Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

Ñee nannuʼ ni la?

Ñee nannuʼ ni la?

Xii nga ca áloes ni ruzeeteʼ Biblia

Ca áloes que ribeecabe ni lu yaga áloe

Ca áloes ni ruzeeteʼ Biblia biquiiñecabe cani para gusindáʼ náxhicabe cama ne lari racu binni (Salmo 45:8; Proverbios 7:17; El Cantar de los Cantares 4:14). Ribeecabe ni de yaga áloe (tobi de ca yaga ni runibiáʼcabe casi Aquilaria), ne ora maʼ biuʼdxuʼ yaga ca ribee ni ti aceite ni rindáʼ naxhi ne tini. Despué de gueʼ yaga ca cani ruutucabe ni ne rutoocabe dé stini.

Biblia ruzeeteʼ zeeda gaca ca yoo de lari stiʼ Israel casi áloes ni bizuhuaa Jiobá (Números 24:5, 6). Zándaca pur modo naca yaga áloe riʼ nga bichaaga Biblia ni guidxi Israel, purtiʼ nasoo ni 30 metru ne nápani stale rama luguiáʼ ni. Nécapeʼ yanna gastiʼ diʼ yaga riʼ ndaaniʼ guidxi Israel, diccionariu A Dictionary of the Bible na: «gastiʼ xiixa ni gusihuinni qué nudxiibacabe yaga riʼ, ne xcaadxi yaga ni qué runibiáʼ binni, lade ca dani stiʼ Jordán, ti lugar ra guleza stale binni ne gúpacaʼ stale bidxichi, tiempu gucuá Biblia».

Xi ofrenda rinácabe guicaacabe ndaaniʼ yuʼduʼ stiʼ Jerusalén

Sellu de arcilla ni biquiiñeʼ ndaaniʼ yuʼduʼ stiʼ Jerusalén nápani biaʼ chupa mil iza

Ley stiʼ Dios gunabaʼ ni ca ofrenda ni jma galán que nga chinécabe ndaaniʼ yuʼduʼ. Dios que niná nicaa ofrenda ni maʼ qué iquiiñeʼ (Éxodo 23:19; Levítico 22:21-24). Filón, ti judíu ni bicaa libru lu primé siglu, bizeeteʼ de ique de ñee ca maniʼ que ruuyaʼ chaahuiʼ ca sacerdote que para gúʼyacaʼ pa nazaacacame.

Ti hombre ni ruundaʼ de Biblia láʼ E. P. Sanders, guníʼ zándaca «ca maniʼ si ni maca biiyaʼ chaahuiʼ ca sacerdote que pa nazaacacaʼ» nga bidiicabe lugar guidoo ndaaniʼ yuʼduʼ que, laaca bizeeterube: «pa zacá ni la? ni cutoo ca naquiiñeʼ gudiibe binni xiixa ni gusihuinni nazaaca ca maniʼ que».

Lu iza 2011, bidxela ti grupu de arqueólogo ti sellu de arcilla gaxha de yuʼduʼ stiʼ Jerusalén, ne sellu ca zeeda gácani casi ti moneda ni biquiiñecabe lu primé siglu ante de ca dxi stiʼ Jesús ne lu iza 70 despué de ca dxi stiʼ Jesús. Luni ca chupa diidxaʼ arameu ni riníʼ «ni nayá para Dios». Nuu tu na rundiibi ca binni ni ruuyaʼ pa nazaaca ca maniʼ que sellu riʼ laacame o ruquiidicabe ni cueʼ ca cosa ni chigudiicabe Dios.