1. ¿Baʼax tu yeʼesaj Jesús ka taal way Luʼumeʼ?

KA TAAL Jesús way Luʼumeʼ tu yeʼesaj bix juntúul máak maʼatech u tuukul chéen tu yoʼolal. Tu tsʼáaj juntséelil baʼax ku tsʼíiboltik utiaʼal u beetik baʼax uts tu tʼaan Dios (Juan 5:30). Tsʼoʼoleʼ úuchik u chúukpajal u yóol tak ka kíimeʼ tu yeʼesaj jach junpuliʼ maʼatech u tuukul chéen tu yoʼolal (Fili. 2:8).

2. 1) ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal maʼ u tuukul máak chéen tu yoʼolal? 2) ¿Baʼaxten unaj k-kaxtik u yutsil u maasil?

² Tumen k-tsaypachtik Jesuseʼ unaj xan k-beetik jeʼex letiʼoʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax u kʼáat u yaʼal maʼ u tuukul máak chéen tu yoʼolal? U kʼáat u yaʼal u tsʼáaik máak juntséelil baʼax ku tsʼíiboltik utiaʼal u kaxtik u yutsil u maasil (xok Mateo 16:24). Juntúul máak beyoʼ maʼ tu kaxtik chéen u yutsil (Fili. 2:3, 4). Jesuseʼ tu kaʼanseʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ jach kʼaʼabéet u beetkoʼob beyoʼ. ¿Baʼaxten? Tumen letiʼe yaabilaj péeksikoʼon k-tsʼáa juntséelil baʼax k-tsʼíiboltik utiaʼal k-kaxtik u yutsil u maasiloʼ. Tsʼoʼoleʼ le yaabilajoʼ ku yeʼesik máax le jaajil cristianoʼoboʼ (Juan 13:34, 35). Le máaxoʼob meyajtik Dios way yóokʼol kaabeʼ ku tsʼáaikoʼob juntséelil baʼax ku tsʼíiboltkoʼob. ¿Máasaʼ yaʼab utsiloʼob k-kʼamik ikil k-antal ichiloʼob?

3. ¿Baʼax jeʼel u beetik u káajal k-tsʼáaik táanil baʼax k-tsʼíiboltikeʼ?

 ³ Baʼaleʼ wa ku joʼopʼol k-tuukul chéen t-oʼolaleʼ yaan u káajal k-tsʼáaik táanil baʼax k-tsʼíiboltik. Kʼaʼajaktoʼoneʼ tak Adán yéetel Evaeʼ tuukulnajoʼob chéen tu yoʼolaloʼob. Evaeʼ tu tsʼíiboltaj u beetkuba jeʼex Dioseʼ, yéetel Adaneʼ tu tsʼíiboltaj u lúubul utsil tiʼ u yatan le oʼolal maʼ tu beetaj baʼax tu yaʼalaj Diosiʼ (Gén. 3:5, 6). Satanaseʼ tu beetaj u náachtaloʼob tiʼ u jaajil adoración, le oʼolal desde teʼ kʼiinoʼ ku péeksik máak u kaxt chéen u yutsil. Bey tu yóotil u beet tak yéetel Jesús (Mat. 4:1-9). Teʼ kʼiinoʼobaʼ u maas yaʼabil máakoʼobeʼ tsʼoʼok u lúubloʼob tu kʼab Satanás yéetel ku tuukuloʼob chéen tu yoʼolaloʼob. Jach unaj k-kanáantikba tumen jeʼel xan u joʼopʼol k-tuukul chéen t-oʼolal jeʼex u beetaʼal teʼ yóokʼol kaabaʼ (Efe. 2:2).

4. 1) ¿Jeʼel wa u páajtal u xuʼulul k-tuukul chéen t-oʼolaleʼ? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob kun núukbil?

⁴ U tuukul máak chéen tu yoʼolaleʼ bey jeʼex le u yiits le hierrooʼ. Wa ku chʼuʼulul junpʼéel baʼal beetaʼan de hierroeʼ jeʼel u joʼopʼol u yiitsintkubaeʼ. Yéetel wa maʼ tu beetaʼal mix baʼal utiaʼal u xuʼulul u yiitsintkubaeʼ jeʼel u kʼastaleʼ. Toʼon xaneʼ yoʼolal le kʼeban yaan t-wíinkliloʼ deporsi yaan kʼiineʼ k-tuukul chéen t-oʼolal, le oʼolal jach unaj k-kanáantikba utiaʼal maʼ u suuktal k-tuukul beyoʼ (1 Cor. 9:26, 27). ¿Bix jeʼel u páajtal k-ilik wa tsʼoʼok u káajal k-tuukul chéen t-oʼolaleʼ? ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal maʼ k-tuukul chéen t-oʼolaleʼ?

5. 1) ¿Baʼaxten bey junpʼéel néen le Bibliaoʼ? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.) 2) ¿Baʼax maʼ unaj k-beetik yéetel le Bibliaoʼ?

⁵ Jeʼex le néen ku meyaj utiaʼal k-ilik bix yaniloʼonoʼ, le Biblia xanoʼ ku yáantkoʼon k-il baʼaxoʼob k-tsʼíiboltik, yéetel wa yaan baʼax maʼ maʼalobeʼ k-utskíintik (xok Santiago 1:22-25). Baʼaleʼ kʼaʼabéet u meyajtoʼon maʼalob le néenoʼ. Wa chéen k-jáan paktikba teʼ néenoʼ, maʼ xaaneʼ kex yaan baʼax maʼ maʼalob yanileʼ maʼ ken k-ile. Tsʼoʼoleʼ yaan kʼiineʼ jeʼel u meyajtoʼon le néen utiaʼal k-ilik yaanal máakoʼ. Wa k-kʼáat xan ka u yáantoʼon le Biblia utiaʼal k-ilik wa tsʼoʼok u joʼopʼol k-tuukul chéen t-oʼolaloʼ, maʼ chéen unaj k-jáajan xokikiʼ mix unaj u meyaj utiaʼal k-ilik wa yaan baʼax maʼ maʼalob ku beetik u maasiliʼ.

6. ¿Bix jeʼel k-tsʼoʼokbesik u ley Dioseʼ?

⁶ U jaajileʼ kex sáamsamal táan k-xokik le Bibliaoʼ, yaan horaeʼ maʼ t-tsʼáaik cuenta wa tsʼoʼok u joʼopʼol k-tuukul chéen t-oʼolal. ¿Baʼaxten jeʼel u yúuchul lelaʼ? Koʼoneʼex ilik le kettʼaan meyajnaj tiʼ Santiago yoʼolal le néenoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ le máakoʼ ku «néentikuba», le tʼaanaʼ ich griegoeʼ u kʼáat u yaʼal «u jach paktikuba máak maʼalob». ¿Baʼax túun maʼ maʼalob tu beetaj le máakoʼ? Le tekstooʼ ku yaʼalik: «Bin ku beetik, yéetel tu séebaʼanil ku tuʼubultiʼ bix letiʼ». Jeʼex k-ilkoʼ kex yaan baʼax maʼ maʼalob tu yileʼ maʼ tu yutskíintiʼ. Baʼaleʼ Santiagoeʼ tu yaʼaleʼ le máax toj u kuxtaloʼ maʼ chéen «ku paktik maʼalob u yutsil chúukaʼan ley» Diosiʼ, baʼaxeʼ mantatsʼ ku «tsʼoʼokbesik». Juntúul máak beyaʼ maʼ tu náachtal tiʼ u ley Dios, baʼaxeʼ ku yilik u xakʼalxoktik mantatsʼ yéetel ku yilik u tsʼoʼokbesik. Jesús xaneʼ tu yaʼalaj: «Wa ku pʼáatal ta puksiʼikʼaleʼex baʼax kin waʼalikeʼ, jach tu jaajil in disipuloʼex» (Juan 8:31).

7. ¿Bix jeʼel u yáantkoʼon le Biblia utiaʼal k-ilik wa tsʼoʼok u joʼopʼol k-tuukul chéen t-oʼolaloʼ?

⁷ Utiaʼal k-ilik wa tsʼoʼok u joʼopʼol k-tuukul chéen t-oʼolaleʼ unaj k-xokik le Bibliaoʼ. Baʼaleʼ maʼ chéen unaj k-jáajan xokikiʼ, kʼaʼabéet k-xakʼalxoktik tubeel. Ken  tsʼoʼokok k-naʼatik baʼax úuch tiʼ juntúul máax ku chʼaʼchiʼitaʼal teʼ Bibliaoʼ, unaj k-tuklik: «Wa kuxaʼanen teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, ¿baʼax jeʼel in beetkeʼ? ¿Tsʼoʼok wa in beetik kaʼach baʼax maʼalobeʼ?». Yéetel ken tsʼoʼokok k-tuukul tiʼ baʼax k-xokikeʼ unaj k-ilik k-beetik (Mat. 7:24, 25). Koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ rey Saúl yéetel apóstol Pedro, lelaʼ jeʼel u yáantkoʼon k-il baʼaxten maʼ maʼalob ka tuukulnakoʼon chéen t-oʼolaleʼ.

8. ¿Baʼax modosil yaan tiʼ Saúl ka káaj u reinar, yéetel bix tu yeʼesil?

⁸ Le baʼax úuch tiʼ rey Sauloʼ ku yeʼesik baʼax jeʼel u yúuchultoʼoneʼ. Le baʼax úuchtiʼoʼ ku yeʼesikeʼ wa ku tuukul máak chéen tu yoʼolaleʼ jeʼel u káajal u beetik chéen baʼax ku tsʼíiboltikeʼ. Ka káaj u reinar Sauleʼ kabal u yóol (1 Sam. 9:21). Letiʼeʼ maʼ tu yóotaj u castigart le israelitaʼob joʼopʼ u tʼaanoʼob kʼaas úuchik u tsʼaʼabal u beet u reyiloʼ, wa ka u yóot kaʼacheʼ jeʼel u beetkeʼ tumen Dios tsʼaamil (1 Sam. 10:27). Sauleʼ tu chaʼaj u nuʼuktaʼal tumen u kiliʼich muukʼ Dios ka baʼatelnaj tu contra le ammonitaʼoboʼ, tsʼoʼoleʼ tu yaʼaleʼ chéen tu yoʼolal Jéeoba béeychaj u ganaroʼob (1 Sam. 11:6, 11-13).

9. ¿Bix joʼopʼik u tuukul Saúl chéen tu yoʼolal?

⁹ Ka máan kʼiineʼ Sauleʼ káaj u kaʼantal u yich yéetel joʼopʼ u tuukul chéen tu yoʼolal, joʼopʼ u kʼastal bey jeʼex le hierro yoʼolal u yiitsoʼ. Ka baʼatelnaj yéetel le amalequitaʼoboʼ, maases tu beetaj chéen baʼax ku tsʼíiboltik maʼ baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeobaiʼ. Maʼ tu xuʼulsaj le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Diosoʼ, baʼaxeʼ tu chʼaʼaj. Jach píitmáani tu yaʼalaj ka beetaʼak tak junpʼéel u monumento (1 Sam. 15:3, 9, 12). Ka aʼalaʼabtiʼ tumen profeta Samuel maʼ maʼalob u yilik Jéeoba le baʼax tu beetoʼ, Sauleʼ tu kaxtaj baʼax u yaʼale. Joʼopʼ u tʼaan chéen tiʼ le baʼaxoʼob maʼalob tu beetoʼ yéetel tu tsʼáaj u kuuch yaanal yoʼolal le baʼax maʼ maʼalob tu beetoʼ (1 Sam. 15:16-21). Tsʼoʼoleʼ tumen kaʼanal u yicheʼ tuukulnaj tiʼ baʼax jeʼel u yaʼalik u maasileʼ maʼ tuukulnaj tiʼ bix kun pʼáatal tu táan Diosiʼ (1 Sam. 15:30). Le baʼax úuch tiʼ Sauloʼ, ¿bix jeʼel u meyajtoʼon bey junpʼéel néen utiaʼal maʼ k-tuukul chéen t-oʼolaleʼ?

10, 11. 1) ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuch tiʼ Sauloʼ? 2) ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-beetik jeʼex Sauleʼ?

¹⁰ Yáaxeʼ le baʼax úuch tiʼ Sauloʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ maʼ unaj k-confiartikbaiʼ. Kex tsʼoʼok k-eʼesik maʼ t-tuukul chéen t-oʼolaleʼ kʼaʼabéet k-kanáantikba utiaʼal maʼ u kʼexpajal bix k-tuukul (1 Tim. 4:10). Kʼaʼajaktoʼoneʼ ka káajeʼ Sauleʼ maʼalob bix u tuukul yéetel chan xáanchaj maʼalob yanil tu táan Dios. Baʼaleʼ ka joʼopʼ u kʼastal bix u tuukuleʼ maʼ tu yilaj u yutskíintikiʼ. Tu tsʼookeʼ xuʼul u kʼaʼamal tumen Jéeoba tumen maʼ tu yuʼubaj tʼaaniʼ.

¹¹ U kaʼapʼéeleʼ maʼ chéen unaj k-ilik le baʼaloʼob maʼalobtak k-beetkoʼ, baʼaxeʼ unaj k-ilik wa yaan baʼax maʼ maʼalob k-beetkiʼ. Tumen wa chéen k-ilik le baʼaloʼob maʼalobtakoʼ bey jeʼex ka k-néentba utiaʼal k-ilik chéen le túumben nookʼ k-tsʼaamoʼ, baʼaleʼ maʼ t-ilik wa yaan junpʼéel mancha t-ich. Kex maʼ u jach kaʼantal k-ich jeʼex Sauleʼ, unaj k-ilik maʼ u yantal mix junpʼéel baʼal jeʼel u beetik u yúuchultoʼon le baʼax úuchtiʼoʼ. Ken tsolnuʼuktaʼakoʼoneʼ, maʼ unaj k-kaxtik baʼax k-aʼaliʼ, maʼ unaj k-aʼalik wa maʼ jach kʼaas baʼax t-beetiʼ mix unaj k-tsʼáaik u kuuch yaanaliʼ, baʼaxeʼ unaj k-kʼamik le tsolnuʼuk ku tsʼaʼabaltoʼonoʼ (xok Salmo 141:5).

12. ¿Baʼax unaj k-beetik wa tsʼoʼok k-lúubul tiʼ junpʼéel nojoch kʼeban?

¹² Baʼaleʼ ¿baʼax jeʼel k-beetik wa tsʼoʼok k-lúubul tiʼ junpʼéel nojoch kʼebaneʼ?  Sauleʼ tu yilaj u pʼáatal maʼalob tu táan u maasil, le oʼolal maʼ tu yilaj u pʼáatal maʼalob tu táan Diosiʼ. Maʼ unaj k-beetik jeʼex letiʼoʼ. Wa maʼ t-tuukul jeʼex Sauleʼ jeʼel k-kʼáatik áantaj kex suʼlakoʼoneʼ (Pro. 28:13; Sant. 5:14-16). Juntúul sukuʼuneʼ 12 jaʼaboʼob yaantiʼ ka káaj u chaʼantik pornografía yéetel máan diez jaʼaboʼob táan u okol chaʼantik. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Talamchaj in waʼalik tiʼ in watan yéetel tiʼ le ancianoʼoboʼ. Baʼaleʼ ka tsʼoʼok in waʼalikeʼ tin wuʼuyaj bey sáalchaj in kuucheʼ. Yaan tiʼ le máaxoʼob kin biskinba tu yéeteloʼoboʼ tu yuʼuboʼob tin pʼatoʼob kʼaasil ka xuʼul in beetik in siervo ministerialil. Kex beyoʼ bejlaʼeʼ in wojleʼ Jéeobaeʼ maas kiʼimak u yóol yoʼolal bix in meyajtik, yéetel u jaajileʼ letiʼe baʼax maas kʼaʼabéetoʼ».

13, 14. ¿Baʼax eʼesik yaan kʼiineʼ Pedroeʼ tuukulnaj chéen tu yoʼolal?

¹³ Apóstol Pedroeʼ tu yeʼesaj ku tsʼáaik juntséelil baʼax ku tsʼíiboltik le táan u kaʼansaʼal tumen Jesús utiaʼal u beet le meyaj kun kʼubéentbiltiʼoʼ (Luc. 5:3-11). Baʼaleʼ kex maʼ u kʼáateʼ yaan kʼiineʼ tuukulnaj chéen tu yoʼolal. Juntéenjeakeʼ tsʼíikilnaji tumen Santiago yéetel Juaneʼ tu kʼáatoʼob ka tsʼaʼabakoʼob tu tséel Jesús ken káajak u gobernar. Maʼ xaaneʼ tu tukleʼ letiʼ unaj u yantal tu tséel Jesús tumen aʼalaʼan u tsʼaʼabal junpʼéel nojoch meyaj u beete (Mat. 16:18, 19). Jesús túuneʼ tu yaʼalaj tiʼ Santiago, Juan, Pedro yéetel u maasil apostoloʼoboʼ maʼ u tuukuloʼob chéen tu yoʼolaloʼob mix u mixbaʼalkúuntikoʼob u maasil (Mar. 10:35-45).

¹⁴ Kex tsʼoʼok u tsoʼolol u nuʼuktiʼobeʼ, Pedroeʼ kaʼa tuukulnaj chéen tu yoʼolal. Le ka tu yaʼalaj Jesús yaan u pʼaʼatal tumen u apostoloʼobeʼ, Pedroeʼ tu mixbaʼalkúuntaj u maasil úuchik u yaʼalik chéen letiʼ kun chúukpajal u yóol (Mat. 26:31-33). Letiʼeʼ tu confiartuba tumen teʼ áakʼab jeʼeloʼ maʼ tu beetaj baʼax tu yaʼalaj tiʼ Jesusiʼ. Pedroeʼ tu yeʼesaj chéen ku tuukul tu yoʼolal, le oʼolal óoxtéen tu yaʼalaj maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ (Mat. 26:69-75).

15. ¿Baʼaxten ku líiʼsik k-óol le baʼax tu beetaj Pedrooʼ?

¹⁵ Pedroeʼ yaan kʼiineʼ yaan baʼax  maʼ maʼalob tu beetiʼ. Kex beyoʼ tu xachuba u beet baʼax maʼalob yéetel u yáantaj le kiliʼich muukʼoʼ, le oʼolal maʼ seguernaj u tuukul chéen tu yoʼolaliʼ, tu yeʼesaj ku controlarkuba yéetel tu yeʼesaj yaabilaj (Gal. 5:22, 23). Letiʼeʼ chúukpaj u yóol u aktáant baʼaloʼob maas talamtak. Jeʼex ka tsolnuʼuktaʼab tumen Pablo tu táan u maasileʼ, tu kʼamaj yéetel kabal óolal (Gal. 2:11-14). Maʼ kʼuuxilnaj yéetel Pablo tumen tu tuklaj pʼaʼat kʼaasil tu táan u maasiliʼ, baʼaxeʼ seguernaj u yaabiltik bey u sukuʼuneʼ (2 Ped. 3:15). Le baʼax tu beetoʼ ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-tuukul xan chéen t-oʼolal.

16. Ken k-aktáant talamiloʼobeʼ, ¿bix jeʼel k-eʼesik maʼ t-tuukul chéen t-oʼolaleʼ?

¹⁶ ¿Baʼax k-beetik ken k-aktáant talamiloʼob? Le ka kʼaʼal yéetel ka jaʼatsʼ Pedro yéetel le uláakʼ apostoloʼoboʼ letiʼobeʼ kiʼimakchaj u yóoloʼob «tumen Dioseʼ tu chaʼaj u mixbaʼalkúuntaʼaloʼob tu yoʼolal u kʼaabaʼ Jesús» (Bax. 5:41). Ken k-aktáant talamiloʼob xaneʼ unaj k-ilik u súutukil k-beetik jeʼex Pedro yéetel Jesuseʼ, beyoʼ yaan k-eʼesik maʼ t-tuukul chéen t-oʼolal (xok 1 Pedro 2:20, 21). Tsʼoʼoleʼ wa maʼ t-tuukul chéen t-oʼolaleʼ yaan k-kʼamik u tsolnuʼuk le ancianoʼoboʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ Pedroeʼ maʼ kʼuuxilnaj ka tsolnuʼuktaʼabiʼ, toʼon xaneʼ maʼ unaj k-kʼuuxiliʼ (Ecl. 7:9).

17, 18. 1) Ken k-chʼaʼtukult k-maas meyajtik Dioseʼ, ¿tiʼ baʼax kʼáatchiʼiloʼob unaj k-tuukul? 2) ¿Baʼax unaj k-beetik wa k-ilik tsʼoʼok u káajal k-tuukul chéen t-oʼolal?

¹⁷ Le baʼax tu beetaj Pedrooʼ ku líiʼsik k-óol utiaʼal k-chʼaʼtuklik k-beetik uláakʼ meyajoʼob ichil u kaajal Dios. Utiaʼal u béeytal u yantaltoʼoneʼ unaj k-tsʼáaik juntséelil uláakʼ baʼaloʼob. Baʼaleʼ maʼ unaj k-beetik chéen utiaʼal k-nojbaʼalkúuntikbaiʼ. Tukle: «¿Baʼaxten taak in maas meyajtik Jéeoba? Jeʼex Santiago yéetel Juaneʼ, ¿chéen wa in kʼáat ka nojbaʼalkúuntaʼaken tumen u maasil yéetel ka yanakten páajtalil?».

¹⁸ Ken k-il tsʼoʼok u káajal k-tsʼíiboltik t-puksiʼikʼal baʼax maʼ maʼalob, jeʼex k-tuukul chéen t-oʼolaloʼ, unaj k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáantoʼon k-utskíint bix k-tuukul yéetel baʼax k-tsʼíiboltik, tsʼoʼoleʼ unaj k-nojbeʼenkúuntik letiʼ (Sal. 86:11). Maʼ xaaneʼ maʼalob ka k-chʼaʼtukult k-beetik baʼaloʼob maʼ tu jáan ilaʼal tumen u maasil. Jeʼex wa yaan junpʼéel u yich le kiliʼich muukʼ unaj k-maas eʼesikoʼ, jeʼel u béeytal k-meyaj tiʼ leloʼ. Wa k-líiʼsikba maʼalob utiaʼal k-máansik junpʼéel jaats teʼ muchʼtáambal, baʼaleʼ maʼ t-ilik wa jach kʼaʼanaʼan k-táakpajal utiaʼal u beetaʼal limpieza tu Najil Reinoeʼ, maʼalob ka k-chʼaʼtukult k-beetik le baʼax ku yaʼalik Romailoʼob 12:16 (xoke).

19. ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal maʼ u lúubul k-óol ken k-néentba teʼ Bibliaoʼ?

¹⁹ Ken k-néentba tiʼ le Biblia yéetel ken k-il junpʼéel baʼax maʼ maʼalob, jeʼex wa táan k-tuukul chéen t-oʼolaloʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u lúubul k-óoleʼ. Wa ku yúuchultoʼon lelaʼ tuukulnakoʼon tiʼ le máak tu yaʼalaj Santiago bin utsil tiʼoʼ. Santiagoeʼ maʼ tu yaʼalaj bukaʼaj tiempo máan ka tu yutskíintaj le máak le baʼax maʼ maʼalob tu yiloʼ, mix tu yaʼalaj wa tu láaj utskíintiʼ. Baʼaleʼ tu yaʼaleʼ le máakaʼ tu yilaj u tsʼoʼokbesik baʼax ku yaʼalik u ley Dios (Sant. 1:25). Tu kʼaʼajsaj baʼax tu yilaj ka tu néentuba yéetel tu tsʼáaj u yóol u yutskíinte. Lelaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ wa maʼalob yaniloʼoneʼ maʼ unaj k-nojbaʼalkúuntikbaiʼ, baʼaleʼ wa yaan baʼax maʼ maʼalob táan k-beetkeʼ maʼ unaj u jach lúubul k-óoliʼ (xok Eclesiastés 7:20). Jeʼex túun k-ilkoʼ unaj u seguer k-xakʼaltik le Bibliaoʼ yéetel k-ilik maʼ k-tuukul chéen t-oʼolal. Jéeobaeʼ u kʼáat u yáantoʼon jeʼex tsʼoʼok u yáantik yaʼab sukuʼunoʼobeʼ, kex j-kʼebanoʼobeʼ ku kʼaʼamloʼob yéetel ku kiʼikiʼtʼantaʼaloʼob.