1. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-eʼes u jatsʼuts modos Jéeobaeʼ?

JÉEOBAEʼ tu beetoʼon yéetel u páajtalil k-máansik t-tuukul baʼax ku yúuchul tiʼ u maasil, kex mix juntéen úuchuktoʼon le baʼax táan u aktáantkoʼoboʼ (xok Efesoiloʼob 5:1, 2). Le páajtalilaʼ, ¿bix jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-eʼesik u jatsʼuts modos Jéeobaeʼ? Yéetel ¿baʼaxten unaj k-kanáantik bix u meyajtoʼon le páajtalilaʼ?

2. ¿Bix u yuʼubikuba Jéeoba le ken u yil k-muʼyaj?

² Jéeobaeʼ u yaʼalmaj u tsʼáaik junpʼéel jatsʼuts kuxtal way Luʼum tuʼux maʼ kun antal muʼyajil tiʼ le «uláakʼ tamanoʼob[oʼ]». Yéetel tiʼ le máaxoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ u yaʼalmaj u tsʼáaiktiʼob teʼ kaʼan u páajtalil maʼ u kíimloʼoboʼ (Juan 10:16; 17:3; 1 Cor. 15:53). Chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ ku naʼatik bix k-uʼuyikba le ken k-muʼyajt wa baʼax teʼ kʼiinoʼobaʼ. Úuchjeakileʼ yaachaj tu yóol le ka tu yilaj bix u muʼyaj u kaajil Israel tu luʼumil Egipto (Isa. 63:9). Ka máan kʼiineʼ le táan u jel líiʼsaʼal u templooʼ le israelitaʼoboʼ jach sajakchajoʼob tumen aʼalaʼab yaan u xuʼulsaʼaloʼob tumen u enemigoʼob, pero Jéeobaeʼ tu naʼataj bix u yuʼubikubaʼob, le oʼolal tu yaʼalajtiʼob: «Jeʼel máax ka u tsʼáa u kʼab tu  yóokʼol in kaajaleʼ, tiʼ u neekʼ in wich ku beetik loob» (Zac. 2:8). Jeʼex juntúul maamatsil jach u yaabiltmaj u chaambaleʼ, Jéeobaeʼ u yaabiltmaj le máaxoʼob meyajtikoʼ yéetel jach u kʼáat u yáantoʼob (Isa. 49:15). Toʼoneʼ k-eʼesik yaabilaj jeʼex Jéeoba le ken k-tsʼáaba tu lugar u maasil yéetel ken k-naʼat bix u yuʼubikubaʼob (Sal. 103:13, 14).

3. ¿Bix tu yuʼubiluba Jesús le ka tu yilaj u muʼyaj le máakoʼoboʼ?

³ Jesuseʼ ku naʼatik kaʼach bix u muʼyaj le máakoʼoboʼ kex letiʼ mix juntéen u máans kaʼach le talamiloʼobaʼ. Letiʼeʼ u yojel kaʼacheʼ yaʼab máakoʼobeʼ táan kaʼach u muʼyajoʼob ichil u kuxtaloʼob, tumen u nuuktakil le judíoʼoboʼ ku tuskoʼob kaʼach yéetel ku yaʼalikoʼob ka u beetoʼob baʼaloʼob maʼ tiʼ Dios u taaliʼ. Le oʼolaleʼ le máakoʼoboʼ saajkoʼob tiʼob (Mat. 23:4; Mar. 7:1-5; Juan 7:13). Kex Jesús maʼ tu chʼaʼaj saajkil tiʼob yéetel maʼ tu creertaj baʼax ku yaʼalikoʼobeʼ, letiʼeʼ tu naʼataj bix u muʼyaj le máakoʼoboʼ. Le oʼolal jach yaachaj tu yóol le ka tu yilaj bix u beetaʼal u muʼyajoʼoboʼ. Letiʼobeʼ «beyoʼob tamanoʼob [...] minaʼan mix máak kanáantkoʼobeʼ» (Mat. 9:36). Jesuseʼ tu yaabiltaj le máakoʼoboʼ tumen «muun u yóol yéetel ku chʼaʼik óotsilil» jeʼex u Taataeʼ (Sal. 103:8).

4. ¿Baʼax tu beetaj Jesús le ka tu yilaj u muʼyaj le máakoʼoboʼ?

⁴ Le ka tu yilaj Jesús bix u muʼyaj le máakoʼoboʼ tu yáantoʼob tumen u yaabiltmoʼob. Beyaʼ tu beetaj jeʼex u Taataeʼ. Juntéenjeakil táan u suutoʼob tiʼ u kʼaʼaytajoʼobeʼ, u apostoloʼobeʼ jach kaʼanaʼanoʼob tumen náach tuʼux binoʼob kʼaʼaytaj. Le oʼolaleʼ táan u kaxtikoʼob tuʼux u jeʼeleloʼob. Pero Jesuseʼ tu yilaj yaan yaʼab máakoʼob táan u páaʼtkoʼob u kʼuchul. Letiʼeʼ tu yilaj kʼaʼabéet u yáantkoʼob, le oʼolaleʼ «joʼopʼ u kaʼansiktiʼob yaʼabkach baʼaloʼob» (Mar. 6:30, 31, 34).

5, 6. ¿Baʼax kʼaʼabéet k-beetik wa k-kʼáat eʼes yaabilaj jeʼex Jéeobaeʼ? Aʼal junpʼéel ejemplo. (Ilawil le foto yaan tu káajbal le xookaʼ.)

⁵ Wa k-kʼáat eʼes yaabilaj jeʼex Jéeobaeʼ, ¿baʼax kʼaʼabéet k-beetik? Tuukulnen tiʼ lelaʼ juntúul xiʼipal ku kʼaabaʼtik Alaneʼ taak u yáantik juntúul sukuʼun tsʼoʼok u yantal u jaʼabil, istikyaj u xíimbal yéetel maʼ sáasil u paakatiʼ. Alan túuneʼ ku máansik tu tuukul le baʼax u yaʼalmaj Jesusaʼ: «Jeʼex a kʼáateʼex ka beetaʼakteʼex tumen le máakoʼoboʼ, teʼex xaneʼ bey kʼaʼabéet a beetkeʼextiʼoboʼ» (Luc. 6:31). Letiʼeʼ ku tuklik: «¿Baʼax in kʼáat ka beetaʼak tin woʼolal?». Tsʼoʼoleʼ ku yaʼalik túun: «In kʼáat ka taalak wa máax báaxal fútbol tin wéetel». Pero le sukuʼunaʼ maʼ tu páajtal u yáalkab mix u báaxal. Jeʼex k-ilkoʼ le baʼax unaj kaʼach u tukultik Alanoʼ, letiʼ lelaʼ: «Wa bejlaʼa teen le sukuʼunaʼ, ¿baʼax jeʼel u yutstal tin tʼaan ka beetaʼak tin woʼolaleʼ?».

⁶ Alaneʼ kex táankelmeʼ ku máansik tu tuukul bix jeʼel u yuʼubikuba wa letiʼ le máax tsʼoʼok u yantal u jaʼabiloʼ. Letiʼeʼ ku yilik u máansik tiempo yéetel le sukuʼun tsʼoʼok u chʼíijiloʼ yéetel ku yilik u jach chʼenxikintik le ken aʼalaʼak wa baʼax tiʼoʼ. Ikil u beetik beyaʼ ku káajal u naʼatik jach istikyaj u xokik le Biblia le sukuʼunoʼ yéetel u bin teʼ kʼaʼaytajoʼ. Le oʼolaleʼ ku beetik jeʼel baʼaxak utiaʼal u maas áantikeʼ. Ken k-naʼat bix u yuʼubikuba u maasil yéetel ken k-eʼestiʼob yaabilajeʼ k-beetik jeʼex Jéeobaeʼ (1 Cor. 12:26).

7. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-naʼat le baʼax ku muʼyajtik u maasiloʼ?

⁷ Maʼ chéen chʼaʼabil u naʼatik máak le baʼax ku muʼyajtik u maasiloʼ maases wa mix juntéen k-máans junpʼéel problema beyoʼ. Yaan sukuʼunoʼobeʼ táan u muʼyajoʼob tumen kʼojaʼanoʼob, tumen úuchtiʼob junpʼéel loob wa tsʼoʼok u chʼíijloʼob. Uláakʼoʼobeʼ yaantiʼob depresión, jach ku chiʼichnaktaloʼob, violartaʼaboʼob wa maltratartaʼanoʼob. Yanoʼob xaneʼ  táan u líiʼsik u paalaloʼob tu juunaloʼob wa maʼ xaaneʼ maʼ tuláakal u familia meyajtik Jéeobaiʼ. U jaajileʼ tuláakloʼon yaantoʼon problemaʼob yéetel cada juntúul tiʼ toʼoneʼ jelaʼan baʼax k-muʼyajtik. Chéen baʼaleʼ tuláakloʼon k-kʼáat k-eʼes yaabilaj tiʼ u maasil yéetel k-áantkoʼob. Le oʼolaleʼ, ¿baʼax jeʼel u páajtal k-beetkeʼ? Cada juntúul tiʼ toʼoneʼ jejeláas bix unaj u yáantaʼal. Le oʼolaleʼ ken tsikbalnakoʼon yéetel wa máaxeʼ unaj k-chʼenxikintik baʼax ku yaʼalik yéetel k-ilik k-naʼatik bix u yuʼubikuba, beyoʼ yaan k-ilik bix jeʼel k-áantikeʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal k-kʼaʼajsiktiʼ bix u yuʼubikuba Jéeoba le ken u yil u muʼyajeʼ. Yéetel jach maʼalob ka k-il k-áantik yéetel wa baʼax kʼaʼabéet. Ken k-beet beyaʼ táan k-eʼesik yaabilaj jeʼex Jéeobaeʼ (xok Romailoʼob 12:15 yéetel 1 Pedro 3:8).

8. ¿Baʼax áant Jesús u yeʼes utsil?

⁸ Jéeobaeʼ ku yeʼesik u yutsil tiʼ tuláakal máak (Luc. 6:35). Jesuseʼ jach bey jeʼex u Taataeʼ. ¿Baʼax áant Jesús u yeʼes u yutsil tiʼ tuláakal máak ka taal way Luʼumeʼ? Letiʼeʼ tu chʼaʼaj en cuentail bix jeʼel u yuʼubikuba u maasil tu yoʼolal le baʼax ken u yaʼaloʼ wa yoʼolal le baʼax ken u beetoʼ. Juntéenjeakileʼ juntúul koʼolel jach kʼaas u kuxtaleʼ tu natsʼuba yiknal u yook Jesuseʼ ka joʼopʼ u yokʼol. Le koʼolelaʼ joʼopʼ u chʼulik u yook Jesús yéetel u jaʼil u yich. Jesuseʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ le koʼolelaʼ jach yaachajaʼan u yóol yoʼolal le baʼax u sen beetmoʼ yéetel arrepentida. Tu yilaj xaneʼ wa maʼ tu yeʼesik u yutsil tiʼeʼ yaan u maas yaatal u yóol le koʼolelaʼ. Le oʼolaleʼ tu líiʼsaj u yóol yoʼolal le baʼax maʼalob tsʼoʼok u beetkoʼ ka tu perdonartaj u kʼebanoʼob. Juntúul fariseoeʼ ka tu yilaj lelaʼ jach tsʼíikilnaji pero Jesuseʼ maʼ tsʼíikilnajiʼ, baʼaxeʼ láayliʼ tu yeʼesaj u yutsil tiʼeʼ (Luc. 7:36-48).

9. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-eʼes utsil jeʼex Jéeobaeʼ? Aʼal junpʼéel ejemplo.

⁹ ¿Bix jeʼel k-eʼesik utsil jeʼex Jéeobaeʼ? Táanil tiʼ k-aʼalik wa k-beetik wa baʼaxeʼ unaj k-tuklik maʼalob tumen wa maʼeʼ jeʼel k-beetik u yaatal u yóol wa máaxeʼ. Le apóstol Pablooʼ tu yaʼaleʼ juntúul cristianoeʼ «minaʼan baʼax oʼolal u baʼateʼel, baʼaxeʼ kʼaʼabéet u yeʼesik u yutsil tiʼ u maasil» (2 Tim. 2:24). Tuukulnakoʼon tiʼ bix jeʼel u páajtal k-eʼesik utsil wa ku yúuchultoʼon le baʼaloʼobaʼ: a patroneʼ maʼ táan u beetik maʼalob u meyajiʼ. Techeʼ, ¿baʼax jeʼel a beetkeʼ? Wa ka wilik yaan juntúul sukuʼun tsʼoʼok u máan kʼiin maʼ xiʼik muchʼtáambal, ku jáan kaʼa taaleʼ, ¿baʼax ken a waʼaltiʼ? Wa le táan a kʼaʼaytaj ku jóokʼol u yuumil naj yéetel ku yaʼaliktech minaʼantiʼ tiempoeʼ, ¿bix jeʼel a weʼesik a wutsil tiʼeʼ? Wa a watan ku kʼáatiktech baʼaxten ta chʼaʼtuklaj a beetik wa baʼax sin ke a waʼaliktiʼeʼ, ¿baʼax jeʼel a beetkeʼ? Wa ku yúuchultoʼon le baʼaloʼobaʼ anteseʼ unaj k-tuklik bix jeʼel u yuʼubikubaʼob yoʼolal baʼax ken k-aʼale wa yoʼolal baʼax ken k-beete. Wa k-beetik beyoʼ jeʼel k-eʼesik utsil jeʼex Jéeobaeʼ (xok Proverbios 15:28).

10, 11. ¿Bix jeʼel k-eʼesik naʼat jeʼex Jéeobaeʼ? Aʼal junpʼéel ejemplo.

¹⁰ Jéeobaeʼ jach yaan u naʼat, tsʼoʼoleʼ wa u kʼáateʼ jeʼel u páajtal u yilik baʼax ku taal u kʼiinil u yúuchleʼ. Toʼoneʼ maʼ tu páajtal k-ojéeltik baʼax ku taal u kʼiin u yúuchul, pero jeʼel u páajtal k-eʼesik naʼateʼ. ¿Bix jeʼel u páajtal k-eʼesikeʼ? Antes tiʼ k-beetik wa baʼaxeʼ maʼalob ka k-tukult baʼax problemaʼob wa utsiloʼob jeʼel u taasik tiʼ toʼon wa tiʼ u maasileʼ. Toʼoneʼ maʼ unaj k-beetik jeʼex le israelitaʼoboʼ, letiʼobeʼ maʼ tu tukloʼob bix jeʼel u bintiʼob wa maʼ tu yuʼubikoʼob u tʼaan Jéeobaeʼ. Maʼ tuukulnajoʼob tiʼ le bix jatsʼutsil u biskubaʼob yéetel Jéeobaoʼ mix tiʼ tuláakal le baʼaxoʼob u beetmaj tu yoʼolaloʼoboʼ. Moiseseʼ tu tsʼáaj cuenta bix kun bintiʼob yoʼolal le baʼaloʼob kʼaastak ku beetkoʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Israeleʼ junpʼéel kaaj tsʼoʼok u chokotal u pool; ¡minaʼan u naʼat!  Wa j-ojéeloʼobeʼ, [...] jeʼel u naʼatkoʼob bix bíin [tsʼoʼokokoʼobeʼ]» (Deu. 31:29, 30; 32:28, 29).

¹¹ Le máaxoʼob yaan u novioʼob wa u noviaʼobeʼ, unaj u kʼaʼajskoʼobeʼ yaan horaeʼ maʼ chéen chʼaʼabil u controlartik máak u tsʼíibolalil u núupchital yéetel wa máaxiʼ. Le oʼolaleʼ unaj u kanáantkoʼob maʼ u beetkoʼob mix baʼal jeʼel u náachkuntikoʼob tiʼ Jéeobaeʼ. Unaj u yeʼeskoʼob naʼat yéetel u kanáantkubaʼob. Maʼalob ka u beetoʼob le baʼax ku yaʼalik Jéeobaaʼ: «Máak ku tuukuleʼ ku yilik u taal u chuun yajeʼ ku jechik; maʼ tuukuleʼ ku bin tu paach ku tsʼoʼokoleʼ ku muʼyajtik u loob» (Pro. 22:3).

12. ¿Bix jeʼel u beetik u bintoʼon kʼaasil le baʼaxoʼob k-tuklikoʼ?

¹² Juntúul máax yaan u naʼateʼ ku kanáantik tiʼ baʼax ku tuukul. Le baʼax ku máansik tu tuukul máakoʼ jeʼel u páajtal u keʼetel yéetel le kʼáakʼoʼ tumen jeʼel u taasik utsiloʼobeʼ chéen baʼaleʼ jeʼel xan u beetik loob tiʼ máakeʼ. Le kʼáakʼoʼ jeʼel u meyajtoʼon utiaʼal k-beetik k-oʼocheʼ chéen baʼaleʼ wa maʼ t-kanáantikeʼ jeʼel u tóokik k-otoch wa tak u kíimskoʼoneʼ. Jeʼex le kʼáakʼoʼ wa k-tuklik le baʼaxoʼob ku kaʼansiktoʼon Jéeobaoʼ maʼalob kun bintoʼon. Pero wa chéen k-tuukul tiʼ núupkʼeban wa tiʼ uláakʼ baʼaloʼob kʼaastakeʼ yaan k-tsʼíiboltkoʼob yéetel jeʼel k-kʼebantaleʼ. Leloʼ jeʼel u beetik u xuʼulul k-bisikba yéetel Jéeobaeʼ (xok Santiago 1:14, 15).

13. ¿Baʼax tu tuklaj Eva?

¹³ Toʼoneʼ jeʼel u páajtal xan k-kaanbal tiʼ le baʼax úuch tiʼ Evaoʼ. Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ Adán yéetel Eva maʼ u jaantkoʼob u yich «u cheʼil u kʼaj óolalil uts yéetel kʼaas[oʼ]» (Gén. 2:16, 17). Pero Satanaseʼ tu yaʼalaj tiʼ Eva: «Maʼ ta kíimleʼex. [Dioseʼ] u sen ojel, le kʼiin bíin a jaanteʼex u yich le cheʼoʼ yaan u kʼuchul a wojéelteʼex baʼax uts yéetel baʼax kʼaas; bey túunoʼ bíin pʼáatkeʼex beyeʼex [Dioseʼ]». Evaeʼ tu tukleʼ maas jeʼel u bin utsil tiʼ wa ku chʼaʼtukult tu juunal baʼax uts yéetel baʼax kʼaaseʼ. Letiʼeʼ joʼopʼ u máansik tu tuukul le baʼax aʼalaʼabtiʼaʼ ka «tu yilaj kiʼichkelem u yich le cheʼoʼ, ka taakchaj u jaantik». ¿Baʼax túun tu beetaj? «Tu tʼokaj junpʼéel u yich[eʼ] ka tu jaantaj. Ku tsʼoʼokoleʼ ka tu tsʼáaj tiʼ u yíicham, letiʼ xaneʼ tu jaantaj.» (Gén. 3:1-6.) Yoʼolal le baʼax tu beetoʼobaʼ, ‹ook le kʼeban way yóokʼol kaaboʼ, yéetel tu yoʼolal le kʼebanoʼ ook le kíimiloʼ› (Rom. 5:12). Evaeʼ maʼ unaj u seguer kaʼach u máansik tu tuukul le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen u Kʼaasilbaʼaloʼ.

14. ¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia tu yoʼolal le núupkʼebanoʼ?

¹⁴ Le kʼeban tu beetaj Evaoʼ minaʼan mix baʼal u yil yéetel le núupkʼebanoʼ. Chéen baʼaleʼ le Bibliaoʼ ku yaʼaliktoʼon junpuliʼ maʼ maʼalob ka k-máans t-tuukul táan k-núupkʼebantal wa táan k-beetik uláakʼ baʼaloʼob  yaan yil yéetel le sexooʼ. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Tuláakal máax ku sen chaʼantik juntúul koʼolel utiaʼal u tsʼíiboltik u núupchital tu yéeteleʼ, tsʼoʼok u lúubul tiʼ adulterio tu yéetel ichil u puksiʼikʼal» (Mat. 5:28). Pablo xaneʼ tu yaʼalaj: «Maʼ a chʼaʼtuklikeʼex a béeykuntkeʼex u tsʼíibolal a bakʼeleʼex» (Rom. 13:14).

15. ¿Baʼax clase ayikʼalil unaj k-muchʼkíintik yéetel baʼaxten?

¹⁵ Le Bibliaoʼ ku yaʼalik xaneʼ maas unaj k-ilik k-lúubul utsil tu táan Dios ke u yantaltoʼon ayikʼaliloʼob. Kex wa ayikʼal máak xaneʼ le taakʼinoʼ maʼ tu salvartik u kuxtal (Pro. 18:11). Jesuseʼ tu yaʼaleʼ minaʼan u naʼat le máax «chéen ku muchʼkíintik ayikʼaliloʼoboʼ, baʼaleʼ maʼ ayikʼal tu táan Diosiʼ» tumen maʼ tu tsʼáaik táanil ichil u kuxtal u meyajtik (Luc. 12:16-21). Ken k-muchʼkíint «ayikʼaliloʼob teʼ kaʼan» yéetel ken k-beet baʼax uts tu tʼaan Jéeobaeʼ, k-beetik u kiʼimaktal u yóol yéetel ku yantaltoʼon kiʼimak óolal xan (Mat. 6:20; Pro. 27:11). K-bisikba yéetel Jéeobaeʼ letiʼe baʼax maas koʼoj jeʼel u yantaltoʼonoʼ.

16. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon ken chiʼichnakchajkoʼoneʼ?

¹⁶ Wa k-ilik u yantaltoʼon ayikʼalil teʼ yóokʼol kaabaʼ yaʼab chiʼichnakil kun yantaltoʼon (Mat. 6:19). Jesuseʼ tu yaʼale le máax jach ku chiʼichnaktal tu yoʼolal ayikʼaliloʼobeʼ istikyaj ken u tsʼáa táanil u Reino Dios ichil u kuxtal (Mat. 13:18, 19, 22). Yaʼab máaxoʼob xaneʼ mantatsʼ chiʼichnakoʼob tumen ku sen chʼíikil u tukloʼob yaan baʼax kʼaas kun úuchultiʼob. Chéen baʼaleʼ k-tuukul tiʼ le baʼaloʼob beyaʼ jeʼel u kʼojaʼankúunskoʼoneʼ yéetel jeʼel u beetik u xuʼulul u yantaltoʼon fe tiʼ Jéeoba. Toʼoneʼ unaj k-creertik jach jeʼel u yáantkoʼon Jéeobaeʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «le yaayaj óoloʼ ku tʼoʼonaʼankúuntik wíinik» pero «le utsil tʼaanoʼ ku kiʼimakkúuntik u yóol» (Pro. 12:25). Le oʼolaleʼ wa chiʼichnakech tu yoʼolal wa baʼaxeʼ tʼaanen yéetel juntúul sukuʼun u kʼaj óolech tubeel. Maʼ xaaneʼ a papá wa a maama, a wíicham wa a watan wa juntúul a amigo, letiʼobeʼ jeʼel u líiʼskoʼob a wóoleʼ, jeʼel u yáantkechoʼob utiaʼal ka maas nojochchajak a fejeʼ yéetel utiaʼal maʼ jach chiʼichnaktal.

17. ¿Bix u yáantkoʼon Jéeoba ken chiʼichnakchajkoʼon?

¹⁷ Mix máak uláakʼ jeʼel u páajtal u naʼatik bix k-uʼuyikba jeʼex Jéeobaeʼ, tsʼoʼoleʼ letiʼeʼ jeʼel u yáantkoʼon ken chiʼichnakchajkoʼoneʼ. Le oʼolal Pabloeʼ tu yaʼalaj ka k-beet lelaʼ: «Maʼ a sen chiʼichnaktaleʼex tu yoʼolal mix baʼal, baʼaxeʼ tiʼ tuláakal baʼaleʼ, ich oración bey xan ich kʼáat óolal junmúuchʼ yéetel a tsʼáaikeʼex graciaseʼ, aʼaleʼex tiʼ Dios baʼax a kʼáateʼex; bey túunoʼ u jeetsʼelil Dios ku táatsʼmáansik tuláakal tuukuloʼobeʼ, tu yoʼolal Cristo Jesuseʼ yaan u kanáantik a puksiʼikʼaleʼex yéetel a tuukuleʼex» (Fili. 4:6, 7). Bey túunoʼ ken chiʼichnakchajkoʼon yoʼolal wa baʼaxeʼ unaj k-tuukul tiʼ le áantaj ku tsʼáaiktoʼon Jéeoba utiaʼal maʼ u xuʼulul k-bisikba tu yéeteloʼ. Maʼalob ka tuukulnakoʼon xan tiʼ le áantaj ku tsʼáaiktoʼon le sukuʼunoʼoboʼ, le ancianoʼoboʼ, le palitsil chúukaʼan u yóol yéetel yaan u naʼatoʼ, le angeloʼoboʼ yéetel Jesús.

18. ¿Bix u yáantkoʼon u páajtalil k-máansik t-tuukul wa baʼax?

¹⁸ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ k-máansik t-tuukul bix u yuʼubikuba u maasileʼ ku yáantkoʼon k-eʼes u jatsʼuts modos Jéeoba (1 Tim. 1:11; 1 Juan 4:8). Teʼ xookaʼ tsʼoʼok k-kanikeʼ utiaʼal u yantaltoʼon kiʼimak óolaleʼ unaj k-eʼesik utsil yéetel yaabilaj. T-kanaj xaneʼ antes tiʼ k-aʼalik wa baʼaxeʼ, kʼaʼabéet k-tuklik baʼax problema wa utsil jeʼel u taasik tiʼ toʼon wa tiʼ u maasileʼ, tsʼoʼoleʼ t-kaneʼ maʼ unaj k-jach chiʼichnaktaliʼ. Bey túunoʼ koʼox kanáantik bix u meyajtoʼon le u páajtalil k-tuukul utiaʼal ‹k-ilik› le túumben luʼumoʼ yéetel utiaʼal k-eʼesik yaabilaj, utsil, yéetel naʼat jeʼex Jéeobaeʼ (Rom. 12:12).