Ángela, * juntúul kiik maʼ tsʼokaʼan u beel yaan junpʼíit maas tiʼ treinta jaʼaboʼob tiʼeʼ, wéej chiʼichnak tumen yaan u bin xíimbaltbil tumen le ancianoʼob yaan tu múuchʼuliloʼ yéetel táan u tuklik baʼax kun aʼalbiltiʼ. U jaajileʼ yaan kʼiin maʼ tu bin muchʼtáambal, tumen jach kaʼanaʼan ken suunak tu yotoch. Bul kʼiin táan u kanáantik máaxoʼob yaan u jaʼabiloʼob. Tsʼoʼoleʼ chiʼichnak tumen kʼojaʼan u maama.

Wa teech juntúul tiʼ le ancianoʼob kun bin u xíimbalt Ángelaoʼ, ¿bix jeʼel a líiʼsik u yóoleʼ? (Jer. 31:25.) ¿Bix jeʼel a líiʼskaba utiaʼal a líiʼsik u yóol «máaxoʼob kaʼanaʼanoʼob» jeʼex le kiikaʼ?

Tuláakloʼon yaan kʼiin k-kaʼanal, maʼ xaaneʼ yoʼolal k-meyaj wa yoʼolal baʼaxoʼob k-beetik ichil u kaajal Dios. Profeta Danieleʼ ka tsʼoʼok u yilik junpʼéel náay maʼ tu naʼateʼ, tu yaʼalaj: «Tin wuʼuyaj ku bineltik in muukʼ» (Dan. 8:27). Ka máan kʼiineʼ bin áantbil tumen ángel Gabriel. Áantaʼab u naʼat baʼax tu yilaj, aʼalaʼabtiʼ uʼuyaʼab u payalchiʼob tumen Jéeoba yéetel aʼalaʼabtiʼ: «Jach u yaabiltmech [Dios]» (Dan. 9:21-23). Uláakʼ juntéeneʼ líiʼsaʼab u yóol tumen uláakʼ juntúul ángel (Dan. 10:19).

Le oʼolaleʼ táanil tiʼ a bin a líiʼs u yóol juntúul sukuʼun ku yuʼubik minaʼan u muukʼ wa lubaʼan u yóoleʼ, tukle: ¿Baʼax talamiloʼob ku aktáantik? ¿Bix u yuʼubikuba yoʼolal le talamil yaantiʼoʼ? ¿Baʼax jatsʼuts modos ku yeʼesik? Richard, tsʼoʼok maas tiʼ veinte jaʼaboʼob táan u beetik u ancianoileʼ, ku yaʼalik: «Maases kin wilik le  baʼaxoʼob maʼalob ku beetik le sukuʼunoʼoboʼ. Tsʼoʼok in wilkeʼ wa kin tuukul tiʼ baʼax talamil yaantiʼob táanil tiʼ in xíimbaltikoʼobeʼ, maas ku béeytal in líiʼsik u yóoloʼob». Wa yaan u láakʼintikech uláakʼ ancianoeʼ, maʼalob ka múul tukleʼex baʼax talamil yaan tiʼ le sukuʼunoʼ.

Maʼ xaaneʼ tsʼoʼok a wilkeʼ maʼ chéen chʼaʼabil u yaʼalik máak bix u yuʼubikubaiʼ, le oʼolal yaan kʼiineʼ juntúul sukuʼuneʼ maʼ tu jáan aʼalik tiʼ le ancianoʼoboʼ. ¿Bix jeʼel a wáantik utiaʼal u yaʼalik bix u yuʼubikubaeʼ? Maʼalob ka sak cheʼejnak máak yéetel ka u yaʼal jatsʼuts tʼaanoʼob. Michael, maas tiʼ cuarenta jaʼaboʼob táan u beetik u ancianoileʼ, ken káajak u tsikbaleʼ ku yaʼalik: «Junpʼéel tiʼ le jatsʼuts meyajoʼob ku beetik le ancianoʼoboʼ letiʼe u bin u xíimbalt le sukuʼunoʼob tu yotochoʼob utiaʼal u maas kʼaj óoltikoʼoboʼ. Le oʼolal jach taakchaj in taal bejlaʼeʼ».

Maʼalob xan ka k-beet junpʼéel payalchiʼ utiaʼal k-káajsik k-tsikbal. Apóstol Pabloeʼ ken payalchiʼinak kaʼacheʼ ku chʼaʼchiʼitik le fe, le yaabilaj yéetel le chúukaʼan óolal yaan tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ (1 Tes. 1:2, 3). Ken a waʼal ich payalchiʼ le jatsʼuts modos yaan tiʼ juntúul sukuʼunoʼ, ku jeʼepajal u puksiʼikʼal tu kaʼatúulal utiaʼal a tsikbaleʼex. Tsʼoʼoleʼ le baʼax ken a waʼaloʼ jeʼel u beetik u yuʼubikuba maʼalob le máax yéetel kan tsikbaloʼ. Ray, úuch joʼopʼok u beetik u ancianoileʼ, ku yaʼalik: «Yaan horaeʼ ku tuʼubultoʼon tuláakal le baʼaxoʼob k-beetmaj ikil k-meyajtik Diosoʼ, le oʼolal ku kiʼimaktal k-óol ken kʼaʼajsaʼaktoʼon».

Jeʼex Pabloeʼ wa ku meyajtech kex junpʼéel tekstoeʼ jeʼel a «tsʼáa[ik] junpʼéel siibal ku taal tiʼ Dios», wa a líiʼsik u yóol le sukuʼunoʼoboʼ (Rom. 1:11). Juntúul máax jach lubaʼan u yóoleʼ jeʼel u yuʼubik mix baʼal u biilaleʼ. Teʼ súutukil beyoʼ jeʼel u páajtal  a waʼaliktiʼeʼ juntúul salmistaeʼ, tu yaʼalaj: «Juntúul nuxiben mix baʼal in biilal yéetel tuʼubsaʼanen», baʼaleʼ tu yaʼalaj xan: «Maʼ in tuʼubs a waʼalmajtʼaanoʼobiʼ» (Sal. 119:83, 176). Ken tsʼoʼokok a wéej tsolik le tekstoʼobaʼ, jeʼel u páajtal a waʼaliktiʼeʼ a wojel xan maʼ u tuʼubs baʼax ku yaʼalik Diosiʼ.

U tsikbalil le koʼolel tu sataj junpʼéel u taakʼinil dracmaoʼ jeʼel u kʼuchul tu puksiʼikʼal juntúul kiik tsʼoʼok u pʼáatal maʼ jach taak u meyajtik Dios wa tsʼoʼok u náachtal tiʼ le múuchʼuliloʼ (Luc. 15:8-10). Le dracmaoʼ maʼ xaaneʼ junpʼéel u taakʼinil plata meyajnajaʼan utiaʼal u beetaʼal junpʼéel collar jach koʼoj. Ken a tsoltiʼ le kettʼaanoʼ, ilawil u naʼatik jach kʼaʼanaʼan u yilaʼal teʼ múuchʼuliloʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼalob ka a waʼaltiʼeʼ jach yaabiltaʼan tumen Jéeoba, tumen letiʼeʼ juntúul tiʼ u mejen tamanoʼob.

Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ uts tu tʼaan u tsikbaloʼob tiʼ le tekstoʼoboʼ, le oʼolal maʼ a tʼaan chéen teech. Ken tsʼoʼokok a xokik junpʼéel teksto yaan yil yéetel baʼax ku yúuchultiʼeʼ, yéey junpʼéel tʼaan wa u jaats tiʼ le tekstooʼ yéetel kʼáat baʼax ku tuklik yoʼolal. Maʼ xaaneʼ ka xokik 2 Corintoiloʼob 4:16, tsʼoʼoleʼ ka kʼáatik: «¿Yaan wa kʼiin tsʼoʼok a wuʼuyik u yáantkech Jéeoba utiaʼal a jóokʼol táanil?». Leloʼ jeʼel u yáantaj «utiaʼal k-paklan líiʼsik k-óoleʼ» (Rom. 1:12).

Jeʼel xan u líikʼil u yóol juntúul sukuʼun wa ka tsikbaltiktiʼ baʼax úuch tiʼ juntúul máax meyajt Dios úuchjeakileʼ. Juntúul máax lubaʼan u yóoleʼ maʼ xaaneʼ ku yuʼubikuba jeʼex Ana wa Epafrodito, máaxoʼob yaan kʼiin jach lúub u yóoloʼob. Kex beyoʼ maʼ xuʼul u yaabiltaʼaloʼob tumen Diosiʼ (1 Sam. 1:9-11, 20; Fili. 2:25-30). Le oʼolaleʼ wa ku páajtaleʼ maʼalob ka a tsikbalt baʼax úuch tiʼ le máaxoʼob meyajt Dios ku yaʼalik le Bibliaoʼ.

Wa láayliʼ ka tuukul tiʼ le sukuʼunoʼob ken tsʼoʼokok a xíimbaltikoʼoboʼ yaan a weʼesik ka kaxtik u yutsiloʼob (Bax. 15:36). Maʼ xaaneʼ táanil tiʼ a lukʼul tu yotochoʼobeʼ ka tsikbaltikeʼex baʼax kʼiin a múul jóokʼleʼex kʼaʼaytaj. Koʼox ilik baʼax suuk u beetik Barnard, juntúul úuchben anciano. Ken u kaʼa il juntúul máax maʼ úuch u xíimbalteʼ, utiaʼal u yojéeltik baʼax táan u beetik yoʼolal baʼax u tsikbaltmoʼobeʼ, ku yaʼalik: «¿Bix u bintech yéetel le baʼax t-tsikbalteʼ?». Ken a beet beyoʼ yaan a wilik wa kʼaʼabéet u maas áantaʼal le sukuʼunoʼoboʼ.

Bejlaʼeʼ maas jach unaj u yuʼubik le sukuʼunoʼob kanáantaʼanoʼob, ku naʼataʼal bix u yuʼubikubaʼob yéetel yaabiltaʼanoʼob (1 Tes. 5:11). Le oʼolaleʼ táanil tiʼ a bin a xíimbaltoʼobeʼ, tuukulnen tiʼ baʼax ku aktáantkoʼob. Kʼáat u yáantaj Jéeoba yéetel yéey le tekstoʼob kun meyajtechoʼ. Beyoʼ yaan a waʼalik le tʼaanoʼob kʼaʼabéet utiaʼal a líiʼsik u yóol «máaxoʼob kaʼanaʼanoʼob[oʼ]».