Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

Bicaadiaga ca dxuʼ ni rapa ralidxi rey stiidxaʼ Dios

Bicaadiaga ca dxuʼ ni rapa ralidxi rey stiidxaʼ Dios

Guníʼ ique nuunu lu iza 59 despué de ca dxi stiʼ Jesús. Nabé maʼ zitu guzá Julio, xaíque stiʼ ti gayuaa soldadu, ne cásica laabe, ca soldadu stibe maʼ bidxágacabe ora gudíʼdicabe ra Puerta Capena, laacabe ne caadxi binni ni gunaazecabe lu guerra. Puertaʼ que nga tobi de ca lugar para guiuu binni ndaaniʼ guidxi Roma. Gudíʼdicabe gaxha de dani Palatino, ra nuu palaciu stiʼ emperador Nerón. Ca soldadu ni rapa ralidxi rey que nga rápacaʼ palaciu riʼ ne rizanecaʼ espada ni nucaachicaʼ xaʼnaʼ toga sticaʼ. * Ora gudidinécabe ca binni ni gunaazecabe que ndaaniʼ guidxi Roma, biiyacabe Foro stiʼ guidxi que ne gudxíʼbacabe lu dani huiiniʼ láʼ Viminal. De raqué gudíʼdicabe ndaaniʼ ti jardín ra nuu stale altar ni riquiiñeʼ para gaca adorar ca dios stiʼ Roma ne laaca gudíʼdicabe lu patiu ra nuu stale guiibaʼ, ra runi ca soldadu ejerciciu.

Ti guié ra cá caadxi dxuʼ ni rapa ralidxi rey, zándaca nuuni lu Arco stiʼ Claudio (iza 51)

Né apóstol Pablu nga zeeda lade ca binni ni gunaazeʼ ca soldadu que. Raca biaʼ chupa chonna beeu, dxi zeedabe ndaaniʼ ti barcu né xcaadxi binni, gunaazeʼ ti nisaguié ne ti bi yooxhoʼ laacabe, ne raqué gudxi ti ángel laabe ca diidxaʼ riʼ: «Naquiiñe chi uzuhuaa lu lu César» (Hech. 27:24). Ñee zaca ni na ca diidxaʼ riʼ nagueendaca la? Ra cayuuyaʼ Pablu capital stiʼ Imperiu que, bietenaláʼdxibe Fortaleza ni láʼ Antonia, ni nuu Jerusalén. Raqué nga gudxi Jesús laabe ca diidxaʼ riʼ: «Cadi idxibi lu, Pablu. Cásica byuíʼ lu stiidxa Jerusalén zacaca naquiiñe güi lu ni Roma» (Hech. 23:10, 11).

Zándaca gundisaʼ lú Pablu ne biiya Castra Praetoria (campamento pretoriano), laani nga ti fortaleza ni napa torre ne lindaa de ladríu naxiñáʼ ni napa stale almena, o ra rucaachilú ti soldadu. Ngue nga cuartel ra nuu ca puliciá stiʼ Roma ne ra riuu ca binni ni rapa emperador, laani nga ni runibiáʼcabe casi lugar ra riuu ca dxuʼ ni rapa ralidxi rey. Ndaaniʼ ni nabeza mil de soldadu, purtiʼ laani nga base stiʼ 12 cohorte, laaca nuu stale cohorte de puliciá ni rapa ndaaniʼ guidxi ne nuu soldadu ni rizané caballu raqué. * Rusihuinni lugar riʼ pabiáʼ nadipaʼ ti emperador. Cumu ra nuu ca dxuʼ riʼ nga riaana ca binni de sti guidxi ni guinaazecabe la? ngue runi yesaana Julio ca binni ni gunaazeʼ raqué. Despué de guzabe zitu ne gudíʼdibe ra naxoo, gunda guluube ca binni que ra nuu ca dxuʼ ni rapa ralidxi rey (Hech. 27:1-3, 43, 44).

GUIRUTIʼ QUÉ NUCUEEZA PABLU DE NUCHEECHE DIIDXAʼ

Bidxaagalú Pablu stale cosa ni cadi cabeza lu viaje ni biʼniʼ para yendá Roma. Dxi gunaazeʼ ti nisaguié ne ti bi yooxhoʼ laacabe lu nisadóʼ que nga gudxi Dios Pablu zalá guiráʼ ca binni ni zinebe ndaaniʼ barcu que, ne zaqué gúcani. Laaca qué ñacanabe ora biquiichiʼ ti beendaʼ malu laabe guidxi Malta, ra bisiándabe stale binni ne ra bisaca ca binni que laabe ti dios. Cani bizaaca riʼ zándaca gunna guiráʼ ca dxuʼ ni rapa ralidxi rey que cani.

Ante guiuu Pablu ndaaniʼ guidxi Roma, bidxaagalube caadxi xpinni Cristu ni yendeza laabe luguiaa stiʼ «Apio ne [cani] biaana Tres Tabernas» (Hech. 28:15). Peru ximodo gucheechebe ca diidxaʼ nacubi ne galán que Roma pa nundiibicabe laabe né ti cadena yaʼ (Rom. 1:14, 15). Caadxi binni na rié cani chiguseyoocabe que ra nuu ti xaíque stiʼ ca soldadu ni rapa ralidxi rey. Pa zacá nga bizaaca Pablu la? guyebe lu náʼ Sexto Afranio Burro, purtiʼ zándaca hombre riʼ nga binni ni napa jma poder ndaaniʼ guidxi Roma despué de emperador que. * Pa gúcani zacá o pa coʼ, relatu que na bisaanacabe ti soldadu ni huaxiéʼ risaca para gapa Pablu, qué nusaanacabe ti oficial. Laaca bidiicabe lugar laabe guyúbibe ti yoo ra cuézabe, ra zanda chiganna binni laabe ne gucheechebe diidxaʼ sin guchiiñaʼ guirutiʼ laabe (Hech. 28:16, 30, 31).

BISIIDIʼ PABLU BINNI NI RISACA NE NI QUÉ RISACA

Ca lindaa stiʼ Castra Praetoria ca dxi riʼ

Ante chiné Afranio Burro apóstol Pablu ra nuu Nerón, zándaca guniʼné laabe primeru ndaaniʼ palaciu stiʼ rey que o lugar ra nuu ca dxuʼ ni rapa ralidxi rey. Qué liica nuniti Pablu tiempu raqué ne bicheeche diidxaʼ ra nuu binni «ni risaca ne ni qué risaca» (Hech. 26:19-23). Neca qué gánnanu ximodo biʼyaʼ Afranio Burro Pablu, ni nánnanu nga qué nuseguyoocabe laabe ndaaniʼ campamentu ra nuu ca soldadu stiʼ rey. *

Gudixe Pablu ti yoo naroʼbaʼ para ganda gueeda stale de «ca xaíque sti ca judíu», gusiidibe laacaʼ de Dios ne zaqueca gúnibe né guiráʼ ca binni ni chiganna laabe. Cumu nuu ca soldadu ni cayapa laabe que raqué la? gupa xidé bicaadiágacaʼ modo bisiidiʼ chaahuibe ca judíu, modo bisiidibe de Jesús ne de Reinu stiʼ Dios ne «bizulú be siadóʼ ne dede bidxí layú», o dede huadxí (Hech. 28:17, 23).

Binadiaga ca soldadu que cani guníʼ Pablu guicá lu caadxi carta

Guiráʼ dxi biaʼ las dos ridxaa ca soldadu ni rapa ralidxi rey que. Ne zándaca laaca gadxé gadxé soldadu gupa Pablu cada dxi chupa iza biseguyoocabe laa que. Ngue runi, gadxé gadxé soldadu bicaadiaga laabe ora guniʼbe ni gucuá lu carta biseendabe ra nuu ca xpinni Cristu de Éfeso, de Filipos, de Colosas, ne ra nuu ca hebreu ne ra nuu ti xpinni Cristu ni láʼ Filemón. Laga deguyoo Pablu raqué, gucanebe Onésimo, ti esclavu ni bixooñeʼ de xpixuaanaʼ. Biiyabe laa casi ti xiiñibe ne bidxiguétabe laa ralidxi xpixuaanaʼ (Filem. 10). Ne laaca bizaaláʼdxibe ca soldadu ni cayapa laabe (1 Cor. 9:22). Qué ñaca nagana para Pablu ninabadiidxaʼ tobi de ca soldadu que xi guiráʼ napa traje ni riquiiñecaʼ ne biquiiñebe ni para bidiibe ti ejemplu nabé sicarú (Efes. 6:13-17).

GUNÍʼCABE STIIDXAʼ DIOS SIN NIDXÍBICABE

Biaʼ tiempu biseguyoocabe Pablu, biquiiñeni para gunna guiráʼ ca dxuʼ ni rapa ralidxi rey de stiidxaʼ Dios ne laaca gunna xcaadxi binni de laani (Filip. 1:12, 13). Cani guleza ndaaniʼ Castra Praetoria que bidxaagacaʼ ne guníʼnecaʼ ca binni ni nuu lu guidubi imperiu que ne cani nuu ndaaniʼ palaciu stiʼ rey. Cadi emperador que si ne familia stiʼ nga nabeza ndaaniʼ palaciu que, sínuque laaca guyuu stale mozo ne esclavu, ne guca stale de laacaʼ xpinni Cristu (Filip. 4:22). Cumu guca Pablu ti binni nadxibalú la? guluube gana ca bíʼchibe ne bizáʼnabe de Roma para guiniʼcaʼ stiidxaʼ Dios sin «idxibi caʼ» (Filip. 1:14).

Modo tiica nuunu, zanda gusíʼdinu guiráʼ binni de stiidxaʼ Dios, dede né cani chiguni xiixa dxiiñaʼ stinu

Ejemplu stiʼ Pablu laaca riguuni gana laanu para gácanu nadxibalú ne gucheechenu diidxaʼ ora tiisi, neca «ruluíʼ zacaa cabe ni o neca ruluíʼ qué zacaa cabe ni» (2 Tim. 4:2). Nuu de ca bíʼchinu ne ca bizáʼnanu maʼ qué randa rireecaʼ de ralídxicaʼ, xcaadxi de laacaʼ nuucaʼ ra riaapaʼ binni ni maʼ nagola ne xcaadxi nuu ndaaniʼ hospital. Laaca nuu tu nuseguyoocabe laa pur ni runi cré. Modo tiica nuunu, zanda gusíʼdinu guiráʼ binni ni chiganna laanu xii nga ni dxandíʼ, casi ti doctor o sti binni ni runi xiixa dxiiñaʼ stinu. Ora rucheechenu diidxaʼ guiráʼ ora, ridúʼyanu dxandíʼ ni na ca diidxaʼ riʼ: «Stiidxa [Dios] cadi yeguyoo» (2 Tim. 2:8, 9).

^ párrafo 2 Biiyaʼ cuadru «Ca dxuʼ ni gupa ralidxi rey tiempu bibani Nerón».

^ párrafo 4 Ti cohorte nga ti grupu ra nuu biaʼ ti mil soldadu.

^ párrafo 7 Biiyaʼ cuadru ra na «Sexto Afranio Burro».

^ párrafo 9 Raqué nga biseguyoo Tiberio César Herodes Agripa lu ca iza 36 ne 37 despué de ca dxi stiʼ Jesús ne bíʼnibe ni purtiʼ gunabaʼ Agripa gaca Calígula emperador. Dxi maʼ guca Calígula emperador la? bíʼnibe Herodes rey (Hech. 12:1).