¿Bix u yáantkech u kaʼansajoʼob Jesús?

ÓOLIʼ tuláakal máak u kʼaj óol le kaʼansajoʼob tu beetaj Jesusoʼ. Baʼaleʼ maʼ u yojloʼob bix jeʼel u yáantaʼaloʼob tumen le kaʼansajoʼobaʼ. Le oʼolaleʼ koʼoneʼex kanik bix jeʼel u yáantkoʼonoʼobeʼ.

Ka taal Jesús way Luʼumeʼ yaʼab baʼaxoʼob tu kaʼansaj jeʼel u yáantikoʼon ichil k-kuxtaleʼ. Koʼoneʼex kanik baʼaxoʼob tiaʼalaj Jesús kʼaʼabéet k-tsʼáaik táanil ichil k-kuxtal, bix jeʼel k-bisikba yéetel Dioseʼ, bix jeʼel k-bisikba yéetel uláakʼ máakoʼobeʼ, bix jeʼel k-aktáantik le talmiloʼoboʼ yéetel bix jeʼel k-kanáantikba utiaʼal maʼ k-oksikba ich baʼateliloʼobeʼ.

Baʼaloʼob kʼaʼabéet k-tsʼáaik táanil ichil k-kuxtal

Le bix kuxlikoʼon teʼ kʼiinoʼobaʼ ku luʼsik yaʼab súutukil toʼon yéetel jach ku beetik k-kaʼanal, lelaʼ jeʼel u beetik k-pʼatik paachil k-meyajtik Dioseʼ. Koʼoneʼex ilik baʼax kiaʼalik utúul maak yaan maas tiʼ veinte u jaʼabiloʼob. Letiʼeʼ kex utstutʼaan kaʼach u yuʼubik u tsikbaltaʼal tiʼ le baʼax kiaʼalik le Biblia yéetel maʼalob u yilik le kaʼansajoʼob ku taaskoʼ, kiaʼalikeʼ: «Minaʼanten u súutukil utiaʼal in xokik le Bibliaoʼ. Kin meyaj seis kʼiinoʼob ichil upʼéel semana, chéen domingo kin jeʼelel, baʼaleʼ ken tsʼoʼokok in beetik tuláakal baʼax yaan in beeteʼ, jach kin kaʼanal». Wa bey xan kuxlikechaʼ, jeʼel u yáantkech le kaʼansajoʼob tu beetaj Jesús teʼ puʼukoʼ.

Jesuseʼ tiaʼalaj tiʼ le máaxoʼob tu muchʼubaʼob teʼ puʼuk u yuʼuboʼob u kaʼansajoʼ: «Maʼ a sen tuukuleʼex tu yoʼolal a kuxtaleʼex, baʼax [ken] a jaanteʼex wa baʼax [ken] a wukʼeʼex, mix tu yoʼolal a wíinklileʼex, baʼax [ken] a búukinteʼex. ¿Maʼ wa [maas] yaan u tojol le kuxtal tiʼ le janaloʼ, bey xan le wíinklil tiʼ le nookʼoʼ? Pakteʼex le chʼíichʼoʼob ku xikʼnaloʼoboʼ, maʼ tu paakʼaloʼob mix tu jochoʼob, mix teech u líikʼesikoʼob u yich paakʼal tiʼ chʼiiloʼob, baʼaleʼ a Taataeʼex yaan teʼ j-kaʼanoʼ letiʼ tséentikoʼob. ¿Maʼ wa [maas] yaʼab a tojoleʼex tiʼ le chʼíichʼoʼoboʼ? [...] Le beetikeʼ maʼ a sen tuukuleʼex táan a waʼalikeʼex: ¿Baʼax k-bíin jaante? wa ¿Baʼax k-bin ukʼe? wa ¿Baʼax k-bin búukinte? Tumen u kajnáaliloʼob le yóokʼol kaabaʼ ku kaxtikoʼob tuláakal le baʼaloʼobaʼ, baʼaleʼ teʼexeʼ yaan teʼex juntúul Taata teʼ j-kaʼanoʼ u yojel kʼaʼabéet teʼex tuláakal le baʼaloʼobaʼ. Bey túunoʼ kaxteʼex táanil u [reino] Jajal Dios yéetel le toj kuxtal uts tu tʼaan letiʼoʼ, tuláakal túun le baʼaloʼobaʼ bíin tsʼaʼabak teʼex xan» (Mateo 6:25-33). ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax tiaʼalaj Jesusaʼ?

Jesuseʼ maʼ tu yaʼalaj maʼ k-tuukul tiʼ baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼon wa baʼaxoʼob kʼaʼabéet tiʼ k-láakʼtsiloʼobiʼ. Tumen le Bibliaoʼ kiaʼalik: «Wa yaan máax maʼ tu táan óoltik u láakʼtsiloʼobeʼ, [maases] le u yotochnáaloʼoboʼ, tsʼoʼok u mixbaʼalkuntik le oksaj óolaloʼ yéetel [maas] kʼaas yanil tiʼ le máax maʼ tu yoksaj óoloʼ» (1 Timoteo 5:8). Jesuseʼ táan kaʼach u yaʼalikeʼ wa k-tsʼáaik táanil k-meyajtik Dioseʼ, letiʼeʼ yaan u tsʼáaiktoʼon tuláakal baʼax  kʼaʼabéettoʼon. Ichil uláakʼ tʼaanoʼobeʼ, Jesuseʼ táan u kaʼansiktoʼon baʼaxoʼob kʼaʼabéet k-tsʼáaik táanil ichil k-kuxtal. Wa k-beetik jeʼex tu kaʼansil Jesusoʼ yaan u taasiktoʼon kiʼimak óolal, jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ: «Kiʼ u yóoloʼob le máaxoʼob ku kʼaj óoltikoʼob u yóotsilil u pixanoʼoboʼ, tumen u tiaʼaloʼob u [reinoil] kaʼan» (Mateo 5:3).

Kʼaʼabéet k-bisikba yéetel Dios

Le máaxoʼob u kʼáat u natsʼubaʼob tiʼ Dioseʼ, ku yilkoʼob u kʼaʼananil u biskubaʼob tu yéetel. ¿Bix u káajal k-bisikba yéetel wa máax? ¿Máasaʼ táanileʼ k-ilik kʼaj óoltik tubeel? Utiaʼal lelaʼ kʼaʼabéet k-ilik jóoʼsik súutukil utiaʼal k-ojéeltik bix u tuukul, bix u modos, baʼaxoʼob u yojel u beete, baʼaxoʼob tsʼoʼok u beetik yéetel baʼaxoʼob utstutʼaan. Wa xan k-kʼáat bisba yéetel Dioseʼ kʼaʼabéet k-kʼaj óoltik tubeel. Ka kʼáat óolnaj Jesús tiʼ Jéeoba yoʼolal u j-kaambaloʼobeʼ, tiaʼalaj: «Le kuxtal minaʼan u xuuloʼ letiʼ lelaʼ: ka u kʼaj óoltoʼob teech chéen juntúuliliʼ Jajal Dios, yéetel ka u kʼaj óoltoʼob Jesucristo le máax ta túuxtajoʼ» (Juan 17:3). Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, utiaʼal k-bisikba yéetel Dioseʼ kʼaʼabéet k-kʼaj óoltik tubeel; utiaʼal lelaʼ kʼaʼabéet k-xokik le Bibliaoʼ (2 Timoteo 3:16). Le oʼolaleʼ jach kʼaʼabéet k-jóoʼsik u súutukil utiaʼal k-xokik le Bibliaoʼ.

Baʼaleʼ, maʼ chéen kʼaʼabéet k-ojéeltik baʼax kiaʼalik le Bibliaoʼ. Le ka kʼáat óolnaj Jesús yoʼolal u j-kaambaloʼobeʼ, tiaʼalaj xan: «Tsʼoʼok xan u yuʼubikoʼob a tʼaan» (Juan 17:6). Yéetel le tʼaanoʼobaʼ Jesuseʼ tiaʼaleʼ kʼaʼabéet k-tsʼáaik ichil k-kuxtal le baʼax k-kanik teʼ Bibliaoʼ. ¿Bix uláakʼ jeʼel u páajtal k-bisikba yéetel Dioseʼ? ¿Jeʼel wa u páajtal k-bisikba yéetel wa máax wa táan k-beetik baʼax maʼ utstutʼaaneʼ? Wa k-kʼáat bisba yéetel Dioseʼ kʼaʼabéet xan k-beetik baʼax utstutʼaan yéetel k-chaʼik u nuʼuktik k-kuxtal. Koʼoneʼex ilik bix jeʼel k-tsʼáaik ichil k-kuxtal kaʼapʼéel tiʼ le kaʼansajoʼobaʼ.

Kʼaʼabéet k-bisikba maʼalob yéetel tuláakal máak

Utéenjeakileʼ, Jesuseʼ tu kaʼansaj bix jeʼel u páajtal u biskuba máak maʼalob yéetel uláakʼ máakoʼobeʼ. Letiʼeʼ tʼaanaj tiʼ utúul rey tu kʼáataj le taakʼin pʼaxaʼan tiʼ tumen u palitsiloʼoboʼ. Baʼaleʼ utúul tiʼ letiʼobeʼ jach táaj yaʼab kaʼach u pʼaax yéetel maʼ tu páajtal u boʼotik. Le rey túunoʼ tiaʼalaj ka konaʼak le palitsilaʼ, u yatan yéetel u paalal, utiaʼal ka u boʼotoʼob le pʼaaxaʼ. Le palitsilaʼ xolaj tu táan le reyoʼ ka tu kʼáat óoltaj tiʼ: «In taata beet uts a páaʼtik jeʼel in boʼotik teech tuláakaleʼ». Le reyoʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼeʼ, ka tu saʼatsaj tuláakal u pʼaax. Baʼaleʼ le ka jóokʼ le palitsilaʼ tu yilaj u yéet palitsil, máax pʼaxmail upʼíit taakʼin tiʼeʼ, tu machajeʼ, ka tiaʼalaj tiʼ ka u boʼot le taakʼin pʼaxaʼan tiʼoʼ. Kex le u yéet palitsil tu kʼáataj xan ka chʼaʼabak óotsilil tiʼoʼ, maʼ tu yóotajiʼ, ka tu túuxtaj kʼalbil tak ken u láaj boʼot u pʼaax. Le ka tu yojéeltaj le rey baʼax tsʼoʼok u beetik le palitsilaʼ sen pʼuʼuji, ka tiaʼalaj: «Teech xaneʼ [¿maʼ wa] unaj kaʼach a chʼaʼik óotsilil tiʼ a wéet palitsiloʼ jeʼel bix tin chʼaʼajilak óotsilil tiʼ techoʼ[?]». Le rey túunoʼ tu túuxtaj kʼalbil tak ken u boʼot tuláakal u pʼaax le palitsilaʼ. Lelaʼ letiʼe baʼax u kʼáat Jesús ka k-kan tiʼe tsikbalaʼ: «Bey xan [ken] u beet ta wéeteleʼex in Taata yaan teʼ j-kaʼanoʼ wa maʼ ta saʼatsikeʼex yéetel tuláakal a puksiʼikʼaleʼex u siʼipiloʼob a sukuʼuneʼex» (Mateo 18:23-35).

Tumen kʼeban máakoʼoneʼ sáamsamal k-beetik baʼaloʼob maʼ maʼalobtak tu táan Diosiʼ le oʼolal mix bikʼin jeʼel u páajtal k-boʼotik tuláakal k-pʼaax tiʼeʼ. Baʼaleʼ jeʼel u páajtal k-kʼáatik tiʼ ka u saʼats k-siʼipiloʼobeʼ. Wa k-saʼatsik le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak ku  beetiktoʼon k-sukuʼunoʼobeʼ, Jéeobaeʼ jeʼel u saʼatsik xan k-siʼipiloʼobeʼ. ¡Lelaʼ jach nojoch baʼax ku kaʼansiktoʼon! Jesuseʼ tu kaʼansaj xan tiʼ u j-tsaypachoʼob kaʼ u kʼáatoʼob: «Saʼates toʼon le kʼaas tsʼoʼok k-beetikoʼ, jeʼel bix toʼon k-saʼatsik le máaxoʼob ku beetik toʼon kʼaasoʼ» (Mateo 6:12).

Kʼaʼabéet k-ilik baʼax beetik u yantal le talmiloʼoboʼ

Jesuseʼ jach u kʼaj óol kaʼach bix u puksiʼikʼal wíinik. Le oʼolaleʼ yéetel u tsolnuʼukoʼobeʼ tieʼesaj baʼax beetik u yantal upʼéel talmil. Koʼoneʼex tʼaan tiʼ kaʼapʼéeliʼ.

«Teʼexeʼ a wuʼuymajeʼex j-aʼalaʼab tiʼ le úuchben máakoʼob[oʼ]: Maʼ a kíimsaj wíinik, tumen le máax ku kíimsaj wíinikeʼ bíin pʼis óoltaʼak. Baʼaleʼ teneʼ kin waʼalik tiʼ teʼex, le máax ku pʼuʼujul yéetel u sukuʼuneʼ, yaan u xot kʼintaʼal. Le máax ku [pʼektik] u sukuʼuneʼ bíin pʼis óoltaʼak tumen u nuuktakil le kaajoʼ.» (Mateo 5:21, 22.) Yéetel le tʼaanoʼobaʼ, Jesuseʼ tieʼesaj baʼax péeksik máak u kíims u yéet máakil. Letiʼeʼ tiaʼaleʼ, tu puksiʼikʼal máak ku síijil u tsʼíibolalil u kíimsik wa máax. Wa ken beetaʼak u kʼuuxil máak ku luʼsik tu puksiʼikʼal baʼax beetaʼab tiʼeʼ, maʼ kun yantal u tuukulil u beetik loob. Wa tuláakal máak ka u beet baʼax kiaʼalik le kaʼansajaʼ, mix máak ken u kíims u yéet máakil.

Ka tʼaanaj Jesús tiʼ uláakʼ baʼax beetik u yantal talmileʼ, tiaʼalaj: «Teʼexeʼ a wuʼuymajeʼex j-aʼalaʼab tiʼ le úuchben máakoʼoboʼ:  Maʼ a núupkʼebantal. Baʼaleʼ teneʼ kin waʼalik tiʼ teʼexeʼ jeʼel máaxak ku paktik juntúul koʼolel utiaʼal u tsʼíibolteʼ tsʼoʼok u núupkʼebantal tu puksiʼikʼal tu yéetel. Le beetikeʼ wa a x-noʼoj ich ku beetik a lúubul tiʼ kʼebaneʼ jóokʼes a pule» (Mateo 5:27-29). Jesuseʼ tieʼesaj baʼax beetik u núupkʼebantal máak. Letiʼeʼ tiaʼaleʼ, ku taal tiʼ u sen tsʼíiboltik tu puksiʼikʼal máak. Le máax ku luʼsik tu tuukul le kʼaakʼas tsʼíibolaloʼobaʼ, mix bikʼin kun lúubul tiʼ núupkʼeban.

«Okes le a máaskab tu piixoʼ»

Le áakʼab ka kʼubaʼab Jesusoʼ, utúul u j-kaambaleʼ tu jóoʼsaj kaʼach u máaskab, baʼaleʼ Jesuseʼ tiaʼalaj tiʼ: «Okes le a máaskab tu piixoʼ. Tumen tuláakal le máaxoʼob ku baʼateloʼob yéetel máaskabeʼ yéetel máaskab bíin kíimikoʼob» (Mateo 26:52). Ka sáaschaj tuláakʼ kʼiineʼ Jesuseʼ tiaʼalaj xan tiʼ Poncio Pilato: «In [reinoeʼ] maʼ yóokʼol kaabiliʼ. Wa yóokʼol kaabileʼ in tsaypachoʼobeʼ tsʼoʼok kaʼach u baʼateloʼobeʼ utiaʼal maʼ in kʼuʼubul tiʼ le judíoʼoboʼ. Baʼaleʼ in [reinoeʼ] maʼ wayileʼ» (Juan 18:36). ¿Máasaʼ jach maʼalob le kaʼansajaʼ?

Le yáax cristianoʼoboʼ, ¿bix úuchik u yilkoʼob le kaʼansaj tu beetaj Jesús yaan yil yéetel maʼ u baʼateʼel máakoʼ? Le libro The Early Christian Attitude to War (Bix úuchik u yilik le yáax cristianoʼob le baʼateltáambaloʼ) kiaʼalik: «Ichil [le kaʼansajoʼob tu beetaj Jesusoʼ,] tiaʼalaj maʼ unaj u baʼateʼel máakiʼ, lelaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ maʼ unaj u táakpajal máak tiʼ baʼateltáambaloʼobiʼ [...]. Le yáax cristianoʼoboʼ tu beetoʼob jeʼex tiaʼalij Jesuseʼ, letiʼobeʼ tu kanoʼob u yeʼesoʼob utsil yéetel tu yiloʼob maʼ u táakpajloʼob tiʼ baʼateloʼob. U religionoʼobeʼ jach kʼaj óoltaʼab yoʼolal le jeetsʼelil yaan ichiloʼoboʼ yéetel tumen ku kaʼanskoʼob maʼ maʼalob ka táakpajak máak teʼ nukuch baʼateloʼoboʼ». Wa tuláakal máak ka u beet le baʼax tu kaʼansaj Jesusoʼ, bejlaʼaʼ maʼatan u yantal nukuch baʼateloʼobeʼ.

Jeʼel u páajtal a jóoʼsik utsil tiʼ u kaʼansajoʼob Jesuseʼ

Le baʼaxoʼob tu kaʼansaj Jesús t-ilaj teʼ xookaʼ jach jatsʼutstakoʼob, maʼ talam u naʼataʼaloʼobiʼ, yéetel jach ku yáantkoʼonoʼob. Wa tuláakal máak ka u kan yéetel ka u beet baʼax tu kaʼansaj Jesuseʼ jach yaʼab utsil ken u kʼame. *

U j-jaajkunajoʼob Jéeoba ku kʼaʼaytajoʼob teʼ tuʼux kajaʼanechoʼ jeʼel u yáantkechoʼob a naʼat tubeel le jatsʼuts kaʼansajoʼob tu beetaj Jesusoʼ. Wa a kʼáat a wojéelt u maasileʼ jeʼel u páajtal a waʼalik tiʼ utúul u j-jaajkunaj Jéeobaeʼ, wa tsʼíibnen tiʼ jeʼel máakalmáak tiʼ le kúuchiloʼob ku chíikpajal teʼ táan juʼun 2 tiʼ le revistaaʼ.

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 31]

U kaʼansajoʼob Jesuseʼ jach jeʼel u yáantkechoʼobeʼ