼ luʼumoʼob tuʼux óoliʼ tuláakal máak ku yaʼalikuba cristianooʼ yaʼab iglesiaʼob yéetel capillaʼob beetaʼan utiaʼal Jesús, María yéetel le santoʼoboʼ. Le máakoʼoboʼ ku binoʼob adorar tiʼ uláakʼ kúuchiloʼob tuʼux uchaʼan baʼaloʼob tsʼíibtaʼan teʼ Bibliaoʼ bey xan le tuʼux ku tuklaʼal uchaʼan «milagroʼob» wa tuʼux yaan baʼaloʼob «milagrosoʼoboʼ». Yaʼab máax tuklikeʼ teʼ lugaroʼobaʼ maas jeʼel u yuʼubaʼal u oracioneʼ. Uláakʼoʼobeʼ utiaʼal u yeʼesik jach religiosoʼobeʼ ku beetik u peregrinoiloʼob utiaʼal u binoʼob tak teʼ náanach kúuchiloʼobaʼ.

Máakoʼob bijaʼanoʼob xíimbal teʼ Gran Santuario de Iseoʼ (Japón), bey xan tu Áaktunil le Koʼolebil Lourdesoʼ (Francia)

¿Kʼaʼabéet wa k-bin wa tuʼux utiaʼal ka uʼuyaʼak yéetel ka núukaʼak k-oración? ¿Uts wa tu tʼaan Dios ka u beet u peregrinoil máak utiaʼal u bin teʼ santuarioʼob wa teʼ capillaʼoboʼ? Tsʼoʼoleʼ ¿unaj wa u bin le cristianoʼob adorar teʼ kúuchiloʼobaʼ? U núukil le kʼáatchiʼobaʼ yaan u yáantkoʼon k-ojéelt bix u kʼáat Dios ka k-adorarte.

«YÉETEL KILIʼICH MUUKʼ BEY XAN YÉETEL JAAJ»

¿Baʼax u kʼáat u yaʼal u adorartaʼal Dios yéetel «espíritu bey xan yéetel jaaj» jeʼex tu yaʼalil Jesusoʼ?

Le baʼax tu yaʼalaj Jesús tiʼ le samaritanaoʼ ku yeʼesik bix u yilik Dios u bin máak teʼ santuarioʼoboʼ. Le táan u bin Samariaoʼ, Jesuseʼ jeʼel yiknal junpʼéel chʼeʼen yaan naatsʼ tiʼ u kaajil Sicar, ka joʼopʼ u tsikbal yéetel juntúul koʼolel taal u páayt jaʼ. Le koʼoleloʼ tu yaʼalaj tiʼ Jesús baʼaxten jach jelaʼan u adorar le judíoʼob tiʼ le samaritanoʼoboʼ. Tu yaʼalaj: «K-úuchben láakʼtsiloʼobeʼ tu adorartoʼob Dios teʼ puʼukaʼ, baʼaleʼ teʼexeʼ ka waʼalikeʼexeʼ tu kaajil Jerusalén unaj u adorartaʼal Dios» (Juan 4:5-9, 20).

Le koʼolelaʼ táan u tʼaan kaʼach tiʼ u Puʼukil Guerizim; lelaʼ tiaʼan kex 12 leguas (50 kilómetros) tu xamanil Jerusaleneʼ. Teʼeloʼ tiaʼan kaʼach junpʼéel templo tuʼux ku festejartik le samaritanoʼob jejeláas kʼiinbesajoʼob jeʼex le Pascuaoʼ. Jesuseʼ tu lugar u chʼíikil tʼaan tiʼ u jelaʼanil le judíoʼob tiʼ le samaritanoʼoboʼ, mejor tu yaʼalajtiʼ: «Creert le baʼax ken in waʼaltechaʼ: Yaan u kʼuchul u kʼiinileʼ, mix teʼ puʼukaʼ mix tu kaajil Jerusalén ken a adorarteʼex le Taataoʼ» (Juan 4:21). Le koʼoleloʼ jaʼakʼ u yóol ka tu yuʼubaj leloʼ, maases tumen juntúul judío aʼale. ¿Baʼaxten yaan u xuʼulul u adorartaʼal Dios tu temploil Jerusalén?

Jesuseʼ tu yaʼalaj xan: «Táan u taal u kʼiinil, lelaʼ tsʼoʼok tak u kʼuchul, le máaxoʼob jach tu jaajil táan u adorartikoʼob le Taataoʼ, yaan u adorartikoʼob yéetel kiliʼich muukʼ bey xan yéetel jaaj; tumen u jaajileʼ le Taataoʼ táan u kaxtik le máakoʼob beyaʼ utiaʼal ka adorartaʼak» (Juan 4:23). Le judíoʼoboʼ úuch káajak u muchʼkubaʼob adorar tu temploil Jerusalén. Cada añoeʼ óoxtéen ku bin u kʼuboʼob siibaloʼob tiʼ Jéeoba u Diosoʼob (Éxodo 23:14-17). Chéen baʼaleʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj yaan u kʼexpajal leloʼ. Tu yaʼaleʼ le «máaxoʼob jach tu jaajil táan u adorartikoʼob le Taataoʼ» yaan u kʼuchul u kʼiinil u adoraroʼob «yéetel kiliʼich muukʼ bey xan yéetel jaaj».

U templo le judíoʼoboʼ junpʼéel naj ku páajtal u yilaʼal yéetel u tatalkʼabtaʼal. Baʼaleʼ le kiliʼich muukʼ tu yaʼalaj Jesusoʼ maʼ tu páajtal u yilaʼal, tsʼoʼoleʼ maʼ tsaaj u bin máak tiʼ junpʼéel lugar utiaʼal u kʼamkiʼ. Le baʼax tu yaʼalaj Jesusaʼ ku yeʼesikeʼ le jaajil cristianoʼoboʼ maʼ kʼaʼabéettiʼob junpʼéel lugar especial utiaʼal u adoraroʼobiʼ. Maʼ tsaaj u binoʼob tu puʼukil Gueriziniʼ, tu temploil Jerusalén mix tiʼ uláakʼ tuʼux.

Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ le samaritanaoʼ yaan u «kʼuchul u kʼiinil» u kʼexpajal bix u adorartaʼal Dios. Le kʼiin tu yaʼaloʼ kʼuch le ka tu kʼubaj u kuxtal t-oʼolaloʼ. Desde teʼ kʼiin jeʼeloʼ xuʼul u adorar le judíoʼob jeʼex u yaʼalik u Ley Moisesoʼ (Romailoʼob 10:4). ¿Baʼaxten túun tu yaʼalaj Jesús «u kʼiinil[eʼ] [...] tsʼoʼok tak u kʼuchul»? Tumen Jesús le Mesíasoʼ tsʼokaʼaniliʼ u yéeyik u disipuloʼob, máaxoʼob kun béeykuntik le baʼax tu yaʼalaʼ: «Dioseʼ juntúul espíritu, le oʼolaleʼ le máaxoʼob adorartikoʼ kʼaʼabéet u adorartikoʼob yéetel espíritu bey xan yéetel jaaj» (Juan 4:24). ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal u adorar máak yéetel espíritu bey xan yéetel jaaj?

Le ka tu yaʼalaj Jesús ka k-adorart Dios «yéetel espiritueʼ» maʼ táan u tʼaan tiʼ u jach tsʼáaik u yóol máak adorariʼ. Baʼaxeʼ táan u tʼaan tiʼ le kiliʼich muukʼ wa espíritu santo ku yáantkoʼon k-naʼat le Bibliaoʼ (1 Corintoiloʼob 2:9-12). Le ka tu yaʼalaj «yéetel jaajeʼ» táan u tʼaan tiʼ tuláakal le baʼaxoʼob ku kaʼansik le Bibliaoʼ. Utiaʼal túun u kʼamik Dios le adoración k-tsʼáaiktiʼoʼ, maʼ tsaaj ka xiʼikoʼon tiʼ junpʼéel lugar especialiʼ, baʼaxeʼ unaj k-adorartik jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel unaj k-chaʼik u nuʼuktikoʼon u kiliʼich muukʼ.

BIX UNAJ K-ILIK LE SANTUARIOʼOBOʼ

¿Maʼalob wa ka xiʼik u jaajil cristianoʼob adorar tiʼ santuarioʼob wa capillaʼob? Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj unaj k-adorar yéetel espíritu bey xan yéetel jaaj. Le oʼolaleʼ Dioseʼ maʼ tu yaʼalik ka xiʼikoʼon teʼ lugaroʼobaʼ. Tsʼoʼoleʼ teʼ Bibliaoʼ jeʼel u páajtal k-ilik baʼax ku tuklik Dios yoʼolal u adorartaʼal imagenoʼob wa uláakʼ baʼaloʼob beyoʼ. Ku yaʼalik: «Náachkuntabaʼex tiʼ le adoración ku tsʼaʼabal tiʼ le beetbil diosoʼoboʼ» yéetel «kanáantabaʼex tiʼ le beetbil diosoʼoboʼ» (1 Corintoiloʼob 10:14; 1 Juan 5:21). Juntúul cristiano túuneʼ maʼ unaj u bin adorar tiʼ santuarioʼob, tiʼ capillaʼob mix tiʼ uláakʼ tuʼux ku adorartaʼal idoloʼobiʼ.

Lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa kʼaas ka suukak k-bin wa tuʼux utiaʼal k-orar, k-xokik le Bibliaoʼ wa k-tuukul tiʼ baʼax k-kanik. Tumen wa k-bin tuʼux tranquilo yéetel jatsʼutseʼ maas maʼalob ken k-kaanbal yéetel k-tsikbal yoʼolal Dios. Maʼ kʼaas xan ka k-tsʼíibt wa baʼax tu muknal juntúul máak tsʼoʼok u kíimil toʼoniʼ, tumen maʼ xaaneʼ bey k-eʼesik bukaʼaj k-yaabiltmoʼ. Chéen baʼaleʼ le muknaloʼ maʼ unaj k-ilik bey junpʼéel lugar santoeʼ mix unaj k-adorartik imagenoʼob wa uláakʼ baʼaloʼobiʼ, tumen wa k-beetkeʼ k-bin tu contra le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ.

Jeʼex túun a wilkoʼ maʼ tsaaj a bin tiʼ santuarioʼob wa capillaʼob utiaʼal u maas uʼuyaʼal a oración tumen Diosiʼ. Letiʼeʼ maʼ ken u maas bendecirtech kex ka xiʼikech tiʼ náanach lugaroʼob ku tuklaʼal santoʼob. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jéeoba Dios, «u Yuumtsilil kaʼan yéetel Luʼumeʼ, maʼatech u kajtal tiʼ temploʼob beetaʼan tumen u kʼab wíinikoʼob». Kex beyoʼ jeʼel u páajtal k-orar tiʼ Dios jeʼel tuʼuxak ka yanakoʼoneʼ, tumen letiʼeʼ «maʼ náach yanil tiʼ cada juntúul tiʼ toʼoneʼexiʼ» (Baʼaxoʼob [Hechos] 17:24-27).

^ xóot’ol 2 Jejeláas bix u yúuchul adorar teʼ templo sintoístaʼoboʼ.