Maʼ k-tusikba yéetel tuukuloʼob maʼ jaajtakiʼ

DIOSEʼ tu kʼáataj tiʼ Eva le táant u tsʼoʼokol u jaantik u yich le cheʼ u yaʼalmajtiʼob maʼ u jaantkoʼob kaʼachoʼ: «¿Baʼaxten ta beetaj le baʼalaʼ? Letiʼeʼ tu núukaj: Le kaanoʼ tu tusajen, le beetkeʼ tin jaantaj» (Gén. 3:13). Satanaseʼ meyajnajtiʼ le kaan utiaʼal u beetik maʼ u yuʼubaʼal u tʼaan Jéeoba tumen Evaoʼ, le oʼolal le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ letiʼe «úuchben kaan [...] tusik tuláakal yóokʼol kaaboʼ» (Apo. 12:9).

Le baʼax ku yaʼalik u libroil Genesisoʼ, ku yeʼesikeʼ le Kʼaasilbaʼaloʼ jach u yojel tuus utiaʼal u beetik u lúubul le máaxoʼob maʼatech u kanáantkubaʼob jeʼex Evaoʼ, letiʼeʼ jach séeb úuchik u tuʼusul. Baʼaleʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ u yojloʼobeʼ maʼ chéen Satanás ku tuusiʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ letiʼobeʼ jeʼel u tuskubaʼob yéetel tuukuloʼob maʼ jaajtakeʼ (Sant. 1:22).

Maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklikeʼ maʼ tu páajtal u tuskuba máak tu juunal. Baʼaleʼ Dioseʼ u yojel baʼaxten ku yaʼaliktoʼon ka k-kanáantba. Le oʼolal maʼalob ka k-il baʼaxoʼob jeʼel u beetik k-tusikbaeʼ yéetel baʼax tuukuliloʼob jeʼel u beetik k-lúubuleʼ. Bey túunoʼ koʼox ilik jujunpʼéel baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ.

Tu tusubaʼob chéen tu juunaloʼob

Tu jaʼabil 537 táanil tiʼ u taal Jesuseʼ, Ciro el Grande, u reyil Persiaeʼ, tu jáalkʼabtaj le judíoʼob kʼalaʼanoʼob kaʼach Babilonia utiaʼal ka suunakoʼob Jerusalén u jel líiʼsoʼob le templooʼ (Esd. 1:1, 2). Junpʼéel jaʼab suunakoʼobeʼ, tu káajsaj u jel líiʼskoʼob le templo, jeʼex aʼalaʼabik tumen Diosoʼ. Letiʼobeʼ jach kiʼimakchaj u yóoloʼobeʼ ka tu tsʼáajoʼob nojbeʼenil tiʼ Jéeoba, tumen áantaʼaboʼob u káajsoʼob le meyajoʼ (Esd. 3:8, 10, 11). Baʼaleʼ maʼ xáanchaj ka joʼopʼ u chʼaʼpachtaʼaloʼobiʼ ka lúub u yóoloʼob (Esd. 4:4). U tsʼookeʼ, kex quince jaʼaboʼob suunakoʼobeʼ, luʼsaʼab u páajtalil tiʼob u seguer u yutskíintikoʼob Jerusalén. U autoridadiloʼob Persiaeʼ «binoʼob Jerusalén, yéetel u muukʼoʼobeʼ tu beetoʼob u pʼatkoʼob [...] le meyajoʼ» (Esd. 4:21-24).

Yoʼolal le baʼax úuchaʼ, le judíoʼoboʼ tu tusubaʼob tu juunaloʼob. Tu tukloʼobeʼ «maʼ kʼuchuk u kʼiinil u yutskíintaʼal» u templo Diosiʼ (Ageo 1:3). Yéetel tu tukloʼobeʼ Dioseʼ maʼ u kʼáat ka u séeb beetoʼob le templooʼ. Le oʼolal maʼ tu yiloʼob baʼax unaj u beetkoʼob utiaʼal u tsʼoʼoksikoʼob le baʼax u yaʼalmaj Diosoʼ, baʼaxeʼ tu pʼatoʼobeʼ ka joʼopʼ u jatsʼutskíintik u yotochoʼob. Le oʼolal beetaʼab u tuukuloʼob tumen le profeta Ageo yéetel le kʼáatchiʼaʼ: «¿U kʼiinil wa túun a kajtaleʼex tiʼ kiʼichkelem najoʼob, kaʼalikileʼ in [temploeʼ] chéen x-laʼ pakʼ?» (Ageo 1:4).

¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuchtiʼobaʼ? Ku kaʼansiktoʼoneʼ jach séeb jeʼel u pʼatik máak u beetik baʼax ku yaʼalik Dios utiaʼal ka chʼíikik u kaxt chéen u yutsil, wa maʼ tu naʼatik baʼax kʼiin u tukultmaj Jéeoba u béeykuntik le baʼax u yaʼalmoʼ. Tuukulnakoʼon tiʼ lelaʼ. Wa táan u páaʼtik máak u yuʼulaboʼobeʼ, yaan u beetik yaʼab meyajoʼob utiaʼal u tsʼáaik baʼax kʼaʼabéettiʼob ken kʼuchukoʼob. Baʼaleʼ ¿kux túun wa ku yojéeltik maʼ kun séeb kʼuchloʼob? ¿Yaan wa u xulik u beetik baʼax kʼaʼabéet utiaʼal u páaʼtkoʼob?

Le judíoʼoboʼ unaj u naʼatkoʼob kaʼacheʼ Jéeobaeʼ u kʼáat ka u séeb beetoʼob le templooʼ. U maʼalobileʼ kʼaʼajsaʼabtiʼob tumen Zacarías yéetel Ageo ka u beetoʼob. Ageoeʼ tu yaʼalajtiʼob: «U kajnáalileʼex tuláakal le luʼumoʼobaʼ yanak xan a wóoleʼex [yéetel] meyajneneʼex» (Ageo 2:4). Bey túunoʼ, unaj u tsʼáaik u yóoloʼob u beetoʼob le meyajoʼ, tumen u yojloʼob yaan u yáantaʼaloʼob tumen le kiliʼich muukʼoʼ  (Zac. 4:6, 7). ¿Máasaʼ lelaʼ ku yeʼesik jach séeb jeʼel u tuklik máak yaanal baʼal yoʼolal u kʼiinil Jéeobaeʼ? (1 Cor. 10:11.)

Unaj k-tuukul maʼalob utiaʼal maʼ k-tusikba

Apóstol Pedroeʼ tu yaʼaleʼ Jéeobaeʼ u yaʼalmaj baʼax kʼiin ken u tsʼáa «le túumben kaʼanoʼoboʼ yéetel le túumben luʼum[oʼ]» (2 Ped. 3:13). Tu yaʼaleʼ yanoʼobeʼ ku tuklikoʼobeʼ maʼ ken u beet mix baʼal utiaʼal u yáantik wíinik. Tsʼoʼoleʼ joʼopʼ u pʼaʼastajoʼob táan u yaʼalikoʼob maʼ kun úuchul mix baʼal: «Tuláakal baʼal keet yanil jeʼel bix u yanil kaʼach le ka beetaʼab yóokʼol kaabeʼ» (2 Ped. 3:4). Utiaʼal u yeʼesiktiʼob maʼ maʼalob le baʼax ku tuklikoʼoboʼ, Pedroeʼ tu yaʼalaj: «Tin wóotaj in beet yéetel tsol xiknoʼobeʼ ka yanakteʼex toj tuukul». Tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ le máaxoʼob pʼaʼastikoʼob yoʼolal le baʼax ku creertikoʼoboʼ maʼ maʼalob baʼax ku beetkoʼobiʼ. U jaajileʼ Dioseʼ tsʼoʼok u yeʼesik jeʼel u páajtal u yáantik wíinik le ka tu taasaj le Búulkabaloʼ (2 Ped. 3:1, 5-7).

Tu jaʼabil 520 táanil tiʼ u taal Jesuseʼ, Ageoeʼ tu yaʼalaj xan tiʼ le judíoʼob ka meyajnaktiʼob u tuukuloʼob tubeel. Utiaʼal u líiʼsik u yóoloʼob u kaʼa tsʼáa u yóoloʼob teʼ meyajoʼ, tu yaʼalajtiʼob: «Tukulteʼex maʼalob bix a kuxtaleʼex» (Ageo 1:5). Letiʼeʼ u kʼáat ka tuukulnakoʼob tiʼ baʼax u yaʼalmaj Dios, le oʼolal tu kʼaʼajsajtiʼob baʼax u tukultmaj utiaʼal u kaajal (Ageo 1:8; 2:4, 5). Le baʼax tu yaʼalajtiʼoboʼ le áantoʼob u kaʼa tsʼáa u yóoloʼob teʼ meyaj kex luʼsaʼan u derechoil tiʼob tumen le gobiernooʼ. Le máaxoʼob pʼekmiloʼoboʼ tu yóotoʼob u jeʼelsoʼob le meyajoʼ, baʼaleʼ maʼ páajchajoʼobiʼ. Ka tsʼoʼokeʼ tsʼaʼab u derechoil u seguerkoʼob le meyajoʼ, bey túunoʼ chéen ichil cinco jaʼaboʼob ka tu tsʼoʼoksoʼob le templooʼ (Esd. 6:14, 15; Ageo 1:14, 15).

Tuukulnakoʼon tiʼ bix yaniloʼon

U yéet kʼiiniloʼob Ageoeʼ tu chaʼaj u lúubul u yóoloʼob yoʼolal le talamiloʼob yanchajtiʼoboʼ. ¿Jeʼel wa u yúuchul xan toʼon beyoʼ? Wa ka úuchkeʼ jeʼel u xuʼulul k-tsʼáaik k-óol teʼ kʼaʼaytajoʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax jeʼel u beetik u lúubul k-óoleʼ? Maʼ xaaneʼ letiʼe baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak ku beetaʼaltoʼonoʼ. Lelaʼ bey úuchik tiʼ Habacuc, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Yuumtsil, ¿baʼax kʼiin bíin a chʼenxikint in sen awat kʼáat óolalaʼ? ¿Baʼax kʼiin bíin jáawak in payalchiʼ tu yoʼolal le meyaj loob utiaʼal ka taalakech a wáantoʼon?» (Hab. 1:2). Teʼ kʼiinoʼobaʼ yaan sukuʼunoʼobeʼ, ku xuʼulul u tsʼáaik u yóoloʼob u meyajtoʼob Dios yéetel ku joʼopʼol u kaxtikoʼob chéen u yutsiloʼob, tumen ku joʼopʼol u tuklikoʼob maʼ ken u jáan taas Dios le xuʼulsajiloʼ. ¿Tsʼoʼok wa u joʼopʼol k-tuukul xan beyoʼ? Wa beyoʼ tsʼoʼok k-tusikba. Bejlaʼeʼ u kʼiinil k-jach tuklik wa «maʼalob bix [k-]kuxtal» yéetel «ka yanak[toʼon] toj tuukul». U jaajileʼ jach úuch joʼopʼok u yaʼalaʼal yaan u xuʼulsaʼal tiʼ le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ. Baʼaleʼ lelaʼ maʼ unaj u beetik u lúubul k-óoliʼ. ¿Baʼaxten?

Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ u kʼiinil u páaʼtaj máak

Koʼox ilik baʼax tu yaʼalaj Cristo yoʼolal u tsʼook kʼiinoʼobaʼ. Jeʼex tu Evangelioil Marcoseʼ, Jesuseʼ yaʼab u téenel tu yaʼalaj maʼ u náayal u  yóol máak teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ (Mar. 13:33-37). Tsʼoʼoleʼ tu kaʼa aʼalaj le ka tʼaanaj tiʼ u kʼiinil Jéeoba kun kʼuchul teʼ Armagedonoʼ (Apo. 16:14-16). ¿Baʼaxten yaʼab u téenel tu yaʼalaj? Tumen jeʼel u yáantkoʼon jeʼex u máan le kʼiinoʼoboʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklik jach tsʼoʼok u xáantal maʼ kʼuchkeʼ yéetel jeʼel u xuʼulul k-tsʼáaik k-óol k-meyajt Dioseʼ.

Jesuseʼ tu beetaj junpʼéel kettʼaan utiaʼal u yáantkoʼon k-naʼat baʼaxten kʼaʼabéet k-kanáantik maʼ u náayal k-óol le táan k-páaʼtik u kʼuchul u kʼiinil le xuʼulsajiloʼ. Tʼaanaj tiʼ junpʼéel naj ook máak okoltik baʼaxoʼob yaniʼ. ¿Baʼax unaj u beetik kaʼach u yuumil utiaʼal maʼ u yoklaʼal? Maʼ u wenel bul áakʼab. Ka tsʼoʼokeʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob: «Nuʼuktabaʼex; tumen le kʼiin ka tuklikeʼex maʼ [kun] taaleʼ, letiʼ ken taalak u Paal Máak» (Mat. 24:43, 44).

Le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ ku yeʼesikeʼ kʼaʼabéet u chúukpajal u yóol máak, kex ka máanak yaʼab tiempo. Maʼ unaj k-chiʼichnaktal tumen bey k-óol jach tsʼoʼok u xáantal maʼ xuʼulsaʼak tiʼ le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ. Baʼaleʼ maʼ xan unaj k-tusikba ka k-tukult «maʼ kʼuchuk u kʼiinil u» béeykuntik Jéeoba baʼax u yaʼalmiʼ. Wa k-uʼuyikba beyoʼ, jeʼel u xuʼulul k-jóokʼol k-kʼaʼayt u maʼalob péektsilil le Reinooʼ (Rom. 12:11).

Unaj k-luʼsik t-tuukul le baʼaxoʼob maʼ jaajtakoʼ

Le máax táan u yilik u luʼsik tu tuukul le baʼaxoʼob maʼ jaajtakoʼ maʼalob ka u kʼaʼajs le baʼax ku yaʼalik Galaciailoʼob 6:7: «Maʼ a tuskabaʼex [...]. Le baʼax ku pakʼik máakeʼ le xan bíin u joche». ¿Baʼax ku yúuchul wa ku xuʼulul u meyajtik máak u kool? Séebaʼan u loʼobol. Lelaʼ óoliʼ bey xan u yúuchul wa maʼ tu meyajtoʼon tubeel k-tuukuloʼ. Táanil tiʼ k-tsʼáaik cuentaeʼ, ku joʼopʼol u tabik u moots baʼaloʼob maʼ maʼalobtak t-tuukuliʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklikeʼ: «In wojel yaan u kʼuchul le kʼiin u yaʼalmaj Jéeobaoʼ, baʼaleʼ maʼ séebaʼaniʼ». Wa ka joʼopʼok k-tuukul beyoʼ jeʼel u xuʼulul k-tsʼáaik k-óol k-meyajt Dioseʼ, leloʼ sajbeʼentsil tumen maʼ xaaneʼ naayal k-óol ken kʼuchuk u kʼiinil Jéeoba (2 Ped. 3:10).

¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ k-oksik t-tuukul baʼaloʼob maʼ maʼalobtakiʼ? Letiʼe ka k-il k-jach naʼatik «le baʼax maʼaloboʼ, [le] baʼax uts tu tʼaan [Diosoʼ] yéetel baʼax jach tubeel» (Rom. 12:2). Junpʼéel baʼax jach jeʼel u yáantkoʼoneʼ letiʼe ka k-xok le Biblia sáamsamaloʼ. Beyoʼ jeʼel k-jach creertik xan yaan u beetik Jéeoba baʼax u yaʼalmaj jach teʼ kʼiin u tukultmajoʼ (Hab. 2:3).

Wa k-tsʼáaik k-óol xakʼalxook, payalchiʼ, k-bin muchʼtáambal, k-jóokʼol kʼaʼaytaj yéetel k-eʼesik utsil tiʼ u maasileʼ, maʼ kun tuʼubultoʼon jach naatsʼ yanil «u kʼiinil Jajal Dios» (2 Ped. 3:11, 12). Wa k-beetik beyoʼ, Jéeobaeʼ maʼ ken u tuʼubsoʼon. Lelaʼ bey u yaʼalik Pablo: «Maʼ unaj k-kaʼanal k-beet utsiʼ, tumen wa maʼ tu lúubul k-óoleʼ tu kʼiinil bíin joochnakoʼon» (Gal. 6:9).

Bejlaʼeʼ maʼ u kʼiinil k-tusikba ka k-tukult jach tsʼoʼok u xáantal maʼ u béeykunt Jéeoba baʼax u yaʼalmiʼ. Baʼaxeʼ u kʼiinil k-maas muʼukʼaʼankúuntik k-fe, tumen u kʼiinil Jéeobaeʼ maas jach tsʼoʼok u náatsʼal.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 4]

Ageo yéetel Zacaríaseʼ tu líiʼsoʼob u yóol le judíoʼob utiaʼal ka u beetoʼob le templooʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 5]

¿Baʼax jeʼel u beetik u yuumil le naj wa u yojel yaan u taal okoltbiloʼ?