Si gu ku mbatayo

Mo gu kuti tangaratangara ariihe

2

2 Rimo Mbori Rogo Vovo Ndika

2 Rimo Mbori Rogo Vovo Ndika

Abawisigi Ziazia Kekeapai ima ida kuti gupai nga, rimo Mbori nga Yekova aima du wa bara 7,000 rogo Kuru Ndika ho i ake bambataha ni. Ono tie, dungu aboro nabihe nga si aadunga rogo Vovo Ndika ho i ake bambataha ni te. Mbiko gipai re, dungu agu abasafugo du awere akenga gu rimo re ho i asa Vovo Ndika ni te. Zavura ho i asa gupai ni i adihe rogo Kuru Ndika ka gumbaha rogo Vovo Ndika nga gu du gu rimo re rogoho, dungu abasafugo nasa gu rimo re gbua nga “Gbia” watadu “Baira.”

ADezire Yekova amanganga gupai re ho i asa Ziazia Kekeapai ni ku rogo kura afugo te. Agu aBaibiri dunduko i nasaha, i ke rimo Mbori nga Yekova rogo Vovo Ndika bara 237. Tipa ka ino wari si aida i ke gu rimoni re, abasafugo nadu na agi apai du ue re berãyo yo: (1) Gu kuru kekeapai nga ga Baibiri duho areme nga gu i akehe rogo pa-Giriki, anga si nga gu bambataha i akehe te. Gu badungu akutu apapara Vovo Ndika duho areme nga gu aboro ata bihe bani nikehe bani ti kura ahe rogo pa-Giriki, dunguhe i akehe agarã naima manga wa 200 fuo keyo bambataha. (2) Ti gu regbo re, agu aboro naakeka agu awirinaha re adi rimo Mbori kusayo ki moi gu fugo kubaha nga Kyˈri·os, nga gu fugo Giriki du rogoyo nga “Gbia” watadu “Baira.” Si rengbe kadu a nga aguyo amangisunge na gu kekeapai i aima maa gu fugo re ku rogoho bakuruyo.

ADezire Yekova bi gupai nga wene agopai kinaho nayugoho nga rimo Mbori nga Yekova aima du rogo Vovo Ndika ho i ake bambata kekehe ni. Agu agopai du beyo re gi du re:

  • Gu keke Kuru Ndika aboro anaamangasunge na ni ti rago Yesu na ti rago amokedi aima du na rimo Mbori rogoho tona ti tonatonaha ki da ti digidoho. Mbata kusayo, kina wiri bete aboro gbua natikango gipai re. Ono awere tie i nakuru bara kekeapai nga ga Kuru Ndika pati Baime Tikpo nga gu i akehe ti gu regbo i avungu Yesu watadu mbata fuhe, boro ho rengbe ka tikango gupai re berewe te.

  • Ti rago Yesu na gako amokedi, gu rimo nga Yekova aima du rogo gu Kuru Ndika i asaha ku rogo pa-Giriki. Tipa badungu akama agarã, abawisigi apai aberẽhe tigayo nga rimo Mbori aadunga rogo gu sasa fugo Ziazia Kekeapai nga ga Giriki re te. Ono bara rogo gu garã nangia 1950, i aye na apapara gi Ziazia Kekeapai re fu aguyo nga gu naadu kinaho ti rago Yesu. Agu apapara Kuru Ndika re ima du na gu rimo rogoho nga Yekova i akehe rogo pa-Ebere. Gere nayugo gupai tie ziazia nga, ti rago Yesu, gu papara Ziazia Kekeapai naadu rogo pa-Giriki aima du na rimo Mbori rogoho. Ono rogo biama kama agarã F.B.K., dungu awirina gu Kuru Ndika i asaha ku rogo pa-Giriki aadunga na rimo Mbori berewe rogoho tona ti Bambata Pai ki da ti Maraki wa gu si adu mbata te. Na agu apapara Ziazia Kekeapai i atona ka bandaha tona ti gu regbo re ka ndu ku mbatayo, rimo Mbori rogoho rogo Vovo Ndika te.

    Yesu aya fu Mbori rogo kpee yo wẽ: “Mi yugu rimoro fu agu aboro mo afu yo fere zegino.” Ko ape gupai fuo gure nga ko nikaa yugo rimo Mbori ayugo kindi fu aboro.

  • Vovo Ndika nitihe nagumba gupai nga Yesu aima fura tipa rimo Mbori bara dunguhe na ki yuguhe fu aboro. Ko aya fu Mbori rogo kpee yo wẽ: “Mi yugu rimoro fu agu aboro mo afu yo fere zegino.” Ko ape gupai fuo gure nga ko nikaa yugo rimo Mbori ayugo kindi fu aboro.​—⁠Yoane 17:​6, 11, 12, 26.

  • Wa duhe nga Vovo Ndika nga kina papara Ziazia Kekeapai Mbori agbiaha kuti Kuru Ndika, tipagine ka Mbori adi rimoko ti ni kusayo rogo Vovo Ndika baraho duhe adu ni rogo Kuru Ndika? Fuo bete agarã fuo kpi Yesu, gu bawiriki nangia Yakoba aya fu agu abaakumba naadu Yerusarema yo wẽ: “Simona nipeke pa ha wa Mbori andu koyo du aGendiria ni mbata, ka roga aboro dagbayo sa rimoko.” (Amokedi 15:14) Wa ka si adu nga boro ho ti gu regbo re naini rimo Mbori te, ndupai ho ka Yakoba agumba gupai re ti ni te.

  • Gu rimo nga Yekova kina rogo Vovo Ndika a ni gurusigurusihe. Rogo Yugoti 19:​1, 3, 4, 6, rimo Mbori kina rogo gu fugo yo nga “Areruya.” Gu fugo re nga sasa fugo Ebere du rogoyo nga “Ani tambua Yekova.” Dungu arimo du rogo Vovo Ndika i adihe ti rimo Mbori. Na gu rimo nga “Yesu,” rogoyo nga “Yekova Nga Bata.”

  • Kuru kekeapai nga ga aYudo nayugo gupai nga agu aKristano nangia aYudo aima mangasunge na gu rimo nga Yekova rogo gayo kekeapai. Buku nga ga agu andika nangia ga aYudo i anyasi kehe bara rogo 300 F.B.K., si napepai tipa gu kekeapai nga ga aKristano i azoho Rago Sabiti kini ya: “Agu abuku nga ga Abake Wene Pangbanga na agu abuku nga ga minim [agu aKristano nangia aYudo], si abatanga be we te. Ono si nagbi ki riti kusayo na gu Rimo Mbori du rogoho.” Kina gi bangisa buku re nagumba fugo gu bayugu pambori nangia Yosé naraki ti tonatona ue kama agarã F.B.K. Ko ape gupai nga rogo kura aˈuru rogo poso, “boro nayera gu kekeapai du na Rimo Mbori kusayo nga gu du rogoho [rogo gu kekeapai nga ga aKristano] ki igihe, na ki zo yangadaha kusayo.”

  • Kura abawisigi Ziazia Kekeapai bi gupai nga rimo Mbori aima du rogo agu apai i adihe rogo Kuru Ndika ka gumbaha berewe rogo Vovo Ndika. UKura buku nasakapai tipa Ziazia Kekeapai naya: “Gopai kinaho nayugoho nga Rimo Mbori, nga Yahweh [Yekova], aima du rogo agu averesi dunduko du na apai rogoho i adihe rogo Kuru Ndika ka gumbaha berewe rogo Vovo Ndika ho i ake bambata keke Vovo Ndika ni.” (The Anchor Bible Dictionary) Wene bawisigi Ziazia Kekeapai nga George Howard aya: “Wa duhe nga i aima ke gu rimo nga Yekova rogo gu Kuru Ndika i asaha ku rogo pa-Giriki [Septuagint] nga gu bambata kanisa anaamangasunge na ni, si ruaru ani dakuti gupai nga, agu aboro nake Vovo Ndika, i aima ke gu rimo nga Yekova rogoho ho i ake agu averesi ni du na agu apai rogoho i adihe rogo Kuru Ndika nga gu du na gu rimo re rogoho.”

  • Dungu abasafugo nga ga Ziazia Kekeapai yo ima ke rimo Mbori rogo Vovo Ndika. Kura agi abasafugo re amangi gipai re bakuru kusayo mbata fu aDezire Yekova tona sa Ziazia Kekeapai ku rogo afugo. Bete agi abasafugo re na rimo agu akitabu i akehe nga: A Literal Translation of the New Testament . . . From the Text of the Vatican ­Manuscript, bakehe nga Herman Heinfetter (rogo pa-Ngirisi, 1863); The Emphatic Diaglott, bakehe nga Benjamin Wilson (rogo pa-Ngirisi, 1864); The New Testament Letters, bakehe nga J.W.C. Wand, Bisopu nga ga London (1946). Kurigure, rogo 1919, basafugo nangia Pablo Besson ake rimo Mbori nga “Jehová” rogo Ruka 2:15 na Yuda 14 rogo gu fugo nga Span­ish. Ko aima ke gu rimo re a rogo rukutu kekeapai bandu waraga yo wa bara 100. Rogo pa-Zande, i aima ke rimo Mbori bakuruyo nga “Yekova.” Ani rengbe ka bihe rogo agu aZiazia Kekeapai duwa: Vovo Ndika na Atambuahe (1952) na Ziazia Kekeapai (1978), nga gu gu riigbu akehe nga Alliance Biblique Universelle. Bakuru kusayo mbata fu agi abasafugo re mangi gipai re, dungu aZiazia Kekeapai i aima ke rimo Mbori rogoho.

    Rimo Mbori rogo Amokedi 2:​34 rogo gu Ziazia Kekeapai nga The Emphatic Diaglott, Benjamin Wilson asaha rogo 1864

  • Asasa fugo Ziazia Kekeapai ho susi 100 nga gu du na rimo Mbori rogoho rogo Vovo Ndika. Dungu afugo nga ga Afirika, Amerika, Asia, Putu, na agu akisanga du bangiri abaime du na rimo Mbori rogoho rogo Vovo Ndika. (Mo bi tangaratangara rimo agu afugo re ti kpewaraga 12 na 13.) Abasafugo nga ga agu afugo re amoi rimo Mbori mbiko gu nduapai du wakina agu gumbayo ho kusayo re. Kura agi aBaibiri re kuru awere, wa agu nga Rotuman Bible (1999), nga gu du na rimo Mbori rogoho nga “Jihova” bara 51 rogo averesi 48, na Batak (1989) du Indonesia yo, na i ke rimo Mbori nga “­Jahowa” bara 110.

    Rimo Mbori rogo Marako 12:​29, 30 rogo pa aboro Hawai i asaha rogo 1816

Nirengo, wene nduapai kinaho tipa karaga rimo Mbori nga Yekova ku rogo Vovo Ndika. Gure nga gupai nzunzu aDezire Yekova amangaha. I na bakere irisa tipa rimo Mbori, na gayo gunde ti Mbori nasayo ka i dinga pai kusayo rogo Ziazia Kekeapai ka kehe wai i akpinyemuhe ya.​—⁠Yugoti 22:​18, 19.