K-paalaleʼ upʼéel jach jatsʼuts siibal

«Le paalaloʼob ku síijil toʼonoʼ, u siibalil u ayikʼalil Yuumtsil.» (SALMO 127:3.)

1. ¿Bix úuchik u yantal le yáax chaambaloʼ?

TUUKULNAKOʼON tiʼ le jatsʼuts páajtalil tsʼaʼab tiʼ Adán yéetel Eva le ka beetaʼaboʼob tumen Jéeobaoʼ. Cada utúul tiʼ letiʼobeʼ tu tsʼáaj upʼéel célula utiaʼal ka wíinikchajak utúul chaambal tu jobnel le koʼoleloʼ, utiaʼal ka síijik le yáax chaambaloʼ (Génesis 4:1). Tak bejlaʼeʼ ku jaʼakʼal k-óol yoʼolal le jatsʼuts milagro maʼ kʼuchuk naʼatbil bix u yúuchlaʼ: le bix u kʼuchul yantal utúul chaambaloʼ.

2. ¿Baʼaxten jeʼel yaʼalaʼaleʼ upʼéel milagro le bix u wíiniktal utúul chaambaloʼ?

² Ichil óoliʼ doscientos setenta kʼiinoʼobeʼ le túumben célula yanchaj úuchik u nupkuba le taatatsiloʼoboʼ, tsʼoʼok u suut utúul chaambalil, tu wíinklileʼ yaan u milesi u millonesi célulaʼob maas tiʼ doscientos u jejeláasiloʼob. Ichil le célula yanchaj úuchik u nupikuba le taatatsiloʼoboʼ láaj yaan baʼax kʼaʼabéet utiaʼal u beetik u yantal uláakʼ u jejeláasil célulaʼob. Beyoʼ, kex maʼ naʼataʼak tumen wíinikoʼob bix u bin u yúuchleʼeʼ, le u jejeláasi célulaʼoboʼ ku bin u yaʼabkúuntkubaʼob jach jeʼex tsolaʼanil yéetel jach jeʼex kʼaʼabéet utiaʼal u yantal le chaambaloʼ.

3. ¿Baʼaxten yaʼab máakoʼobeʼ tsʼoʼok u éejemtkoʼob Jéeoba tsʼáaik le kuxtaloʼ?

³ ¿Máax jeʼel k-aʼalik jach tu jaajil beet u yantal le chaambaloʼ? Letiʼe Máax tsʼáaik le kuxtaloʼ. Le salmistaoʼ tu kʼayaj: «Kʼaj óolteʼexeʼ Yuumtsileʼ letiʼ [Dios]; letiʼ tu beetajoʼon, le oʼolaleʼ u tiaʼaloʼon» (Salmo 100:3). Le taatatsiloʼoboʼ u yojloʼobeʼ maʼ letiʼob pat le chaambal síijtiʼoboʼ. Chéen utúul Dios minaʼan u xuul u naʼat jeʼel u beetik u yantal utúul chaambaleʼ. Úuchil tak bejlaʼeʼ, yaʼab máakoʼobeʼ tsʼoʼok u éejemtkoʼob chéen Jéeoba tsʼáaik le kuxtaloʼ. ¿Bey wa xan a tuukuloʼ? (Salmo 139:13-16).

4. ¿Baʼax ku yeʼesik Jéeoba mantatsʼ maʼ bey u beetaʼal tumen wíinikoʼobiʼ?

⁴ Jéeobaeʼ, ¿tu tsʼáaj wa u páajtalil tiʼ máakoʼob u yantal u paalaloʼob chéen utiaʼal maʼ u chʼéejel wíinikoʼob way Luʼumeʼ? Maʼatech, letiʼeʼ ku yeʼesik yaabilaj mantatsʼ, maʼ jeʼex jujuntúul wíinikoʼobeʼ (Salmo 78:38-40). Le Bibliaoʼ kiaʼaliktoʼon teʼ Salmo 127:3: «Le paalaloʼob ku síijil toʼonoʼ, u siibalil u ayikʼalil Yuumtsil». Koʼoneʼex túun ilik baʼax ku yeʼesik upʼéel siibal yoʼolal le máax tsʼáaikoʼ.

Upʼéel jach maʼalob siibal

5. ¿Baʼaxten k-aʼalik siibil beetaʼaniktoʼon k-paalal?

⁵ U suukaʼanileʼ le taatatsiloʼoboʼ jach ku nóokskubaʼob meyaj utiaʼal u yantal wa baʼax u siʼob tiʼ u paalaloʼob, maʼ xaaneʼ taakʼin, u xéetʼ luʼum wa uláakʼ baʼal, baʼaleʼ jeʼel baʼaxak ka siʼibkeʼ kieʼesik u yaabilaj le máax tsʼáaikoʼ. Bey túunoʼ, le Bibliaoʼ kiaʼalikeʼ yéetel yaabilaj ku síik Dios le paalal tiʼ le taatatsiloʼoboʼ. Wa taatatsiloʼoneʼ, ¿k-eʼesik wa k-ilik k-paalal bey siibal ku taal tiʼ le Máax beetmail tuláakal baʼaloʼ?

6. ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ tu tsʼáaj tiʼ wíinik u páajtalil u yantal u paalal?

⁶ Jéeobaeʼ tu tsʼáaj tiʼ Adán yéetel tiʼ Eva u páajtalil u yantal u paalaloʼob utiaʼal ka u chupoʼob le Luʼumaʼ (Génesis 1:27, 28; Isaías 45:18). Dioseʼ maʼ jujuntúulil úuchik u beetik cada wíinik jeʼex úuchik u beetik le u millonesi angeloʼoboʼ (Salmo 104:4; Apocalipsis 4:11). Baʼaxeʼ, tu tsʼáaj u páajtalil tiʼ wíinikoʼob utiaʼal u yantal u paalaloʼob chíikaʼanoʼob tiʼ letiʼob. ¿Máasaʼ upʼéel baʼal jach jatsʼuts u taasik máak upʼéel túumben kuxtal way yóokʼol  kaab yéetel u kanáantikeʼ? Wa taatatsiloʼoneʼ, ¿máasaʼ jach k-tsʼáaik nib óolal tiʼ Jéeoba úuchik u síiktoʼon k-paalal?

Kaambalnakoʼon tiʼ Jesús

7. Kex yaan taatatsiloʼob óoliʼ maʼatech u yeʼeskoʼob yaabilajeʼ, ¿bix tu yeʼesil Jesús u yaabilmaj le paalaloʼoboʼ?

⁷ Jach yaj, baʼaleʼ maʼ tuláakal taatatsil ku yilik u paalal bey siibil beetaʼanik tiʼeʼ. Yaan máaxoʼobeʼ, óoliʼ maʼatech u yeʼeskoʼob yaabilaj tiʼ u paalaloʼob; maʼatech u beetkoʼob jeʼex u beetik Jéeoba yéetel Jesuseʼ (Salmo 27:10; Isaías 49:15). Koʼoneʼex ilik bix tu yeʼesil yaabilaj Jesús tiʼe mejen paalaloʼ. Le Bibliaoʼ kiaʼalikeʼ, le tiaʼan Jesús teʼ kaʼan bey utúul ángel jach yaan u páajtalileʼ, tu yuʼubaj «kiʼimak [...] [óolal] tu yoʼolal le máakoʼoboʼ» (Proverbios 8:31). Tumen jach u yaabiltmoʼoneʼ tu kʼubaj u kuxtal utiaʼal ka yanaktoʼon u páajtalil k-kuxtal minaʼan u xuul (Mateo 20:28; Juan 10:18).

8. ¿Baʼax tu beetaj Jesús jach maʼalob xan ka beetaʼak tumen le taatatsiloʼoboʼ?

⁸ Le ka kuxlaj way Luʼumeʼ, Jesuseʼ tu yeʼesaj baʼax unaj u beetik le taatatsiloʼoboʼ. ¿Bix tu yeʼesil? Kex chiʼichnakchajaʼan yéetel kex jach yaan baʼal u beeteʼ letiʼeʼ tu máansaj súutukil yéetel le mejen paalaloʼ. Utéenjeakileʼ tu yilaj bix u báaxal le mejen paalal teʼ kʼíiwikoʼ ka tu táakbesaj ichil u kaʼansaj jujumpʼéel tiʼe baʼaloʼob tu yilaj ku beetkoʼoboʼ (Mateo 11:16, 17). Tu tsʼookbalak ka bin Jerusaleneʼ, u j-kaambaloʼobeʼ u yojloʼob yaan u muʼyaj yéetel yaan u kíimsaʼal. Le oʼolaleʼ, ka káaj u bisaʼal le paalaloʼob tu yiknal Jesusoʼ, letiʼobeʼ maʼ tu chaʼajoʼob kaʼachiʼ, maʼ xaaneʼ utiaʼal maʼ u maas chiʼichnakkúuntaʼal Jesús. Baʼaleʼ, Jesuseʼ tiaʼalajtiʼob maʼ u beetkoʼob leloʼ, yéetel utiaʼal u yeʼesik u yaabiltmaj le paalaloʼoboʼ, tiaʼalaj: «Chaʼex u taal le mejen paalaloʼob tin wiknaloʼ, maʼ a [jeʼelskeʼexoʼob]» (Marcos 10:13, 14).

9. ¿Baʼaxten maas kʼaʼanan baʼax k-beetik tiʼ baʼax k-aʼalik?

⁹ Yaʼab baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Jesusoʼ. ¿Baʼax jeʼel k-beetik wa táan k-meyaj ka náatsʼak le mejen paalal t-iknaloʼ? ¿K-beetik wa jeʼex Jesuseʼ? Jach kʼaʼabéet u máansaʼal yaʼab súutukil yéetel le paalaloʼoboʼ, yéetel kʼaʼabéet u chʼenxikintaʼaloʼob tumen u taataʼob, jeʼex úuchik u beetik Jesuseʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ, kex maʼalob ka k-aʼaltiʼob k-yaabiltmoʼobeʼ, u yeʼesaʼal yaabilajeʼ, maʼ chéen aʼalbil unaj u beetaʼaliʼ. Kʼaʼabéet xan u yeʼesik máak yéetel baʼax ku beetik. Wa k-máansik súutukil yéetel k-paalal, wa k-kanáantkoʼob yéetel wa k-chʼenxikintik baʼax kiaʼalkoʼobeʼ k-eʼesik k-yaabiltmoʼob. Baʼaleʼ, yaan kʼiineʼ, le paalaloʼoboʼ maʼ tu séeb beetkoʼob baʼax kiaʼalaʼaltiʼob. Le oʼolaleʼ, kʼaʼabéet u chúukpajal k-óol kaʼansoʼob; baʼax kun áantkoʼon k-beeteʼ letiʼe ka k-il bix úuchik u kaʼansik Jesús u j-tsaypachoʼoboʼ.

Le chúukaʼan óolal yéetel le yaabilaj tu yeʼesaj Jesusoʼ

10. ¿Bix tu yeʼesil Jesús tiʼ u j-kaambaloʼob u kʼaʼananil u yeʼesaʼal kabal óolal, baʼaleʼ tu séebaʼanil wa tu beetoʼob le baʼax kaʼansaʼabtiʼoboʼ?

¹⁰ Jesús kaʼacheʼ u yojel u j-kaambaloʼobeʼ mantatsʼ taak u beetkubaʼob nojchil yóokʼol u maasil. Upʼéel kʼiin táant u kʼuchloʼob Capernaumeʼ, tu kʼáatajtiʼob: «¿Baʼax ka baʼateʼel tʼantikeʼex kaʼach teʼ j-bejoʼ?». Letiʼobeʼ maʼ tu núukajoʼob mix baʼaliʼ «tumen teʼ j-bejoʼ tu baʼateʼel tʼantajoʼob máax u asab nojochil ichiloʼob». Baʼaleʼ, Jesuseʼ maʼ tu kʼeʼekʼeyoʼobiʼ, baʼaxeʼ chúukpaj u yóol u kaʼanstiʼob u kʼaʼananil u yeʼesaʼal kabal óolal (Marcos 9:33-37). ¿Tu beetoʼob wa tu séebaʼanil le baʼax kaʼansaʼabtiʼoboʼ? Maʼatech. Óoliʼ seis meses úuchuk lelaʼ, Santiago yéetel Juaneʼ tu yaʼaloʼob tiʼ u maamaʼob ka u kʼáat tiʼ Jesús ka u tsʼáatiʼob maʼalob kúuchiloʼob tu Reino. Jesuseʼ chúukpaj yóol tu kaʼatéen u yeʼes tiʼ u j-kaambaloʼob maʼ maʼalob le tuukul yantiʼoboʼ (Mateo 20:20-28).

11. 1) ¿Baʼax suukaʼan u beetaʼal kaʼach maʼ beetaʼab tumen mix utúul tiʼ le apostoloʼoboʼ? 2) ¿Baʼax tu beetaj Jesús, yéetel baʼax tu kaʼa beetaj u apostoloʼob?

 ¹¹ Maʼ úuch tiʼ leloʼoʼ ka kʼuch u kʼiinil u Pascuai le jaʼab 33, Jesús túuneʼ tu muchʼuba yéetel u apostoloʼob utiaʼal u kʼiimbesoʼob. Ka kʼuchoʼob teʼ kúuchil tuʼux ken u kʼiimbesoʼoboʼ, mix utúul tiʼ le doce apostoloʼob tu pʼoʼaj u yook u chuukan jeʼex suukaʼanil u beetaʼal kaʼach tumen utúul palitsil wa tumen utúul koʼoleloʼ (1 Samuel 25:41; 1 Timoteo 5:10). ¡Bukaʼaj wal yaajchajik u yóol Jesús ka tu yilaj maʼ u kʼex bix u tuukuloʼobiʼ! Le oʼolaleʼ, tu pʼoʼaj u yook u apostoloʼob yéetel tu yaʼalajtiʼob ka u meyajtoʼob u maasil jeʼex tu beetiloʼ (Juan 13:4-17). ¿Tu beetoʼob wa? Le Bibliaoʼ kiaʼalikeʼ, teʼ áakʼab jeʼeloʼ «joʼopʼ u baʼateʼel tʼantikoʼob tu baatsiloʼobeʼ, máax ichiloʼob u maas nojochil» (Lucas 22:24).

12. Le taatatsiloʼoboʼ, ¿bix jeʼel u beetkoʼob jeʼex Jesús ken u kaʼans u paalaloʼobeʼ?

¹² Le taatatsiloʼoboʼ ku naʼatkoʼob bix tu yuʼubiluba Jesús, tumen yaan kʼiineʼ maʼ xan tu yuʼubaʼal u tʼaanoʼob tumen u paalaloʼob. Baʼaleʼ, kʼaʼajaktoʼoneʼ Jesuseʼ maʼ tu tuklaj wa u apostoloʼobeʼ mix bikʼin ken u kʼex u tuukuloʼob chéen tumen maʼ tu jáan beetoʼobiʼ. Tumen chúukpaj yóoleʼ, ka máan kʼiineʼ, u j-kaambaloʼobeʼ tu beetoʼob le baʼax tu kaʼansajtiʼoboʼ (1  Juan 3:14, 18). Le taatatsiloʼob xanoʼ unaj u yeʼeskoʼob yaabilaj yéetel u chúukpajal u yóoloʼob jeʼex Jesusoʼ, yéetel maʼ unaj u jáawal u tsʼáaik yóoloʼob u kaʼans u paalaloʼobiʼ.

13. ¿Baʼax jeʼel u yúuchul wa le taatatsiloʼob ku jóoʼskoʼob u súutukil utiaʼal u núukikoʼob le kʼáatchiʼob ku beetik u paalaloʼoboʼ?

¹³ Le mejen paalaloʼ kʼaʼabéet u yuʼubkoʼob yaabiltaʼanoʼob tumen u taataʼob. Jesuseʼ taakchaj u yojéeltik baʼax ku tuklik u j-kaambaloʼob, le oʼolal tu chʼenxikintaj u kʼáatchiʼob yéetel tu kʼáatajtiʼob baʼax ku tuklikoʼob yoʼolal wa baʼax (Mateo 17:25-27). Jach u jaajileʼ, utiaʼal u kaʼansaʼal tubeel utúul paaleʼ kʼaʼabéet u chʼenxikintaʼal baʼax kiaʼalik yéetel u yeʼesaʼal yaabilaj tiʼ. Wa utúul paal ku sen beetik kʼáatchiʼobeʼ, le taatatsil wa maamatsiloʼ maʼ unaj u yaʼalik tiʼ u paaliʼ: «Xeen toloʼ paal, ¿maʼ wa ta wilik yaan baʼax kin beetik?». Wa jach tu jaajil yaan baʼax ku beetkeʼ, maʼalob ka u yaʼal tiʼeʼ jumpʼíit oraeʼ ku tsikbal tu yéetel. Baʼaleʼ kʼaʼabéet u beetik jeʼex tu yaʼaliloʼ. Beyoʼ le paaloʼ yaan u yilik jach tu jaajil yaabiltaʼan yéetel yaan u taaktal u yaʼalik baʼax ku tuklik.

14. ¿Bix tu kaʼansiltoʼon Jesús unaj u yeʼesaʼal yaabilaj tiʼe paalaloʼoboʼ?

¹⁴ ¿Maʼalob wa ka u méekʼ máak u paalal utiaʼal u yeʼesik u yaabiltmoʼob? Yéetel baʼax tu beetaj Jesuseʼ tu yeʼesaj maʼalob. Le Bibliaoʼ kiaʼalikeʼ letiʼeʼ «tu méekʼajoʼob, ka tu kiʼiki tʼantajoʼob, táan u tsʼáaik u kʼab tu yóokʼoloʼob» (Marcos 10:16). ¿Bix túun tu yuʼubiluba le mejen paalaloʼoboʼ? Maʼ xaaneʼ jach kiʼimakchaj yóoloʼob, le oʼolal wal taakchaj u pʼáatloʼob yiknal Jesuseʼ. Wa le taatatsiloʼob jach ku yeʼeskoʼob yaabilaj tiʼ u paalaloʼobeʼ, le paalaloʼoboʼ maas séeb ken u yuʼuboʼob tʼaan.

 ¿Bukaʼaj súutukil unaj u máansaʼal yéeteloʼob?

15, 16. ¿Baʼax kaʼansajil táan u yoksaʼal tu tuukul le taatatsiloʼoboʼ, yéetel bix káajik?

¹⁵ Yaan máaxoʼobeʼ ku tuklikoʼobeʼ maʼ jach kʼaʼanan tiʼe mejen paalal u máanskoʼob yaʼab súutukil yéetel u taataʼobiʼ. Upʼéel baʼal táan u jach kaʼansaʼal tiʼe taatatsiloʼoboʼ letiʼe ka u múul máansoʼob upʼéel jatsʼuts súutukil yéetel u paalaloʼoboʼ. Máaxoʼob ku yilkoʼob maʼalob le kaʼansajaʼ, kiaʼalkoʼobeʼ le taatatsiloʼoboʼ maʼ tsaa ka u máansoʼob yaʼab súutukil yéetel u paalaloʼob wa jach jatsʼutstak le súutukiloʼob ku máanskoʼob yéeteloʼoboʼ. Baʼaleʼ, ¿maʼalob wa ka tuukulnak máak beyaʼ? Le kaʼansajaʼ, ¿káajsaʼab wa utiaʼal u kaxtaʼal u yutsil le mejen paalaloʼ?

¹⁶ Utúul máak ku tsʼíibtik libroʼobeʼ tu kʼáataj u chiʼ yaʼab mejen paalal, ka tiaʼaleʼ letiʼobeʼ baʼax maas «u kʼáatoʼobeʼ ka u máans maas yaʼab súutukil u taataʼob tu yéeteloʼob, bey xan ka jach chʼenxikintaʼakoʼob». Utúul j-kaʼansaj ku meyaj tiʼ upʼéel universidadeʼ tiaʼalaj xan: «Le kaʼansajaʼ káaj u yantal tumen yaʼab taatatsiloʼobeʼ kiaʼalikoʼobeʼ jach minaʼan súutukil tiʼob utiaʼal u máansoʼob yéetel u paalaloʼob. Beyoʼ ku páajtal u yaʼalkoʼobeʼ, kex jumpʼíiteʼ, baʼaleʼ jach jatsʼutstak le súutukil ku máanskoʼob yéetel u paalaloʼoboʼ». ¿Bukaʼaj túun súutukil unaj u máansik le taatatsiloʼob yéetel u paalaloʼoboʼ?

17. ¿Baʼax unaj u beetik le taatatsiloʼoboʼ?

¹⁷ Le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik jach bukaʼaj súutukil unaj u máansaʼal yéetel le mejen paalaloʼ. Baʼaleʼ, tiʼe taatatsil israelitaʼoboʼ aʼalaʼabtiʼobeʼ ka tsikbalnakoʼob yéetel u paalaloʼob tu yotochoʼob, ken máankoʼob teʼ bejoʼ, ken chilakoʼob bey xan ken líiʼkoʼob (Deuteronomio 6:7). Le tsolnuʼukaʼ ku yeʼesikeʼ le taatatsiloʼoboʼ unaj u tsikbaloʼob yéetel u paalaloʼob bey xan u kaʼanskoʼob tiʼ tuláakal súutukil.

18. ¿Tiʼ baʼax súutukil tu kaʼansaj Jesús u apostoloʼob, yéetel baʼax jeʼel u kanik le taatatsiloʼob tiʼ leloʼ?

¹⁸ Jesuseʼ tu yilaj u kaʼansik u apostoloʼob tiʼ tuláakal súutukil, jeʼex ken kulakoʼob janal, ken xiʼikoʼob teʼ bejoʼ wa tak ken jeʼelkoʼob (Marcos 6:31, 32; Lucas 8:1; 22:14). Le taatatsil cristianoʼob xanoʼ unaj u tsikbaloʼob yéetel u paalaloʼob tiʼ tuláakal súutukil yéetel u kaʼanskoʼobtiʼob u bejiloʼob Dios.

¿Baʼax unaj u kaʼansaʼal yéetel bix unaj u beetaʼal?

19. 1) ¿Baʼax uláakʼ kʼaʼabéet utiaʼal u kaʼansaʼal tubeel le paalaloʼoboʼ? 2) ¿Baʼax jach kʼaʼabéet u kaʼansik le taatatsiloʼob tiʼ u paalaloʼoboʼ?

¹⁹ Baʼaleʼ, utiaʼal k-kaʼansik tubeel k-paalaleʼ maʼ chéen unaj k-máansik súutukil yéetel k-tsikbal yéeteloʼobiʼ. Kʼaʼabéet xan k-ilik baʼax ken k-kaʼanstiʼob. Le Bibliaoʼ bey u yeʼesik ken u yaʼal: «Le baʼaxoʼob tsʼoʼok in waʼalik teech bejelaʼaʼ[,] kaʼambes mantatsʼ tiʼ a paalal». ¿Baʼax kun kaʼansbil tiʼe paalaloʼ? Letiʼ lelaʼ: «Yaabilt Yuumtsil a [Dios] yéetel tuláakal a puksiʼikʼal, yéetel tuláakal a pixan bey xan yéetel tuláakal a muukʼ» (Deuteronomio 6:5-7). Jesuseʼ tu yaʼaleʼ lelaʼ letiʼe u maas nojchil tiʼ tuláakal u leyoʼob Diosoʼ (Marcos 12:28-30). Le oʼolaleʼ, le taatatsiloʼoboʼ kʼaʼabéet u kaʼansik u paalaloʼob tiʼ Jéeoba yéetel u tsoliktiʼob baʼaxten chéen letiʼ u náajalmaj k-yaabiltik bey xan k-meyajtik yéetel u jaajil k-óol.

20. ¿Baʼax aʼalaʼab tiʼe israelitaʼob ka u kaʼans tiʼ u paalaloʼoboʼ?

²⁰ Baʼaleʼ, le taatatsiloʼoboʼ maʼ chéen unaj u kaʼansik tiʼ u paalaloʼob ka u yaabiltoʼob Dios yéetel tuláakal u puksiʼikʼaloʼobiʼ. Deuteronomio capítulo  5 kieʼesikeʼ Moiseseʼ tu kaʼa aʼalaj le Diez Mandamientos tu tsʼíibtaj Dios tiʼ jaajay tuunchoʼoboʼ. Le leyoʼobaʼ kiaʼalikoʼobeʼ kʼeban u yúuchul tuus, ookol, u kíimsaʼal máak yéetel u tusik u núup máak yéetel yaanal (Deuteronomio 5:11-22). Bey áantaʼabik le taatatsil israelitaʼob utiaʼal ka u yiloʼob u kʼaʼabéetil u kaʼansik baʼaloʼob maʼalobtak tiʼ u paalaloʼoboʼ. Bejlaʼeʼ, le taatatsil cristianoʼoboʼ bey xan unaj u kaʼansik u paalaloʼoboʼ, beyoʼ ken nuukchajkoʼobeʼ yaan u kuxtaloʼob ich kiʼimak óolal.

21. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaan «kaʼambes mantatsʼ»?

²¹ Teʼ teksto xanaʼ kiaʼalaʼal bix unaj u kaʼansaʼal u leyoʼob Dios tiʼe paalaloʼ: «Kaʼambes mantatsʼ tiʼ a paalal». Le tʼaan ku suʼutul kaʼambes mantatsʼ, u kʼáat yaʼaleʼ «u sen aʼalaʼal upʼéel baʼal tiʼ máak. U yoksaʼal tu puksiʼikʼal máak upʼéel kaʼansaj [...] ikil u sen aʼalaʼal tiʼ». Dios túuneʼ táan yaʼalik tiʼ le taatatsiloʼoboʼ ka u chʼaʼatukloʼob baʼaxoʼob ken u xok yéetel u paalaloʼob utiaʼal u yokskoʼob u leyoʼob Dios tu puksiʼikʼal u paalaloʼob.

22. ¿Baʼax kiaʼalik le Biblia unaj u beetik kaʼach le israelitaʼob utiaʼal u kaʼansik u paalaloʼoboʼ, yéetel baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaanoʼoboʼ?

²² Utiaʼal u beetkoʼobeʼ le taatatsiloʼoboʼ kʼaʼabéet u jach tsʼáaik yóoloʼobiʼ. Le Bibliaoʼ kiaʼalik: «Kʼax ta kʼab le aʼalmaj tʼaanoʼobaʼ, tsʼáa bey chíikulal ta táan joʼoleʼ, tsʼíibtoʼob tu okomiloʼob yéetel tu jool najiloʼob a wotoch» (Deuteronomio 6:8, 9). Yéetel le tʼaanoʼobaʼ, ¿táan wa u yaʼalaʼal tiʼe taatatsiloʼob ka u jach tsʼíibtoʼob u leyoʼob Dios tu joonai u yotochoʼob yéetel tu marcoiloʼob, yéetel ka u jach kʼáaxoʼob tu kʼaboʼob, wa tu táan u pooloʼob? Maʼatech, baʼaxeʼ táan yaʼalaʼaltiʼobeʼ ka u kʼaʼajsoʼob mantatsʼ tiʼ u paalaloʼob u leyoʼob Dios. Le kaʼansajaʼ mantatsʼ kʼaʼabéet u tsʼaʼabal, beyoʼ jeʼel u páajtal u yaʼalaʼal tiaʼan mantatsʼ u tsolnuʼukoʼob Dios tu táan le paalaloʼoboʼ.

23. ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob kun núukbil teʼ tuláakʼ xookoʼ?

²³ ¿Baʼaxoʼob jach kʼaʼanan u kaʼansaʼal tiʼe paalal tumen le taatatsiloʼoboʼ? ¿Baʼaxten kʼaʼabéet u kaʼansaʼal tiʼe mejen paalal ka u kan u kanáantubaʼoboʼ? ¿Baʼax jeʼel u yáantik le taatatsiloʼob utiaʼal u kaʼanskoʼob tubeel u paalaloʼoboʼ? Tuláakʼ xookoʼ tiʼ kun núukbil le kʼáatchiʼobaʼ.

¿Baʼax jeʼel k-núukikeʼ?

• Le taatatsiloʼoboʼ, ¿baʼaxten unaj u yilik u paalaloʼob bey upʼéel jatsʼuts siibaleʼ?

• ¿Baʼax jeʼel k-kanik tuláakloʼon, maases le taatatsiloʼob, tiʼ Jesusoʼ?

• ¿Bukaʼaj tiempo unaj u máansik le taatatsiloʼob yéetel u paalaloʼoboʼ?

• ¿Baʼax unaj u kaʼansaʼal tiʼe paalaloʼoboʼ, yéetel bix unaj u beetaʼal?

[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 19]

Le taatatsil israelitaʼoboʼ, ¿bix unaj u kaʼansik u paalaloʼob yéetel tiʼ baʼax súutukil unaj u beetkoʼob?

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 20]

¿Baʼax jeʼel u kanik le taatatsiloʼob tiʼ bix u kaʼansaj Jesús kaʼachoʼ?

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 21]

Le taatatsiloʼoboʼ kʼaʼabéet u kaʼanskoʼob mantatsʼ tiʼ u paalaloʼob u leyoʼob Dios