¿A wojel wa?
¿Baʼax unaj u beetik máak úuchjeakil wa kʼaʼabéet u bin tiʼ barco?
TU KʼIINILOʼOB apóstol Pabloeʼ minaʼan barcoʼob chéen utiaʼal u bisaʼal máak. Juntúul máax kʼaʼabéet u bin wa tuʼuxeʼ unaj u bin u kʼáat wa yaan barcoʼob bisik kuuch utiaʼal u yuʼubik wa jeʼel u bisaʼaleʼ (Bax. 21:2, 3). Kex maʼ tu kʼuchul le barco jach teʼ tuʼux taak u binoʼ, jeʼel u páajtal u bin xaneʼ, kéen kʼuchkeʼ ku chʼaʼik uláakʼ barco utiaʼal u kʼuchul tak tuʼux taak u bin (Bax. 27:1-6).
Le barcoʼoboʼ chéen wa baʼax mesil tiʼ le jaʼab ku jóokʼloʼoboʼ, tsʼoʼoleʼ maʼ jetsʼaʼan u yorail u jóokʼloʼobiʼ. Le máaxoʼob nuʼuktik le barcoʼob ku creertikoʼob le tomoxchiʼoboʼ jeʼel u xankúuntikoʼob u jóokʼloʼob wa ku yilkoʼob yaan iikʼ jokʼaʼan, ku yuʼubikoʼob u kʼaay juntúul kʼaʼaw tʼuchukbal teʼ barcooʼ bey xan wa ku yilkoʼob yaan u xéexetʼal junpʼéel barco tu jáal le kʼáaʼnáaboʼ. Le máaxoʼob nuʼuktik le barcooʼ ku jóokʼloʼob wa ku yilkoʼob tu nuʼuk u bin iikʼ, tumen letiʼe iikʼ biskoʼoboʼ. Bey túunoʼ le máax ku kaxtik tuʼux u bisaʼal tiʼ junpʼéel barcoeʼ, unaj u bisik u nuʼukuloʼob tu jáal le jaʼ utiaʼal u páaʼtik u jóokʼol le barcooʼ.
Lionel Casson, juntúul máax ku tsʼíibtik baʼaxoʼob uchaʼantakeʼ, ku yaʼalik: «Tu kaajil Romaeʼ ku yáantaʼal le máaxoʼob ku viajaroʼob utiaʼal maʼ u máan u kaxtoʼob barcoʼob utiaʼal u binoʼoboʼ. Le tuʼux ku jóokʼol le barcoʼoboʼ tiaʼan teʼ tuʼux ku káajal le río Tíberoʼ. Naatsʼ tiʼeʼ tiaʼan u noj kaajil Ostiaiʼ, teʼeloʼ yaan kúuchiloʼob tuʼux ku kʼáataʼal baʼax kʼiin kéen jóokʼok cada junpʼéel barco yéetel tuʼux kun bin. Tiʼ ku jóokʼol u barcoiloʼob Narbona [bejlaʼeʼ Francia], u barcoiloʼob Cartago [bejlaʼeʼ Túnez], [...] bey xan u maasil barcoʼoboʼ. Le máax ku viajaroʼ chéen unaj u bin u kʼáat baʼax kʼiin u jóokʼol le barco tuʼux ku binoʼ».
U bin máak tiʼ barcoeʼ maas séebaʼan, baʼaleʼ sajbeʼentsil. Apóstol Pabloeʼ yaʼab u téenel búul le barco tuʼux ku viajar le táan u bin kʼaʼaytaj táanxel luʼumiloʼoboʼ (2 Cor. 11:25).