Kʼáatchiʼob ku beetaʼal

Ka tu túuxtaj Jesucristo u doce apostoloʼob kʼaʼaytajeʼ, ¿tu yaʼalaj wa tiʼob ka u bisoʼob u xóolteʼob yéetel u xaanaboʼob?

Yaan máaxeʼ ku yaʼalikeʼ maʼ junpʼéeliliʼ baʼax ku yaʼalik le óoxpʼéel Evangelioʼob tuʼux ku chíikpajal le baʼax tu yaʼalaj Jesús tiʼ u apostoloʼob le ka tu túuxtoʼob kʼaʼaytajoʼ. Baʼaleʼ ken k-ket le baʼax ku yaʼalikoʼoboʼ k-kʼuchul k-naʼate. Táanileʼ koʼox ilik baʼax tu yaʼalaj kaʼatúul tiʼ letiʼobiʼ. Marcoseʼ ku yaʼalikeʼ Jesuseʼ «tu yaʼalajtiʼob maʼ u biskoʼob mix baʼal bej, chéen u xóolteʼob. Maʼ unaj u biskoʼob sáabukaaniʼ, mix waaj, mix taakʼin. Unaj u tsʼáaikoʼob xanab kʼéewel yéetel chéen junwáal [...] nookʼ maʼ kaʼapʼéeliʼ» (Mar. 6:7-9). Lucaseʼ ku yaʼalik xan: «Maʼ a biskeʼex mix baʼal bej, mix xóolteʼ, mix sáabukaan, mix waaj, mix taakʼin; biseʼex chéen juntsʼáan nookʼ, maʼ kaʼapʼéeliʼ» (Luc. 9:1-3). Le baʼax ku yaʼalik le kaʼapʼéel tekstoʼobaʼ bey maʼ junpʼéeliliʼeʼ. Marcoseʼ ku yaʼalikeʼ le apostoloʼoboʼ unaj u bisik u xóolteʼob yéetel unaj u tsʼáaik u xanab kʼéeweloʼob, baʼaleʼ Lucaseʼ ku yaʼalikeʼ maʼ unaj u biskoʼob mix baʼaliʼ, mix xóolteʼ yéetel maʼatech u chʼaʼchiʼitik le xanab kʼéeweloʼ.

Junpʼéel baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-naʼat le baʼax tu yóotaj u tsol Jesús tiʼ u apostoloʼoboʼ, letiʼe ka k-il junpʼéel tʼaan ku chíikpajal ichil le óoxpʼéel Evangelioʼoboʼ. Le baʼax ku yaʼalik Marcos yéetel Lucasoʼ junpʼéeliliʼ yéetel le baʼax ku yaʼalik Mateo 10:5-10, Jesuseʼ tu yaʼalaj chéen junpʼéel u nookʼoʼob unaj u biskoʼob. Le ka tu yaʼalajtiʼob lelaʼ, letiʼobeʼ u tsʼaamaj u nookʼoʼob. Maʼ unaj u biskoʼob uláakʼ ken xiʼikoʼobiʼ. Baʼaleʼ Marcoseʼ ku yaʼalikeʼ «unaj u tsʼáaikoʼob xanab kʼéewel[oʼob]», lelaʼ táan u tʼaan tiʼ le u tsʼaamoʼoboʼ, maʼ ka u kʼexoʼobiʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax jeʼel u páajtal k-aʼalik yoʼolal le xóolteʼoʼ? The Jewish Encyclopedia ku yaʼalik: «Le hebreoʼob úuchjeakiloʼ suukaʼan u meyajtiʼob xóolteʼ» (Gén. 32:10). U Evangelioil Marcoseʼ ku yaʼalikeʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ le apostoloʼob «maʼ u biskoʼob mix baʼal bej», chéen le xóolteʼ yaantiʼob le ka túuxtaʼaboʼoboʼ. Le baʼax ku yaʼalik le óoxpʼéel Evangelioʼobaʼ ku yeʼesikeʼ Jesuseʼ tu yóotaj u yaʼal tiʼ u disipuloʼob ka xiʼikoʼob u taatsʼ, maʼ u tséeleloʼob táanxelil u kaxtoʼob uláakʼ baʼax u bisoʼob.

Lelaʼ maas ku chíikpajal yoʼolal le baʼax ku yaʼalik Mateo, juntúul tiʼ le máaxoʼob uʼuy yéetel tu tsʼíibtaj le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Maʼ a biskeʼex oro, mix plata, mix cobre, mix sáabukaan utiaʼal le bejoʼ. Biseʼex chéen junpʼéel a nookʼeʼex, yéetel maʼ a biskeʼex xanab mix xóolteʼ, tumen le j-meyajoʼ ku náajmatik u tsʼaʼabal u janal» (Mat. 10:9, 10). ¿Tu yaʼalaj wa Jesús tiʼob ka u pʼat u xaanaboʼob yéetel u xóolteʼob yaantiʼob kaʼachoʼ? Maʼatech. Letiʼeʼ chéen tu yaʼalajtiʼob maʼ u bin u chaʼob uláakʼ. ¿Baʼaxten tu yaʼalajtiʼob lelaʼ? «Tumen le j-meyajoʼ ku náajmatik u tsʼaʼabal u janal.» Lelaʼ letiʼe baʼax u kʼáat u yaʼal Jesús tiʼoboʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ letiʼeʼ tu yaʼalajtiʼob teʼ tsikbal tu beetaj teʼ puʼukoʼ, maʼ unaj u chiʼichnakchajloʼob yoʼolal baʼax ken u jaantoʼobiʼ, baʼax ken u yukʼoʼob wa baʼax ken u búukintoʼob (Mat. 6:25-32).

Kex ken jáan xokaʼak le Evangelioʼob ku yilaʼal bey maʼ junpʼéeliliʼ baʼax ku yaʼalikoʼobeʼ, u jaajileʼ tu yóoxpʼéelal táan u yaʼalikeʼ le apostoloʼoboʼ unaj u yilik u binoʼob kʼaʼaytaj chéen yéetel le baʼaxoʼob yaantiʼoboʼ, maʼ unaj u yilik u bin u kaxtoʼob u maasiliʼ, tumen Jéeoba kun tsʼáaik baʼax kun kʼaʼabéetchajal tiʼob.

 Tu libroil Eclesiastés 2:8, tiʼ le Traducción del Nuevo Mundo, NM, bey xan tiʼ uláakʼ bibliaʼobeʼ, Salomoneʼ tu chʼaʼchiʼitaj «juntúul koʼolel, yaʼabkach koʼoleloʼob», ¿tiʼ máax tʼaanaji?

Maʼ xaaneʼ táan u tʼaan tiʼ le koʼoleloʼob yaan páajtalil tiʼob tu kʼaj óoltaj tu palaciooʼ, baʼaleʼ maʼ tu páajtal k-aʼalik wa jach beyoʼ.

Teʼ capítulo 2 tiʼ u libroil Eclesiastesoʼ, Salomoneʼ ku yaʼalikeʼ tu beetaj nukuch najoʼob, tsʼoʼoleʼ ku yaʼalik: «Tin nikkúuntaj oro yéetel plata, u ayikʼaliloʼob kaʼach uláakʼ [reyoʼob] yéetel u tsúuk kaajiloʼob. Yanji xan tiʼ teen j-kʼaayoʼob yéetel x-kʼaayoʼob, tin beetaj tuláakal baʼax kiʼ tiʼ u bakʼel wíinik yéetel [«juntúul koʼolel, yaʼabkach koʼoleloʼob», NM]» (Ecl. 2:8).

Yaʼab máaxoʼob tsolik baʼax u kʼáat u yaʼal u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ, ku yaʼalikoʼobeʼ le tʼaan «koʼoleloʼo[boʼ]» táan u tʼaan tiʼ le u yaʼabkach atanoʼob yéetel uláakʼ koʼoleloʼob tu chʼaʼaj Salomón tu tsʼook u jaʼabiloʼob u kuxtaloʼ, le koʼoleloʼobaʼ tu beetoʼob u adorartaʼal yaanal diosoʼob tumen Salomón (1 Rey. 11:1-4). Baʼaleʼ lelaʼ maʼ bey unaj u naʼataʼaliʼ. Tumen tsʼoʼok u xáantal úuchuk le ka tu yaʼalaj le tʼaanoʼobaʼ. Le ka tu tsʼíibtoʼ láayliʼ táan u meyajtik Dioseʼ, yéetel táan u nuʼuktaʼal utiaʼal u tsʼíibtik jujunpʼéel libroʼob tiʼ le Bibliaoʼ. Lelaʼ maʼ bey úuchik tu tsʼook u kʼiiniloʼob u kuxtaliʼ, tumen teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ yaʼab u yatanoʼob yéetel tu chʼaʼaj uláakʼ koʼoleloʼob, tsʼoʼoleʼ joʼopʼ u adorartik yaanal diosoʼob.

Tu libroil Eclesiasteseʼ, Salomoneʼ tu yaʼaleʼ letiʼeʼ tu yilaj u kaxtik «tʼaanoʼob [...] jatsʼutstakoʼob utiaʼal ka u tsʼíibt jeʼel bix u náajmal u kaʼansaʼaloʼob[eʼ]» (Ecl. 12:10). Letiʼeʼ u yojel bix u yaʼalaʼal «atan», «reina» yéetel bix u yaʼalaʼal u kajtal juntúul xiib yéetel juntúul koʼolel kex maʼ tsʼokaʼan u beeloʼobiʼ, tumen meyajnajtiʼ ichil le tsʼíiboʼob tu beetoʼ (Pro. 5:18; 12:4; 18:22; Ecl. 9:9; Cant. 6:8, 9). Baʼaleʼ tiʼ Eclesiastés 2:8 maʼ meyajnajtiʼ le tʼaanoʼobaʼ, kex maas suukaʼan u meyajoʼob ich hebreo.

Le tʼaan hebreo ku suʼutul «juntúul koʼolel, yaʼabkach koʼoleloʼob[oʼ], NM», chéen teʼ versículo ku chʼaʼchiʼitaʼalaʼ (le yáaxoʼ chéen juntúul yéetel le uláakʼoʼ yaʼab juntúulal). Le máaxoʼob xokik u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ maʼ u yojloʼob jach baʼax u kʼáat u yaʼaliʼ. Baʼaleʼ yaʼabeʼ ku tuklikeʼ táan u tʼaan tiʼ koʼoleloʼob, le yáaxoʼ táan u chʼaʼchiʼitik chéen juntúuliʼ yéetel teʼ tuláakʼoʼ yaʼab, kex ka u tsʼáa naʼatbil («juntúul koʼolel ichil u maasil koʼoleloʼob») wa jach tu jaajil táan u tʼaan tiʼ («yaʼab koʼoleloʼob»). Le tʼaan «juntúul koʼolel, yaʼabkach koʼoleloʼob[oʼ], NM» ku tsʼáaik naʼatbil lelaʼ.

Salomoneʼ jach kʼaj óoltaʼabi. Le oʼolal tak u reinail u ayikʼal kaajil Sabá [wa Seba] tu yuʼubaj u tsikbalil, ka bin u yile, letiʼeʼ jach utschaj tu yich le baʼaxoʼob tu yiloʼ (1 Rey. 10:1, 2). Lelaʼ ku yáantkoʼon k-naʼateʼ, le tʼaan «juntúul koʼolel, yaʼabkach koʼoleloʼob, NM» tu yaʼalaj Salomonoʼ, maʼ xaaneʼ táan u tʼaan tiʼ le koʼoleloʼob yaan páajtalil tiʼob tu kʼaj óoltaj tu palacio ichil le jaʼaboʼob táan u meyajtik Diosoʼ.