TSOLNUʼUKOʼOB UTIAʼAL LE FAMILIAʼOBOʼ
Áantaj utiaʼal le máaxoʼob kaʼa tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ
HERMAN: * «In yáax ataneʼ 34 jaʼaboʼob tsʼoʼokok k-beel ka kíim yoʼolal cáncer. Linda, le máax yéetel tsʼokaʼan in beel beoraaʼ, ku yaʼalikeʼ mantatsʼ ku yuʼubik bey táan in ketik yéetel in yáax atanoʼ. Tsʼoʼoleʼ in amigoʼobeʼ suuk u tsikbaloʼob yoʼolal le jatsʼuts modos yaan kaʼach tiʼ in watan kíimoʼ; leloʼ jach ku beetik u tsʼíikil Linda».
LINDA: «Le ka tsʼoʼok in beel yéetel Hermaneʼ, tin wuʼuyaj bey mix bikʼin kin ilbil jeʼex ilaʼabik le yáax atantsiloʼ. U yatan kaʼacheʼ jach uts yéetel jatsʼuts bix u tʼaan. Yaan horaeʼ kin máansik tin tuukuleʼ mix bikʼin ken u yaabilten jeʼex tu yaabiltil u yáax atanoʼ».
Lindaeʼ tu divorciartuba tiʼ u yáax íicham. Letiʼ yéetel Hermaneʼ kiʼimak u yóoloʼob úuchik u kʼaj óoltkubaʼob. Kex beyoʼ ku yaʼalikoʼobeʼ le talamiloʼob ku yantal tiʼ máak ken kaʼa tsʼoʼokok u beeloʼ jach jelaʼanoʼob tiʼ le ku yantal ken yáax tsʼoʼokok u beel máakoʼ. *
Wa kaʼa tsʼokaʼan a beeleʼ, ¿bix a wuʼuyikaba? Tamaraeʼ kaʼa tsʼoʼok u beel óoxpʼéel jaʼab u divorciartuba. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Le yáax ken tsʼoʼokok u beel máakoʼ ku yuʼubik bey mix bikʼin ken u pʼatubaʼobeʼ. Baʼaleʼ wa ku pʼaʼatal tumen u núup yéetel ku kaʼa tsʼoʼokol u beeleʼ ku yuʼubikeʼ láayliʼ bey kun kaʼa úuchultiʼoʼ».
Kex beyoʼ yaʼab máakoʼob kaʼa tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ ku bin utsil tiʼob. Tiʼ teech xaneʼ jeʼel u bin utsileʼ. ¿Bixi? Ilawil óoxpʼéel talamil jeʼel u yantaltecheʼ yéetel ojéelt bix jeʼel u yáantkech le Bibliaoʼ. *
TALAMIL 1: IKIL A SEN KʼAʼAJSIK A YÁAX NÚUPEʼ MAʼ JACH KIʼIMAK A WÓOL BEJLAʼEʼ.
Ellen, juntúul koʼolel kajaʼan Sudáfricaeʼ, ku yaʼalik: «Mantatsʼ ku kʼaʼajalten le bix in kuxtal kaʼach yéetel in yáax íichamoʼ, maases ken xiʼiken xíimbal teʼ tuʼux suuk in bin kaʼach tu yéeteloʼ. Yaan horaeʼ hasta kin ketik in wíicham tu yéetel». Tsʼoʼoleʼ wa le a núup beora mantatsʼ táan u tʼaan tiʼ u yáax núupoʼ, jeʼel xan u beetik a tsʼíikileʼ.
Beeteʼex baʼaloʼob utiaʼal a múul kʼaʼajseʼex
JEʼEL U PÁAJTAL A BEETIK BEYAʼ: Tsʼáa cuentaeʼ mix teech mix a núup ku páajtal u jach tuʼubsik u yáax núupoʼ, maases wa xáanchaj tsʼokaʼan u beel tu yéeteloʼ. Yaneʼ kex maʼ taaliʼ tiʼeʼ ku jáan tʼanik u núup yéetel u kʼaabaʼ u yáax núupoʼ. Wa bey u yúuchulteʼexoʼ, ¿baʼax jeʼel a beetkeʼexeʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Junpʼéeliliʼchajak a tuukuleʼex» (1 Pedro 3:8).
Maʼ a waʼaliktiʼ junpuliʼ maʼ u yaʼalik u kʼaabaʼ u yáax núup chéen tumen celosoech. Wa a núup taak u tsikbaltik bix u kuxtal kaʼach yéetel u yáax núupoʼ, chʼenxikint yéetel utsil óolal. Maʼ a jáan tuklik wa táan u ketikech. Juan, juntúul máak diez jaʼaboʼob kaʼa tsʼoʼokok u beeleʼ, ku yaʼalik: «Kathy, in wataneʼ, maʼ u pʼeek ka tsikbalnaken yoʼolal in yáax ataniʼ. Hasta tu tsʼáaj cuentaeʼ le áantik utiaʼal u maas kʼaj óoltiken». A chaʼik tiʼ a núup ka tsikbalnak tiʼ bix biniktiʼ yéetel u yáax núupoʼ jeʼel u yáantkech a maas biskaba yéeteleʼ.
Tuukulnen tiʼ u jatsʼuts modos a núup yaan bejlaʼoʼ. Maʼ xaaneʼ yaan baʼaxoʼob maʼ tu páajtal u beetik; u modoseʼ maʼ jeʼex le yaan tiʼ a núup kaʼachoʼ, baʼaleʼ yaan uláakʼ baʼaxoʼob u yojel u beete. Le oʼolaleʼ ilawil a maas biskaba tu yéetel, «maʼ [a] ketik yéetel le baʼax ku beetik» kaʼach a yáax núupoʼ, baʼaxeʼ tukult baʼaxten a yaabiltmaj (Galaciailoʼob 6:4). Edmond, juntúul máak kaʼatéen tsʼoʼokok u beeleʼ, ku yaʼalik: «Jeʼex maʼ tu páajtal a ketik juntúul a amigo yéetel uláakʼeʼ, bey xan le máax yéetel kaʼa tsʼoʼok a beeloʼ maʼ tu páajtal a ketik yéetel le a yáax núupoʼ».
Le ken a kʼaʼajs bix a kuxtal kaʼach yéetel a yáax núupeʼ, ¿baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal maʼ u talamtal a biskaba yéetel le a túumben núupoʼ? «Juntéenjeakeʼ —ku yaʼalik Jared— tin waʼalaj tiʼ in wataneʼ le kuxtal anchajten yéetel in yáax atanoʼ bey junpʼéel jatsʼuts libro tin múul tsʼíibtaj tu yéeteleʼ. Cada wa baʼax kʼiineʼ kin ‹jeʼik› le libro utiaʼal in kʼaʼajsik le baʼaloʼob maʼalobtak úuchtoʼonoʼ. Baʼaleʼ le libro jeʼeloʼ tsʼoʼok beyoʼ. Bejlaʼeʼ junpʼéel túumben libro táan k-múul ‹tsʼíibtik›; leloʼ letiʼe baʼax taasikten kiʼimak óolaloʼ.»
BEET LELAʼ: Kʼáat tiʼ a núup wa jelaʼan u yuʼubikuba ken úuchuk tsikbal tiʼ a yáax núupoʼ. Ilawil tiʼ baʼax súutukiloʼob maas maʼalob maʼ a tʼaaneʼex tiʼ le yáax íichamtsil wa atantsiloʼ.
TALAMIL 2: A BISKABA YÉETEL A AMIGOʼOB MAʼ U JACH KʼAJ ÓOLOʼOB A TÚUMBEN NÚUP.
«Le maʼ sen úuch tsʼoʼokok k-beeloʼ, tu yaʼalajten in wataneʼ in amigoʼobeʼ chéen táan u chaʼantikoʼob baʼaxoʼob ku beetik utiaʼal u yilkoʼob wa maʼalob», ku yaʼalik Javier, máax kaʼa tsʼoʼok u beel seis jaʼaboʼob u divorciartuba. Uláakʼ juntúul máak u kʼaabaʼ Leoeʼ ku yaʼalik: «Jujuntúul máakoʼob maʼ u yiloʼob in watan desde ka tu divorciartubaeʼ tu yaʼaloʼobtiʼeʼ u yaabiltmoʼob kaʼach u yáax íicham yéetel jach ku kʼaʼajsikoʼob. ¡Tu táan in wich tu yaʼaloʼob!».
JEʼEL U PÁAJTAL A BEETIK BEYAʼ: Tsʼáaba tu lugar a amigoʼob. Juan, máax tsʼoʼok k-yáax aʼalikeʼ, tu yaʼalaj: «In wojel talam u biskuba in úuchben amigoʼob tin wéetel, tumen le in watan bejlaʼoʼ maʼ letiʼe u kʼaj óoloʼoboʼ». Le beetkeʼ ‹utschajak a puksiʼikʼal, yéetel maʼ a séeb kʼuuxil yéeteloʼob› (Tito 3:2). Tsʼáa tiempo tiʼ a amigoʼob yéetel tiʼ a láakʼtsiloʼob u kʼaj óoltoʼob a túumben núupoʼ. Jeʼex kʼexpajik le máax yéetel tsʼokaʼan a beeloʼ bey xan jeʼel u kʼexpajal a amigoʼobeʼ. Javier, máax tsʼoʼok k-yáax aʼalikeʼ, ku yaʼalikeʼ ka máan tiempoeʼ joʼopʼ u kaʼa biskubaʼob maʼalob yéetel le úuchben amigoʼoboʼ. «Baʼaleʼ t-kaxtaj xan túumben amigoʼob —ku yaʼalik—; leloʼ jach tu yáantoʼon.»
Chʼaʼ en cuenta bix u yuʼubikuba a núup ken yanakech yéetel a úuchben amigoʼoboʼ. Koʼox aʼalikeʼ, wa ku yúuchul tʼaan tiʼ a yáax núupeʼ kanáant baʼax ken a núuke utiaʼal maʼ u yuʼubikuba jelaʼanil le a núup bejlaʼoʼ. «Yaan máaxoʼob ku beetkoʼob loob yéetel u tʼaanoʼob, baʼaleʼ [u tʼaan] le j-ojéeloʼoboʼ ku tsʼáaikoʼob toj óolal», ku yaʼalik le Bibliaoʼ (Proverbios 12:18).
BEET LELAʼ: Táanil tiʼ a muchʼkabaʼex yéetel jujuntúul a amigoʼobeʼ tukult wa maʼ ken u beetoʼob u suʼlaktal a núup. Tukult xan bey baʼax jeʼel a waʼalik wa ku kʼáataʼaltech wa baʼax yaan yil yéetel le a yáax núupoʼ.
TALAMIL 3: TALAM A KʼUBIK A WÓOL TIʼ A TÚUMBEN NÚUP TUMEN LE YÁAX JUNTÚULOʼ TU TUSECH.
Andreseʼ pʼaʼat tumen u yatan, yéetel ka máan kʼiineʼ tsʼoʼok u beel yéetel Rita. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jach saajken in tuʼusul tu kaʼatéen. Yaan horaeʼ kin tuklikeʼ míin mix bikʼin ken in beetinba jeʼex u yáax íicham Ritaeʼ. Saajken ka u tukult maʼ jach maʼaloben utiaʼaliʼ yéetel ka u pʼaten yoʼolal yaanal».
JEʼEL U PÁAJTAL A BEETIK BEYAʼ: Aʼal tiʼ a núup baʼax chiʼichnakkúuntikech. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Tuʼux maʼ [tu] kʼáatchiʼitaʼal kaajeʼ, le meyajoʼob tukultaʼanoʼobeʼ maʼ tu béeytal[oʼob]» (Proverbios 15:22). U múul tsikbal Andrés yéetel Ritaeʼ le áantoʼob utiaʼal u paklan kʼub óoltkubaʼob. Andreseʼ ku yaʼalik: «Tin waʼalaj tiʼ Ritaeʼ mix bikʼin ken in divorciartinba tiʼ letiʼ chéen yoʼolal wa baʼax talamil. Ritaeʼ láayliʼ bey xan tu yaʼalajtenoʼ. Jujunpʼíitileʼ joʼopʼ in maas kʼubik in wóol tiʼ letiʼ».
Wa a núup tuʼus tumen u yáax núupeʼ, beet tuláakal le ku páajtal utiaʼal ka u kʼub u yóol tiʼ techoʼ. Miguel yéetel Sabrinaeʼ u divorciarmubaʼob tiʼ u yáax núupoʼob; letiʼobeʼ tu chʼaʼtukloʼobeʼ cada ken tʼaanakoʼob yéetel u yáax núupoʼobeʼ yaan u tsikbaltikoʼob tu baatsiloʼob. Sabrinaeʼ ku yaʼalik: «Le baʼax t-chʼaʼtuklaj k-beetkaʼ tsʼoʼok u yáantkoʼon k-kanáantba yéetel k-paklan kʼub óoltikba t-baatsil» (Efesoiloʼob 4:25).
BEET LELAʼ: Kanáant maʼ a jach tsikbal yéetel máax maʼ a núupiʼ, mix tiʼ teléfono mix tiʼ Internet.
Yaʼab máaxoʼob kaʼa tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ tsʼoʼok u bin utsil tiʼob. Tiʼ teech xaneʼ jeʼel u páajtal u bin utsileʼ. Maʼ xaaneʼ hasta maas maʼalob u bintech beora yéetel a núup ke le bix u bintech kaʼach yéetel a yáax núupoʼ. Andreseʼ ku yaʼalik: «Jach kiʼimak in wóol úuchik u tsʼoʼokol in beel yéetel Rita. Tsʼoʼok u máan trece jaʼaboʼob tsʼoʼokok k-beel baʼaleʼ jach maʼalob k-bisikba, yéetel k-kʼáateʼ mantatsʼ bey ka pʼáatakoʼ».
^ xóot’ol 3 Kʼexaʼan le kʼaabaʼoboʼ.
^ xóot’ol 5 Juntúul máak kíim u núupeʼ jelaʼan bix u yuʼubikuba tiʼ juntúul chéen tu divorciartuba. Le xookaʼ beetaʼan utiaʼal u yáantaʼal tuláakal le máax kaʼa tsʼokaʼan u beeloʼ, kex viudo wa kex chéen tu divorciartuba.
^ xóot’ol 7 Utiaʼal a wojéeltik u maasil yoʼolal le talamiloʼob ku yantal tiʼ le máaxoʼob yaan u entenadoʼoboʼ, ilawil le jaats xookoʼob «Claves para el éxito de las familias con hijastros» teʼ ¡Despertad!, abril tiʼ 2012, beetaʼan tumen u j-jaajkunajoʼob Jéeoba.
TUKULTE
-
¿Baʼax modosil maas jatsʼuts in wilik tiʼ in núup?
-
Wa ku yokol u tsikbalil in yáax núupeʼ, ¿baʼax jeʼel in waʼalik utiaʼal maʼ u yuʼubikuba jelaʼanil in núup yaan bejlaʼoʼ?
Maʼ xaaneʼ jeʼel u yutstal xan ta wicheʼ
JEʼEL U YANTAL KIʼIMAK ÓOLAL ICHIL A FAMILIAEʼ
Maʼ unaj a tusik a núupiʼ
¿Baʼaxoʼob jeʼel u beetik u tusik u núup máakeʼ?
LE MÁAX KU KANANOʼ
Divorcio: ¿Bix jeʼel a jóokʼol táanileʼ?
JEʼEL U YANTAL KIʼIMAK ÓOLAL ICHIL A FAMILIAEʼ
¿Bix jeʼel u yutskíintaʼal le problemaʼoboʼ?
Wa ka múul áantkabaʼexeʼ yaan a maas yaabiltikabaʼex yéetel yaan u yantalteʼex kiʼimak óolal, tsʼoʼoleʼ maʼ ken a tukult a pʼatkabaʼex chéen yoʼolal jeʼel baʼalakeʼ.
